Bộ Y tế đề xuất đồ uống càng nhiều đường càng bị đánh thuế cao

Ngày 23-3, