“Bài kiểm tra giữa kỳ” với Tổng thống Philippines

Phần quan trọng nhất của cuộc bầu cử giữa kỳ là cuộc đua giành 12 ghế thượng nghị sĩ. Theo kết quả kiểm gần 95% số phiếu do Ủy ban Bầu cử Philippines (EC) tiến hành, các ứng cử viên thượng nghị sĩ mà Tổng thống R.Duterte hậu thuẫn đã giành được 8/12 ghế tại Thượng viện. Đáng chú ý, không có ứng cử viên nào thuộc phe đối lập giành chiến thắng trong cuộc đua vào Thượng viện.

Dự kiến, EC sẽ chính thức công bố những người chiến thắng trong vài ngày tới. Các nhà phân tích nhận định chiến thắng này sẽ giúp Tổng thống R.Duterte thực hiện những kế hoạch cải cách tham vọng, trong đó có cải cách hiến pháp.

Hạ viện chủ yếu gồm những đồng minh của ông R.Duterte. Thượng viện Philippines gồm 24 nghị sĩ có nhiệm kỳ 6 năm, từng được xem như cánh cửa khó khăn đối với Tổng thống, nhất là khi các chính sách của ông nhiều lần bị Thượng viện bác bỏ. Để duy trì thế đa số tại Thượng viện, các đồng minh của Tổng thống R.Duterte phải giành được ít nhất 5 trong số 12 ghế được bầu lại.

Kết quả bầu cử dựa trên gần 95% số phiếu được kiểm hôm 14-5 đã chứng minh lòng tin của người dân và mức độ tín nhiệm của ông R.Duterte vẫn ở mức cao. Giành được đa số ở Thượng viện là thắng lợi đối với ông R.Duterte, làm giảm cơ hội Thượng viện chống lại Chính phủ và khiến nhà lãnh đạo Philippines dễ dàng hơn trong việc thúc đẩy các dự luật quan trọng cho chương trình cải cách đầy tham vọng của mình.

Thực tế, một trong những cam kết bầu cử của ông R.Duterte là cải tổ toàn diện Hiến pháp năm 1987, theo hướng đưa Philippines chuyển sang hệ thống chính quyền liên bang, với quyền hành tăng thêm cho tổng thống, cho phép tổng thống được cầm quyền hai nhiệm kỳ 5 năm liên tiếp thay vì một nhiệm kỳ 6 năm như hiện nay, đồng thời cũng trao quyền tự trị nhiều hơn cho người Hồi giáo ở miền Nam.

Lên nắm quyền tại Philippines từ năm 2016, Tổng thống R. Duterte đã thực hiện thành công những cam kết đưa ra khi tranh cử, trong đó có chiến dịch chống tội phạm ma túy không khoan nhượng và trấn áp khủng bố.

Bên cạnh những kết quả tích cực về tăng trưởng kinh tế (trên 6% năm 2018), hạ tầng được cải thiện và tỷ lệ nghèo giảm xuống thì phong cách chính trị có phần dân dã, những phát biểu bộc phát và gây tranh cãi, những quyết định nhiều khi độc đoán của ông R.Duterte lại được lòng đa số cử tri.

Kết quả các cuộc thăm dò dư luận công bố mới đây cho thấy, có tới 81% số người được hỏi hài lòng với chính sách của chính quyền Tổng thống R.Duterte, coi những bước đi của ông, dù có phần “mạnh tay”, song lại là phương thuốc đáng tin cậy cho sự kém hiệu quả của giới tinh hoa chính trị truyền thống.

Tuy nhiên, thách thức đối với chính quyền Tổng thống R.Duterte cũng không phải ít khi an ninh ở miền Nam vẫn là một bài toán hóc búa. Hoạt động trấn áp ma túy mạnh tay của chính quyền dù được đa số người dân ủng hộ, song cũng gây một số quan ngại về cách thức thực hiện và tính hiệu quả... Ngay trước khi các điểm bỏ phiếu mở cửa, đã xảy ra ít nhất 3 vụ nổ làm rung chuyển thành phố Cotabato và tỉnh lân cận Maguindanao ở miền Nam.

Có thể thấy, cuộc bầu cử lần này được xem là “bài kiểm tra giữa kỳ” của cử tri đối với chính quyền của Tổng thống R.Duterte. Đồng thời, đây cũng là phép thử đối với các ứng cử viên Tổng thống tiềm năng kế nhiệm ông R.Duterte trong cuộc bầu cử vào năm 2022.