“Cuộc chiến” thương mại Mỹ - Canada: Chưa thấy hồi kết

Đây là lần thứ 2 Tổng thống D.Trump tiếp Thủ tướng J.Trudeau tại Nhà Trắng. Tuy nhiên, cuộc gặp lần này không diễn ra trong bầu không khí “tay bắt, mặt mừng” như lần trước đó. Nội dung bàn thảo của hai nhà lãnh đạo xoay quanh những chủ đề gai góc, liên quan trực tiếp tới lợi ích của các bên. Đầu tiên phải kể đến là NAFTA giữa Mỹ, Canada và Mexico. Văn kiện này có hiệu lực từ năm 1994, song đang phải đàm phán lại vì “ông chủ” Nhà Trắng cho rằng “thỏa thuận 23 năm tuổi này đang cướp đi hàng triệu việc làm của người lao động Mỹ”. Sau 3 vòng đàm phán, kéo dài từ tháng 8 tới nay, số vấn đề đạt được sự đồng thuận của các bên rất ít.

Mục tiêu của Washington là giảm thâm hụt thương mại khổng lồ giữa Mỹ và hai đối tác còn lại: Với Mexico lên tới hơn 60 tỷ USD, còn Canada là 9 tỷ USD năm 2016. Bên cạnh đó, Mỹ muốn dùng ảnh hưởng từ vị thế khách hàng xuất khẩu lớn nhất của hai quốc gia tham gia NAFTA để yêu cầu nhượng bộ trong vấn đề thâm hụt thương mại, rằng Mỹ muốn siết chặt hơn các quy định về nguồn gốc xuất xứ, nhất là các sản phẩm ô tô. “Chú Sam” cũng muốn loại bỏ một điều khoản của NAFTA liên quan tới giải quyết tranh chấp được gọi là “Chương 19”, cho phép Washington áp thuế chống bán phá giá đối với hàng hóa của Canada và Mexico, đồng thời áp dụng các biện pháp thương mại chặt chẽ khác.

Trái lại, Canada và Mexico cho rằng Mỹ quá chú trọng vào số liệu thương mại song phương mà không quan tâm tới tổng giá trị thương mại của cả khối - vốn được coi là thước đo chuẩn xác cho hiệu quả của một hiệp định thương mại, khi con số này đạt gần 1.000 tỷ USD vào năm ngoái, tăng 5,5% so với năm trước đó. Đây cũng là mức tăng trung bình hằng năm kể từ khi NAFTA chính thức có hiệu lực. Cả hai nền kinh tế láng giềng của Mỹ lo ngại các hạn chế thương mại mới sẽ là “thảm họa” cho khả năng cạnh tranh của Bắc Mỹ và gây bất ổn cho doanh nghiệp ở cả ba nước.

Bên cạnh những mâu thuẫn về NAFTA, chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng Canada diễn ra vào thời điểm chính quyền Mỹ đang xem xét áp đặt thuế chống bán phá giá lên tới 220% đối với dòng máy bay C Series mới của hãng chế tạo máy bay Bombardier (Canada) nhằm bảo vệ hãng chế tạo máy bay Boeing. Tại cuộc gặp ngày 12-10, hai bên dường như không đạt được thỏa thuận khả quan nào. Nhà lãnh đạo Canada cảnh báo sẽ không thực hiện hợp đồng mua 18 máy bay chiến đấu Super Hornet của Boeing nếu Mỹ vẫn tiếp tục quyết định trừng phạt Bombardier.

Theo các nhà phân tích, thời gian tới, nếu hai bên không tìm được giải pháp xoa dịu, cuộc chiến thương mại sẽ có thêm nhiều diễn biến khó lường. Hiện tại, ngoài tranh cãi liên quan tới máy bay, Washington còn gửi hồ sơ tới Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cáo buộc Ottawa về những hạn chế không công bằng đối với việc bán rượu vang nhập khẩu ở British Columbia, tỉnh cực Tây của Canada. Trước đó, Mỹ đã đánh thuế mức độ cao đối với mặt hàng gỗ xẻ mềm nhập khẩu từ các nước láng giềng.

Hiện tại, chưa có dấu hiệu nào cho thấy Mỹ hoặc Canada sẽ nhượng bộ trong “cuộc chiến” này và nguy cơ trả đũa lan rộng sang các lĩnh vực khác rất có thể xảy ra. Các nhà bình luận cho rằng, đây là phép thử lớn đối với quan hệ giữa hai nước đồng minh lâu năm và cũng là thành viên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) trong giai đoạn Tổng thống D.Trump nắm quyền.