Tem Quốc khánh 2-9: Chủ đề thiêng liêng của ngành Bưu chính

Những bộ tem "ghi chép" lại lịch sử

Ngày 2-9-1946, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem đầu tiên “Kỷ niệm 1 năm Cách mạng Tháng Tám và ngày thành lập nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa” do họa sĩ Nguyễn Sáng thiết kế. Bộ tem gồm 5 mẫu thể hiện hình ảnh chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh với 5 màu (xanh lá mạ, đỏ, vàng, lam, tím) tương ứng với 5 mệnh giá, trong đó có 2 mẫu thêm phụ thu cứu quốc. 12 năm sau, ngày 2-9-1957, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem thứ hai “Kỷ niệm lần thứ 12 Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa” với 2 mẫu thể hiện hình ảnh Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.

Năm 1960, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem "Kỷ niệm lần thứ 15 Ngày thành lập nước” gồm 5 mẫu; năm 1970, ngành tiếp tục phát hành bộ tem với chủ đề “Kỷ niệm lần thứ 25 Ngày thành lập nước” gồm 5 mẫu. Năm 1975, bộ tem “Kỷ niệm 30 năm Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa” gồm 3 mẫu, 1 bloc - đây là bộ tem kỷ niệm Quốc khánh đầu tiên của Nước Việt Nam thống nhất...

Bộ tem “Việt Nam với thế kỷ XX” phát hành năm 2000, thể hiện một trong những sự kiện lịch sử của dân tộc: Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 do họa sĩ Vũ Kim Liên thiết kế. Đây cũng là bộ tem phản ánh chủ đề ngày 2-9 gần nhất cho đến thời điểm này.

Theo bà Ngô Hoài Thanh, Trưởng ban Tem bưu chính thuộc Tổng công ty Bưu điện Việt Nam, việc phát hành tem Quốc khánh 2-9 là sự kiện trọng đại. Đến nay, đã có 12 bộ tem với chủ đề và hình ảnh liên quan tới sự kiện Quốc khánh 2-9 được phát hành là những "tài sản" vô giá trong lịch sử ngành Bưu điện nói chung và phát hành tem nói riêng.

Hình ảnh Bác Hồ trên tem: Dễ mà khó

Theo họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn (Tổng công ty Bưu điện Việt Nam) đã nghỉ hưu - người thiết kế bộ tem “Kỷ niệm 50 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9” phát hành năm 1995, trong dòng chảy 50 năm lịch sử kể từ ngày thành lập nước, có rất nhiều sự kiện mà hình ảnh tiêu biểu nhất chính là Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình lịch sử khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Họa sĩ Đỗ Lệnh Tuấn chia sẻ, để thể hiện hình ảnh Bác Hồ trên tem bưu chính, ông đã phải dành thời gian nhiều tháng tìm hiểu, lựa chọn mẫu ảnh Bác tại kho tư liệu của Thông tấn xã Việt Nam, tham khảo ý kiến của các nhà nghiên cứu lịch sử... để cuối cùng thể hiện hình ảnh Bác Hồ lên tem cũng như cả bộ tem (gồm 6 mẫu) trong thời gian 2 tuần. Bộ tem này đã đoạt giải Nhất cuộc thi vẽ mẫu tem kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 do Bưu điện Việt Nam tổ chức, là mẫu tem được lựa chọn để phát hành kỷ niệm 50 năm thành lập nước năm 1995.

Ông Vũ Văn Tỵ - nguyên Phó Chủ tịch Hội Tem Việt Nam nhận định, đối với nhiều người họa sĩ, vẽ tem về Bác Hồ rất khó. Bởi lẽ, tư liệu về Bác nhiều, nhưng để tìm được cách thể hiện mới lạ, độc đáo, không trùng với những mẫu tem đã phát hành là điều không dễ dàng với những người làm nghệ thuật.

Chia sẻ ở góc độ người chơi tem lâu năm, ông Vũ Văn Tỵ cho biết, trong số các bộ tem phát hành, bộ tem “Kỷ niệm 1 năm Cách mạng Tháng Tám và Ngày thành lập Nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa” do họa sĩ Nguyễn Sáng thiết kế được người chơi tem và cá nhân ông rất yêu thích, vì đây là bộ tem đầu tiên do chính quyền cách mạng Việt Nam tự tổ chức thiết kế, in ấn và phát hành, mở ra một kỷ nguyên mới cho tem Bưu chính Việt Nam. Bộ tem cũng mang dấu ấn của thời kỳ chuẩn bị toàn quốc kháng chiến với việc có 2 tem phụ thu cứu quốc.

"Trong những bộ tem về Bác Hồ của mình, tôi nâng niu nhất là bộ 5 con tem về Bác Hồ được phát hành ngày 2-9-1946 do họa sĩ Nguyễn Sáng phác họa. Những con tem này là "tài sản" lớn nhất trong suốt gần 30 năm gắn bó với việc sưu tầm tem của mình" - ông Vũ Văn Tỵ xúc động kể lại.

Nói về quá trình thiết kế, xây dựng tem bưu chính, bà Ngô Hoài Thanh nhấn mạnh, trong suốt chặng đường 74 năm kể từ ngày thành lập nước, hình ảnh thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và ngày Quốc khánh 2-9 đã được nhiều lần thể hiện trong các mẫu tem bưu chính. Đây cũng là cách mà ngành Bưu điện mong muốn lưu giữ và nhắc nhở thế hệ sau về sự kiện lịch sử trọng đại này.