Trách nhiệm thuộc về ai?

Ông Đỗ Xuân Tê và vợ là bà Trần Thị Chung (đều đã chết) có 2 người con đẻ là bà Đỗ Thị Bình và ông Đỗ Xuân Long. Di sản để lại của ông Tê và bà Chung là thửa đất thổ cư tại thôn Hoàng Trung có diện tích 372m2. Thửa đất này đã được UBND huyện Thanh Oai cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 2001 mang tên ông Đỗ Xuân Tê. Như vậy, đây là di sản thừa kế chung của cả bà Bình và ông Long. Tuy nhiên, ngày 18-4-2014, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Thanh Oai đã xác nhận tại trang 4 của giấy chứng nhận mang tên ông Tê với nội dung thửa đất này được để lại thừa kế cho ông Đỗ Xuân Long. Vì vậy, ngày 22-4-2014, Phó Giám đốc Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất huyện Thanh Oai tiếp tục xác nhận để ông Long được thế chấp quyền sử dụng đất với Phòng Giao dịch Hồng Dương… Việc xác nhận này dựa trên hồ sơ nhận thừa kế do ông Đỗ Xuân Long kê khai; sau đó UBND xã Hồng Dương đã niêm yết công khai hồ sơ trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày 26-2-2014 đến 26-3-2014. Do không nhận được ý kiến, thắc mắc liên quan đến hồ sơ trên nên Chủ tịch UBND xã Hồng Dương đã ký chứng thực văn bản phân chia tài sản thừa kế cho ông Long. Trên cơ sở đó, ông Long đã nộp hồ sơ đăng ký biến động về quyền sử dụng đất tại Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất huyện Thanh Oai. Sau khi được xác nhận biến động về quyền sử dụng đất, ngày 21-4-2014, ông Đỗ Xuân Long đã thế chấp thửa đất trên tại quỹ tín dụng nhân dân để vay vốn.

Bà Đỗ Thị Bình cho rằng, để làm được thủ tục thừa kế diện tích đất trên cho ông Long, cán bộ địa chính xã đã khai hộ hồ sơ cho ông Long và ký xác nhận hồ sơ này. Song, Chủ tịch UBND xã Hồng Dương Đỗ Quyết Thắng lại khẳng định: UBND xã tiếp nhận hồ sơ khai nhận thừa kế qua bộ phận "một cửa" của UBND xã và không có việc cán bộ xã kê khai hồ sơ cho ông Long. Trong một số cuộc hòa giải do UBND xã tổ chức, chính ông Long cũng thừa nhận lỗi về phần mình khi kê khai hồ sơ không trung thực.

Trong Thông báo số 93/TB-UBND ngày 23-3-2015, UBND huyện Thanh Oai trả lời đơn của bà Đỗ Thị Bình, xác định ông Long phải là người có trách nhiệm, bởi trong khi kê khai đã bỏ sót người thừa kế, dẫn đến việc cán bộ chuyên môn xã Hồng Dương thụ lý và trình Chủ tịch UBND xã Hồng Dương ký chứng thực vào văn bản thừa kế. Trên cơ sở này, UBND huyện Thanh Oai đã chỉ đạo UBND xã Hồng Dương lập thủ tục hủy bỏ văn bản phân chia thừa kế đã chứng thực ngày 25-3-2014 đối với ông Long. Ngày 25-3-2015, UBND xã Hồng Dương đã ban hành Quyết định số 22/QĐ-UBND, hủy bỏ văn bản phân chia tài sản thừa kế quyền sử dụng đất ở.

Tuy việc ông Long tự nhận là người duy nhất để hưởng tài sản thừa kế đã bị bãi bỏ, song với việc sổ đỏ mang tên ông Đỗ Xuân Tê vẫn đang được sử dụng làm tài sản bảo đảm tại quỹ tín dụng thì bản chất của việc thế chấp không thay đổi. Chỉ khi nào trả đủ tiền cho quỹ tín dụng thì khối tài sản này mới không bị xử lý. Hơn nữa, với những lỗi đã được xác định thì việc quỹ tín dụng xử lý khối tài sản trên khi người vay không đủ khả năng thanh toán cũng phức tạp hơn rất nhiều… Bởi vậy, thiết nghĩ cơ quan chức năng cần phải hướng dẫn để các bên thực hiện quyền phân chia di sản thừa kế, sau đó phần diện tích đất thuộc quyền sử dụng của ông Long tiếp tục được xem xét để thế chấp tại quỹ tín dụng, còn phần tài sản của bà Đỗ Thị Bình cần được bảo toàn. Đây là bài học cho những người làm công tác chứng thực vì khâu xác minh thiếu chặt chẽ dẫn đến những sai sót không đáng có.