“Săn” xe quá tải

Muôn cách đối phó

Dọc tuyến đường 70 đoạn từ khu vực Cầu Am (quận Hà Đông) kéo sang địa phận quận Nam Từ Liêm có khá nhiều công trường, nhiều xe tải ra vào chở vật liệu xây dựng và phế thải, bùn đất. Tuy nhiên, vào thời điểm lực lượng chức năng đi kiểm tra, tuyến đường lại rất yên ắng. Chỉ vào một số xe tải đang đỗ trong những bãi đất trống nằm cách đường khá xa, ông Hà Sỹ Việt Bắc, Đội phó Đội Thanh tra giao thông - vận tải đường bộ (Thanh tra Sở Giao thông Vận tải Hà Nội) nói: "Chắc là có “cò mồi” báo nên lái xe tạm thời tắt máy, khóa cửa xe bỏ đi. Thậm chí, lái xe đang ngồi đâu đó quan sát tôi với anh". Thấy tôi ngạc nhiên, ông Bắc giải thích thêm: "Ấy là vì các chủ xe, lái xe thuê đội ngũ xe ôm, bán nước chè làm “cò mồi”, cứ thấy bóng dáng lực lượng chức năng từ đầu đường là đã gọi điện thông báo; cho nên, nhiều khi khâu kiểm tra, xử lý rất khó khăn".

Đi thêm một đoạn, chúng tôi phát hiện một đoàn 3 xe Howo chở đất có dấu hiệu quá tải chạy ở phía ngược chiều. Tuy nhiên, đường đang đông người và phương tiện, nên xe của lực lượng thanh tra giao thông không thể rẽ sang “đón đầu” xử lý, mà phải đi thêm một đoạn chừng 300m mới có chỗ quay đầu để đuổi theo, nhưng lúc này bóng dáng 3 xe tải đã mất hút.  

Phải mất thêm hơn 1 giờ đồng hồ vừa tuần tra, vừa bố trí chốt trực trên tuyến đường 70, đoạn giao với đường Trần Hữu Dực (quận Nam Từ Liêm), lực lượng liên ngành gồm Thanh tra Sở Giao thông Vận tải và Phòng Cảnh sát môi trường (Công an thành phố Hà Nội) mới phát hiện được 2 xe tải mang biển kiểm soát 29C-883.77 và 29C-725.07 có dấu hiệu vi phạm, nên đã ra hiệu lệnh dừng xe. Qua kiểm tra, xe tải 29C-883.77 vi phạm chở quá tải trọng cho phép ở mức 102%. Ngoài ra, xe này không có phù hiệu, không có giấy phép vận tải, chở vật liệu rơi vãi gây mất vệ sinh môi trường; lái xe không mang theo giấy phép lái xe. Còn xe tải 29C-725.07 vi phạm chở quá tải 148% so với quy định; chở vật liệu rơi vãi gây mất vệ sinh môi trường; không mang theo giấy phép lái xe...

Có theo chân lực lượng chức năng nhiều mới thấy, “cò mồi” gọi điện thông báo, lái xe đóng cửa bỏ đi chỉ là một vài thủ đoạn vẫn được các đối tượng áp dụng nhằm đối phó lực lượng chức năng. Thực tế có nhiều mánh khóe phức tạp hơn nhiều. Như có lần tuần tra trên cầu Nhật Tân, Thanh tra Sở Giao thông Vận tải Hà Nội phát hiện xe tải mang biển kiểm soát 29C-249.35 có hành vi chở vật liệu, phế thải xây dựng không che chắn, làm rơi vãi ra đường và có biểu hiện chở quá tải. Ngay khi phát hiện lực lượng chức năng, lái xe định chạy lùi xe xuống chân cầu để tẩu thoát. Lo ngại gây nguy hiểm cho người đi đường, trực tiếp một nhân viên thanh tra đã phải lên ngồi cùng trên ca bin với lái xe để bảo đảm đưa xe dừng ở chỗ an toàn. Ngay cả khi dừng được xe, dù giữa trời nắng gắt, nhưng lái xe vẫn thiếu hợp tác, liên tục gọi điện thoại nhờ can thiệp. Thậm chí, khi đã kiểm tra tải trọng và kết quả khẳng định quá tải trên 100% so với mức tải trọng cho phép được ghi trong giấy chứng nhận kiểm định, nhưng lái xe vẫn không công nhận kết quả cân với lý do "cân này không đáng tin". Phải mất hơn 3 giờ đấu tranh, lái xe này mới chấp nhận ký biên bản thừa nhận vi phạm.

