Để nâng cao hiệu quả quản lý đất công

Theo kết luận, qua kiểm tra 16 dự án thì có đến 7 dự án để xảy ra thiếu sót, sai phạm như xác định giá thuê đất chưa đúng, giảm trừ giá trị đất theo mật độ xây dựng để xác định giá khởi điểm khi đưa vào đấu giá đất không đúng quy định, chậm nộp tiền thuê đất... Hay, theo báo cáo của Sở TN&MT TP Hồ Chí Minh mới đây, trên địa bàn thành phố có hơn 12.800 địa chỉ nhà, đất công gồm nhà, đất do UBND thành phố và các bộ, ngành trung ương quản lý. Qua quá trình thanh tra, kiểm tra, phát hiện 112 trường hợp sử dụng không đúng như báo cáo mà cho thuê lại hoặc bỏ trống nhưng vẫn kê khai là đất đang sử dụng vào mục đích hoạt động của đơn vị.

Không chỉ riêng các tỉnh, thành phố lớn, ngay tại các xã, phường, thị trấn nhiều sai phạm trong sử dụng đất công thời gian qua đã bị xử lý. Chủ tịch UBND xã Phù Lỗ, huyện Sóc Sơn (Hà Nội) Lê Hồng Văn cho biết: Riêng trong năm 2017, UBND xã phối hợp với các ngành, lực lượng chức năng xử lý, tháo dỡ 10 trường hợp vi phạm, lấn chiếm đất công trên địa bàn xã...

Đánh giá về những vi phạm trong quản lý đất công, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai Lê Thanh Khuyến cho rằng, nhiều tỉnh, thành đã buông lỏng quản lý đất công với các hình thức: Cho thuê đất công ích không đúng đối tượng, chưa lập hợp đồng thuê, chưa lập hồ sơ cho thuê... dẫn đến sử dụng không đúng mục đích, gây thất thoát nguồn thu cho ngân sách địa phương và bức xúc trong nhân dân. Nguyên nhân dẫn đến sự buông lỏng này là do các địa phương chưa thực sự quan tâm, thống kê và quản lý có hiệu quả nguồn đất này...

Thực tế, việc quản lý quỹ đất công ở hầu hết các địa phương đều hạn chế, bất cập, phổ biến là tình trạng không thực hiện quản lý đến từng thửa đất, không lập sổ theo dõi riêng; không thực hiện công khai theo quy định để người dân giám sát; không lập kế hoạch bố trí sử dụng đất; việc ký hợp đồng cho hộ dân, cá nhân thuê sử dụng đất có thời hạn không thông qua hình thức đấu giá theo đúng quy định… Vì vậy, một số địa phương không phát huy được giá trị thực của đất công.

Hiện việc giao đất công có thu tiền hoặc cho thuê đất công trả tiền một lần đang chiếm tới 85% nguồn thu từ đất. Do đó, để không xảy ra những vi phạm trong quản lý đất công và phát huy giá trị từ nguồn đất này, các địa phương cần rà soát, xây dựng kế hoạch kiểm tra, thanh tra, xử lý kịp thời các trường hợp sử dụng đất công sai mục đích. Bên cạnh đó, các sở, ngành chức năng và chính quyền địa phương cần tăng cường công tác quản lý, thực hiện nghiêm quy hoạch có liên quan; công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; chủ động nghiên cứu, đề xuất quy định về giao đất, cho thuê đất, gia hạn thời gian sử dụng đất theo đúng quy định…

Theo Tiến sĩ Hoàng Đình Cương, chuyên gia Ngân hàng Thế giới, ngoài nguồn đất công do chính quyền các cấp quản lý thì nguồn đất công Nhà nước giao cho doanh nghiệp phải được xác định rõ ràng. Cụ thể, tại thời điểm bắt đầu tiến hành cổ phần hóa, có hơn 12.000 doanh nghiệp nhà nước, đến nay, chỉ còn gần 600 doanh nghiệp. Vì vậy, cần sửa lại cơ chế quản lý đất đai khi cổ phần hóa cho phù hợp với tình hình thực tế. Theo đó, đối với đất giao và đất trả tiền một lần, cần tính giá trị đất theo giá thị trường vào giá trị doanh nghiệp. Đối với đất thuê trả tiền hằng năm thì điều chỉnh giá thuê đất theo đúng mục đích sử dụng, phù hợp với giá thị trường.

Mới đây tại hội thảo chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về kinh tế đất đai do Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP Hồ Chí Minh khuyến nghị, việc giao đất, cho thuê đất công phải được thực hiện theo cơ chế đấu giá. Hình thức này được áp dụng đối với các dự án đầu tư bằng vốn của nhà đầu tư thực hiện trên đất công (do Nhà nước giao hoặc cho thuê) thông qua đấu giá. Đặc biệt, cần bổ sung khái niệm đất công vào Luật Đất đai để hướng dẫn các địa phương nâng cao năng lực quản lý...