Bí thư, Chủ tịch tỉnh 'tránh mặt' dân, làm sao xử lý trách nhiệm?

Sau gần 1 năm triển khai việc luật sư, luật gia tham gia tư vấn pháp lý miễn phí cho công dân đến khiếu nại, tố cáo tại trụ sở tiếp dân ở Trung ương, nhiều luật sư cho rằng, khó khăn nhất hiện nay là việc chính quyền địa phương ở nhiều nơi không tôn trọng Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, nên “tránh mặt” dân khi họ đến trụ sở UBND các cấp để khiếu nại, tố cáo. Vì thế dẫn đến tình trạng người dân khiếu nại vượt cấp, kéo dài. Có những vụ việc kéo dài đến cả chục năm, thậm chí vài chục năm do chính quyền các cấp đùn đẩy, không giải quyết dứt điểm.

Chủ tịch nhiều tỉnh, thành phố không tiếp dân

Ông Nguyễn Văn Pha, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho biết, có những vụ việc đúng pháp luật 100% nhưng chính quyền cấp cơ sở không giải quyết, không làm đến nơi đến chốn để người dân cứ đội đơn đi kiện, ròng rã nhiều năm trời.

“Năm ngoái trong chương trình phối hợp giữa MTTQ Việt Nam và các cơ quan liên quan, tôi dẫn một đoàn gồm nhiều luật gia, luật sư, đại diện Bộ Tư pháp, Thanh tra… đi giám sát một vụ ở Tây Ninh. Đây là vụ thi hành án mà 15 năm nay không giải quyết, không thi hành, kể cả khi Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Chánh án Tòa án NDTC đều khẳng định vụ án này đúng. Chúng tôi đã làm việc với Bí thư Tỉnh ủy là Trưởng ban chỉ đạo thi hành án hứa là sau Đại hội Đảng các cấp sẽ xử lý. Nhưng đến giờ này vẫn chưa xử lý. Như thế người dân sẽ mất lòng tin”- ông Pha nêu dẫn chứng.

Luật sư Nguyễn Văn Xướng, đoàn luật sư TP Hải Phòng cũng cho rằng, trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân đang gặp nhiều khó khăn. Hiện nay khó khăn nhất là chính quyền địa phương ở nhiều nơi rất không tôn trọng Luật khiếu nại, Luật Tố cáo, cho nên người dân đến, cán bộ tiếp dân không tiếp. Chủ tịch nhiều tỉnh, thành không tiếp dân. Khi giải quyết thì không tham khảo ý kiến của các chuyên gia nên khi kết luận thì ra quyết định, Nghị quyết không đúng pháp luật và không đúng nội dung khiếu nại.

“Cản trở lớn nhất hiện nay là từ phía chính quyền vì chính quyền không nhận thức đầy đủ trách nhiệm trong việc giải quyết khiếu nại của công dân về lĩnh vực hành chính. Không phải việc này cứ mang đến ban tiếp công dân của Trung ương mà việc giải quyết theo đúng pháp luật thì ở cấp nào thì cấp ấy giải quyết. Có rất nhiều lần tôi đã làm việc với các tỉnh về các vụ việc cụ thể, việc gặp được đồng chí lãnh của UBND tỉnh là rất khó mặc dù việc đó đã rất rõ ràng. Chúng tôi đề nghị gặp không chỉ bằng căn cứ pháp luật mà còn bằng cả tình cảm, trên mọi phương diện nhưng đều không gặp được. Khi chúng tôi đã tiến hành bằng các biện pháp khác, bằng các văn bản kiến nghị thì cũng không được trả lời. Đây là việc khó nhất khi làm việc ở chính quyền địa phương”- luật sư Nguyễn Văn Xướng nói.

Lãnh đạo tỉnh, thành “trốn” tiếp dân, xử lý trách nhiệm thế nào?

Ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng Ban Tiếp công dân Trung ương, Thanh tra Chính phủ cho biết, tất nhiều người dân đến Ban Tiếp công dân Trung ương để gửi khiếu nại, tố cáo mực dù họ biết rất rõ đây không phải cơ quan giải quyết, nhưng họ không còn cách nào khác khi họ không thể nào tiếp cận được với cơ quan tiếp dân ở địa phương.

