Rào cản trong gia hạn Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen

“Lập trường của chúng tôi về vấn đề tiếp tục gia hạn Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen vẫn không thay đổi”, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Vershinin cho biết trong một cuộc trả lời phỏng vấn với đài truyền hình RTVI ngày 13-2.

"Nếu không có kết quả rõ ràng trong việc thực hiện Bản ghi nhớ Nga - Liên hợp quốc, đặc biệt là việc dỡ bỏ thực sự các hạn chế, trừng phạt đối với xuất khẩu nông sản của Nga thì việc gia hạn phần nội dung liên quan đến Ukraine là không phù hợp", Thứ trưởng Ngoại giao Nga nêu rõ.

Xuất khẩu thực phẩm và phân bón của Nga đang gặp nhiều khó khăn bởi các biện pháp trừng phạt ngầm. Việc Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Anh áp đặt trừng phạt đang khiến các giao dịch tài chính trong lĩnh vực nông nghiệp trở nên khó khăn hơn do nhà điều hành chính của Nga là Rosselkhozbank đã bị hạn chế.

Sự sụt giảm các chuyến hàng ngũ cốc của Ukraine sau xung đột với Nga vào cuối tháng 2-2022 đã góp phần gây ra cuộc khủng hoảng giá lương thực toàn cầu sau những tác động của đại dịch Covid-19 và các cú sốc liên quan đến biến đổi khí hậu.

Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen được Nga và Ukraine ký kết hồi tháng 7-2022, dưới sự trung gian của Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ nhằm nối lại việc xuất khẩu lương thực của Ukraine và phân bón của Nga ra thị trường quốc tế. Đến tháng 11 năm ngoái, thỏa thuận này được gia hạn thêm 120 ngày.

Việc nối lại đầy đủ hoạt động của các tàu chở lúa mì, lúa mạch, ngô, đậu nành và dầu hướng dương đã giúp giá các mặt hàng thực phẩm toàn cầu đi xuống, sau khi đã đạt đỉnh vào tháng 3-2022, một tháng sau khi xảy ra xung đột Nga - Ukraine.

Mới đây, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO) cho biết, giá lương thực toàn cầu nói chung đã giảm gần 18% kể từ mức cao nhất hồi tháng 3-2022. Lượng xuất khẩu lúa mì lớn và ổn định từ Nga và Ukraine là cần thiết để ngăn chặn lạm phát giá lương thực, gây thiệt hại cho các nền kinh tế. Khi Nga đe dọa rời khỏi thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen vào tháng 10-2022, giá lương thực toàn cầu tăng vọt từ 5 đến 6%, sau đó giảm xuống khi Mátxcơva đồng ý ở lại...

Sáng kiến cũng đề cập đến nội dung tạo điều kiện thuận lợi để xuất khẩu phân bón và amoniac (một nguyên liệu chính để sản xuất phân bón) của Nga. Tuy nhiên, việc vận chuyển amoniac từ các cảng châu Âu vẫn chưa bắt đầu.

Theo Điều phối viên của Liên hợp quốc về Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen Abdullah Dashti, cho đến nay, hơn 20,6 triệu tấn ngũ cốc và thực phẩm đã được vận chuyển an toàn từ các cảng của Ukraine đến 43 quốc gia và nhu cầu xuất khẩu vẫn tiếp tục ở mức cao.

Ông Abdullah Dashti cũng lưu ý việc gia hạn Sáng kiến sau ngày 18-3 tới sẽ tiếp tục tạo nên những thành tựu đáng kể, đồng thời nhấn mạnh cả ngũ cốc và phân bón đều là những mặt hàng quan trọng để giải quyết toàn diện tình trạng mất an ninh lương thực toàn cầu.

Cuộc xung đột ở Ukraine sắp kéo dài tròn một năm, gây ra những tác động sâu sắc đến các lĩnh vực năng lượng và lương thực toàn cầu. Các chuyên gia đã gọi Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen là “ngọn hải đăng hy vọng hiếm hoi” giúp đáp ứng nhu cầu cấp thiết cho những người dễ bị tổn thương nhất trên thế giới bằng cách ổn định giá ngũ cốc.

Tuy nhiên, Mátxcơva đã đưa ra những thông điệp thể hiện sự không hài lòng và yêu cầu các biện pháp trừng phạt ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu nông sản của mình phải được gỡ bỏ. Khi ngày gia hạn của Sáng kiến đến gần, việc tiếp tục thực hiện thỏa thuận đang gặp nhiều thách thức.