Chương trình hỗ trợ nhà ở vùng ngập lũ: Hiệu quả đã rõ

Theo đánh giá của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng, xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ là chương trình trọng điểm chiến lược của Chính phủ có ý nghĩa nhân văn, nhận được sự đồng tình, ủng hộ rộng rãi của nhân dân. Mặc dù còn một số tồn tại nhưng nhìn chung kết quả đạt được rõ rệt, toàn diện. Qua các trận lũ lớn, đặc biệt trận lũ năm 2011 nhiều nơi ngập sâu hơn mức lũ lịch sử năm 1961 và năm 2000, nhưng hầu hết cụm dân cư đã đầu tư thuộc chương trình giai đoạn 1 và 2 đều bảo đảm an toàn. Thiệt hại về người và tài sản trong trận lũ năm 2011 chưa tới 15% so với năm 2000. Nhà nước và chính quyền địa phương không mất thời gian, kinh phí di dời, hỗ trợ người dân vùng lũ. Hơn 200.000 hộ dân, tương đương khoảng 1 triệu người dân có điều kiện sinh sống an toàn, ổn định; đặc biệt, các hộ gia đình nghèo đã xây dựng được nhà ở khang trang, an tâm lao động sản xuất. Đây cũng là một trong các mô hình góp phần phát triển nông thôn mới bền vững. Thậm chí, nhiều khu dân cư vượt lũ có quy mô, hạ tầng kỹ thuật, xã hội đầy đủ đã trở thành thị tứ, thị trấn sầm uất.

Tuy nhiên, báo cáo của Bộ Xây dựng cũng cho biết, giai đoạn 2 của chương trình kết thúc vào ngày 31-12-2014 nhưng vẫn còn 8.410 hộ dân thuộc đối tượng của chương trình chưa xây dựng nhà ở, tương đương với tổng số vốn cần vay là 162 tỷ đồng. Cùng với đó, hiện vốn vay mua nền nhà của các hộ dân trong giai đoạn 1 đã hết thời hạn trả nợ nhưng vẫn còn một số hộ chưa trả được nợ, trong đó có tới 25.868 hộ nghèo và cận nghèo, với số tiền 226 tỷ đồng. Đối với 8.410 hộ dân chưa xây dựng nhà, Bộ Xây dựng cùng các địa phương đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ tạo điều kiện cho phép tiếp tục vay vốn theo quy định đến hết năm nay. Đồng thời, cho phép kéo dài thời gian trả nợ thêm 3 năm đối với những hộ thuộc diện nghèo và cận nghèo vay mua nền bằng vốn đầu tư của Ngân hàng Phát triển Việt Nam.

Một vấn đề nữa là tại các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Tiền Giang, Vĩnh Long và Hậu Giang xuất hiện nhiều điểm sạt lở mới, trong khi tại TP Cần Thơ, một cụm tuyến dân cư đã được phê duyệt ở giai đoạn 2 nhưng chưa thực hiện. Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tổng cộng 63 cụm, tuyến dân cư và 89 bờ bao khu dân cư được các địa phương kiến nghị cho phép đầu tư bổ sung để bảo đảm chỗ ở an toàn, ổn định cho hơn 60.900 hộ dân. Tại hội nghị tổng kết chương trình vừa được tổ chức ở Hậu Giang, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã đồng ý kéo dài giai đoạn 2 đến năm 2020 trên cơ sở kiến nghị của Bộ Xây dựng. Đồng thời, cho phép kéo dài thời gian trả nợ cho 25.868 hộ nghèo, cận nghèo và giao Bộ Xây dựng cùng các địa phương nghiên cứu phương án phù hợp để giải quyết nhu cầu ổn định chỗ ở cho hộ dân mới phát sinh. Theo Thủ tướng, khu vực ngập lũ là địa bàn còn nhiều khó khăn, hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, đặc biệt được dự báo chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và tình trạng xâm nhập mặn.

Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư vùng ngập lũ giai đoạn 1 được thực hiện từ năm 2001 đến năm 2008, với tổng vốn gần 5.770 tỷ đồng. Các địa phương như Long An, Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang, Tiền Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long, Hậu Giang đã xây dựng 804 dự án cụm, tuyến dân cư, bờ bao, bảo đảm chỗ ở cho 146.000 hộ dân. Nhằm hoàn thiện, phát huy hiệu quả đồng bộ chương trình, Chính phủ tiếp tục triển khai giai đoạn 2 với mục tiêu bảo đảm an toàn chỗ ở cho 56.000 hộ dân. Kết quả, các địa phương đã triển khai 178/179 dự án, gồm 129 cụm, tuyến và 49 bờ bao khu dân cư. Đến nay đã hoàn thành tôn nền 126 cụm, tuyến và 48 bờ bao, bằng 97% kế hoạch.