Theo ông Nguyễn Hồng Điệp, bà con đến trụ sở tiếp dân có rất nhiều người bị oan. Có những người dân đến đây để gây sức ép với Nhà nước. Tuy nhiên, nguyên nhân nhiều nhất là về cơ chế chính sách. Đó là đời sống của văn bản quy phạm pháp luật không dài, đặc biệt là về đất đai. Ngày hôm trước với ngày hôm sau thì việc thu hồi, đền bù đất của người dân đã có sự khác nhau. Quản lý kinh tế-xã hội ở một số địa phương, đặc biệt là ở cơ sở không tốt.

“Có những dự án dải thảm, nói đúng hơn là doanh nghiệp tự rải thảm rồi tự đi, có cả doanh nghiệp tự quy hoạch cho mình dự án đó, thì làm gì người dân không đồng ý. Mà chất lượng giải quyết ban đầu không cao, vướng cả về thời hiệu. Bây giờ bà con khiếu nại thì chính quyền lại nói là trước đây đã đền bù, sao bà con không khiếu nại? Bây giờ bà con khiếu nại thì hết thẩm quyền, Tòa không xử được vì hết thời hiệu. Các luật sư tham gia giải quyết khiếu kiện của dân cũng bị chính quyền kỳ thì vì cho rằng hết thẩm quyền thì giải quyết thế nào. Chúng tôi đứng về phía người dân oan thì bao giờ cũng bị chính quyền gây sức ép”- ông Nguyễn Hồng Điệp nói.

Theo Luật sư Nguyễn Mạnh Hà, đoàn Luật sư TP Hà Nội, cần có cơ chế để giám sát chính quyền địa phương vì có những việc 10 năm nay dân khiếu nại, có công văn của Văn phòng Chính phủ, Văn phòng Trung ương Đảng, Thanh tra Chính phủ chuyển về tỉnh yêu cầu giải quyết và đề nghị giải quyết rồi báo cáo lại nhưng 10 năm nay vẫn không giải quyết.

“Có những vụ việc chúng tôi đã tư vấn cho người dân thẩm quyền giải quyết của UBND tỉnh, nhưng người dân họ nói rằng 10 năm nay tỉnh không giải quyết nên họ cứ lên Trung ương. Chúng tôi đã có công văn gửi Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị giải quyết để tránh khiếu kiện kéo dài nhưng cũng không có bất kỳ phản hồi nào. Chúng tôi đề nghị MTTQ Việt Nam và các cơ quan liên quan tham mưu lại Đảng, Nhà nước nên có cơ chế nếu chính quyền địa phương không giải quyết những vấn đề như vậy thì họ phải chịu trách nhiệm như thế nào. Vì có rất nhiều công văn chuyển về nhưng không bao giờ được giải quyết”- Luật sư Nguyễn Mạnh Hà đề nghị.

Luật sư Nguyễn Văn Xướng, đoàn luật sư TP Hải Phòng cũng cho rằng, trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân đang gặp nhiều khó khăn. Trong đó có việc các cơ quan nhận đơn thư khiếu nại không có trách nhiệm đầy đủ, và không có “Tư lệnh” ngồi nghe dân trình bày đầu đuôi để ra được quyết định đúng đắn. Cho nên nhiều đơn cứ trả lời đi trả lời lại, nhưng thực chất trả lời không đúng, kể cả lĩnh vực tư pháp và hành chính.

Luật sư Nguyễn Cầm, Đoàn luật sư TP Hải Phòng đề nghị, các cơ quan cần xem xét và mở rộng việc nâng cao công tác tiếp dân tại địa phương của cán bộ tiếp dân, tránh tình trạng người dân khiếu nại vượt cấp. Nên có hướng dẫn cụ thể và giải quyết dứt điểm ở từng cấp, tránh chồng chéo. Cơ quan Nhà nước cần phải giải quyết đúng hạn, nếu từ chối phải nêu rõ lý do trên cơ sở pháp luật.