Tổng thống Mỹ công du Trung Đông: Một mũi tên trúng nhiều đích

Chuyến công du đầu tiên đến Trung Đông của ông Joe Biden trên cương vị Tổng thống Mỹ có điểm dừng chân đầu tiên là Israel. Tại đây, Tổng thống Joe Biden sẽ gặp Thủ tướng Yair Lapid, Tổng thống Isaac Herzog và lãnh đạo phe đối lập của nước này. Ông chủ Nhà Trắng cũng có cuộc gặp Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas tại Bờ Tây, trước khi lên đường thăm Saudi Arabia, gặp gỡ Quốc vương Salman bin Abdulaziz, Thái tử Muhammad bin Salman.

Tuy chỉ dừng chân tại hai điểm, Tổng thống Joe Biden vẫn sẽ tiếp xúc với hầu hết các nhân vật chủ chốt của Trung Đông, thông qua cuộc họp trực tiếp kết hợp trực tuyến bốn bên giữa Mỹ, Israel, Ấn Độ và UAE tại Israel và Hội nghị Thượng đỉnh 6 quốc gia vùng Vịnh cùng Ai Cập, Jordani, Iraq tại Saudi Arabia.

Qua các cuộc gặp, Nhà Trắng cho biết, Tổng thống Mỹ sẽ tìm cách duy trì và củng cố lệnh ngừng bắn mong manh ở Yemen, làm sâu sắc hơn sự hội nhập của Israel trong khu vực, đồng thời thông tin về việc cung cấp hỗ trợ vật chất cho người dân Palestine và bảo vệ tầm nhìn về giải pháp hai nhà nước. Nhà lãnh đạo này cũng sẽ tham vấn và phối hợp với các đồng minh về quan hệ với Iran, trong đó có chương trình hạt nhân của nước này; thuyết phục các đồng minh vùng Vịnh tăng sản lượng khai thác dầu để ổn định thị trường năng lượng thế giới vốn đang lún sâu vào khủng hoảng.

Theo giới quan sát, những mục tiêu của người đứng đầu chính phủ Mỹ theo đuổi là hiển nhiên, trước hết bởi xứ Cờ hoa đang đối mặt với thách thức lớn do giá năng lượng leo thang, nhất là sau khi xung đột ở Ukraine nổ ra, gây gián đoạn nguồn cung năng lượng toàn cầu. Áp lực lạm phát đã buộc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) phải tăng mạnh lãi suất cơ bản. Hạ giá năng lượng được cho là chìa khóa quan trọng giúp vực dậy nền kinh tế Mỹ. Trong khi đó, Saudi Arabia là quốc gia xuất khẩu dầu thô hàng đầu thế giới, đồng thời là thành viên có vị trí quan trọng trong các tổ chức xuất khẩu dầu mỏ. Mặt khác, việc sưởi ấm quan hệ với Riyadh sẽ góp phần để Washington thúc đẩy cải thiện mối liên kết giữa Saudi Arabia với Israel.

So với chuyến thăm của cựu Tổng thống Donald Trump tới Trung Đông cách đây nửa thập kỷ, cục diện khu vực này đã trải qua hàng loạt thay đổi mang tính bước ngoặt. Việc Israel lần lượt bình thường hóa quan hệ với Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Bahrain và Morocco đã tạo ra một mạng lưới đối tác mà Mỹ quan tâm. Tổng thống Joe Biden cũng là Tổng thống Mỹ đầu tiên bay thẳng từ Israel đến Saudi Arabia, với kỳ vọng chuyến bay sẽ là biểu tượng cho tiến trình bình thường hóa quan hệ giữa Israel và cộng đồng Ả rập.

Những mong muốn của Washington được đánh giá là sẽ phải vượt qua nhiều thách thức, nhất là khi quan hệ Mỹ - Saudi Arabia thời gian qua gặp trắc trở do nhiều bất đồng, đặc biệt là vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi năm 2018. Tuy nhiên, theo bài viết trên Washington Post trước chuyến đi, Tổng thống Joe Biden khẳng định, Saudi Arabia luôn là đối tác chiến lược của Mỹ, nhấn mạnh nước này là quốc gia “có ảnh hưởng đến lợi ích chiến lược của Washington”.

Có thể thấy, chuyến công du của Tổng thống Mỹ vào thời điểm này là “một mũi tên trúng nhiều đích”, không chỉ khẳng định các cam kết của Washington với các đồng minh mà còn thể hiện quyết tâm tăng cường vị thế tại khu vực Trung Đông - vốn sở hữu tài nguyên dầu mỏ dồi dào và có nhu cầu tiêu thụ hàng hóa hàng đầu thế giới, được đánh giá là sẽ đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế Mỹ và toàn cầu trong những thập niên tới.