Tăng chế tài xử phạt, gắn trách nhiệm chủ công trình xây dựng

Hiện tượng xe cơi nới thành thùng để chở quá tải; xe chở vật liệu, phế thải cao có ngọn nhưng không được che chắn cẩn thận, làm rơi vãi đất đá và các loại vật liệu xây dựng, phế thải khác ra đường phố luôn là nỗi bức xúc của người dân. Chị Nguyễn Thị Tuyết, tòa nhà CT10 Khu đô thị Đại Thanh (huyện Thanh Trì) phản ánh: “Xe ô tô chở bùn đất rơi vãi ra đường gặp ngày mưa thì nhớp nháp, bẩn thỉu, ngày nắng thì bụi mù. Ô nhiễm bụi, mất vệ sinh môi trường tại nhiều khu vực của Hà Nội thời gian qua có sự “đóng góp” của các xe tải chở đất đá, phế thải này. Chưa kể, xe quá tải còn là nguy cơ tiềm ẩn tai nạn giao thông và phá nát đường. Cơ quan chức năng cần có các giải pháp nhằm xử lý triệt để tình trạng này”.  

Theo Thanh tra Sở Giao thông Vận tải Hà Nội, từ đầu năm 2019 đến nay, đơn vị đã kiểm tra, lập biên bản vi phạm hành chính đối với 1.646 trường hợp chở hàng quá khổ, quá tải, phạt tiền hơn 16,8 tỷ đồng, tạm giữ 61 phương tiện. Riêng với lỗi làm rơi vãi, lôi kéo đất cát, Thanh tra Sở đã kiểm tra, lập biên bản vi phạm hành chính 4.526 trường hợp, phạt tiền hơn 10,5 tỷ đồng.

Các lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, xử lý; số doanh nghiệp, phương tiện bị xử phạt cũng không ít, song tại sao vi phạm vẫn nhiều và tình trạng này chưa thể xử lý dứt điểm? Qua thực tế kiểm tra cho thấy, chế tài xử lý còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe là một trong những nguyên nhân chính. Ví dụ, hành vi lôi kéo đất cát từ công trình ra đường bộ, hoặc chở vật liệu làm rơi vãi ra đường chỉ phải chịu phạt ở mức 1-3 triệu đồng/trường hợp. Điều đáng nói là đa phần các chủ công trình, doanh nghiệp vận tải đều ký cam kết bảo vệ môi trường, nhưng không thực hiện nghiêm túc. 

Để xử lý rốt ráo tình trạng xe quá tải, xe chở vật liệu, phế thải vi phạm môi trường, theo ông Lê Xuân Tiến, Phó Chánh Thanh tra Sở Giao thông Vận tải Hà Nội, cần sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của các cấp chính quyền địa phương trong việc chỉ đạo lực lượng chức năng trên địa bàn tăng cường kiểm tra, giám sát, xử phạt, tạm thời đình chỉ thi công đối với các công trình, công trường xây dựng vi phạm. Rất cần phải xem xét, xử lý trách nhiệm của chủ đầu tư các công trình thi công xây dựng, nếu để xảy ra vi phạm. Theo đó, nếu các đơn vị vận chuyển nguyên, vật liệu xây dựng thuê cho chủ đầu tư công trình có hành vi vi phạm, thì chủ đầu tư công trình cũng phải chịu trách nhiệm và bị xử lý theo các quy định của pháp luật.