Tài liệu mật hé lộ phần nào sự thật về cuộc khủng hoảng ở Qatar

Sự tồn tại của các thỏa thuận này đã được biết đến, nhưng cả nội dung chi tiết lẫn văn bản thỏa thuận đều được giữ bí mật do sự nhạy cảm của các vấn đề liên quan. Thực tế, chúng đã được những người đứng đầu các quốc gia ký kết. Và CNN đã thu thập được thỏa thuận bí mật từ người có quyền truy cập các nguồn tin tuyệt mật này.

Theo đó, Qatar tuyên bố không giúp đỡ phiến quân nổi dậy tại các quốc gia này. Thỏa thuận có hiệu lực tại cả Ai Cập và Yemen.

Các nước vùng Vịnh đã chỉ trích Qatar vì không tuân thủ hai bản thỏa thuận đã ký kết và đây là nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng ngoại giao tồi tệ nhất Trung Đông trong nhiều thập kỷ qua. Tuân thủ các thỏa thuận là một trong 6 nguyên tắc mà những nước ký kết đặt ra khi yêu cầu điều chỉnh mối quan hệ với Qatar trong một tuyên bố công bố vào tuần qua.

Trong một tuyên bố với CNN, Qatar cáo buộc Saudi Arabia và UAE vi phạm tinh thần của các thỏa thuận cũng như theo đuổi một "cuộc tấn công không chủ ý về chủ quyền của Qatar".

Thỏa thuận đầu tiên được viết tay và ghi ngày 23-11-2013, được Quốc vương Saudi Arabia, Qatar và Kuwait ký kết. Thỏa thuận khẳng định cam kết không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, ngăn chặn hỗ trợ tài chính và chính trị với các tổ chức "lầm lạc" - từ dùng để mô tả các nhóm hoạt động chống Chính phủ.

Thỏa thuận này được gọi tên là "Thỏa thuận Riyadh", đặc biệt nhấn mạnh tới việc không hỗ trợ tổ chức Anh em Hồi giáo. Khi xung đột ngoại giao nổ ra, các quốc gia vùng Vịnh cáo buộc chính quyền Doha thường xuyên hỗ trợ tổ chức này, cũng như các nhóm đối lập tại Yemen để gây bất ổn khu vực.

Thỏa thuận thứ hai có ghi dòng chữ "Tuyệt mật" và đề ngày 16-11-2014, với sự tham gia của vua Bahrain, Hoàng tử UAE và Thủ tướng UAE. Thỏa thuận khẳng định cam kết hỗ trợ ổn định, hòa bình tại Ai Cập, bao gồm việc ngăn chặn sử dụng kênh Al-Jazeera để truyền thông cho các nhóm hoặc các nhân vật đối lập với Chính phủ Ai Cập. Sau khi thỏa thuận được ký, Al-Jazeera đã đóng cửa kênh dành riêng cho khu vực Ai Cập.

Thỏa thuận được ký không loại trừ Qatar và có hiệu lực với mọi quốc gia ký kết. Tuy nhiên, Qatar cũng cáo buộc Saudi Arabia và UAE xâm phạm tinh thần của thỏa thuận khi "khiêu khích và gây hấn chủ quyền Qatar".

Sau khi thông tin chấn động trên được CNN công bố, Saudi Arabia, UAE, Bahrain và Ai Cập đưa ra tuyên bố chung ngày 10-7 "khẳng định thất bại của Qatar khi thực thi các quy tắc và sự vi phạm tinh thần thỏa thuận".

"Bốn nước chúng tôi nhấn mạnh rằng bản yêu sách 13 điểm từng đưa ra trước đây là nhằm buộc chính quyền Qatar tuân thủ thực thi các cam kết đã ký trong Thỏa thuận Riyadh. Thỏa thuận đã được các quốc gia thông qua dựa trên tinh thần đồng thuận".

Như vậy, các tài liệu trên đã cho thấy những căng thẳng lâu dài giữa các quốc gia ở vùng Vịnh dù thỏa thuận có vẻ là một nỗ lực để cải thiện quan hệ giữa các bên.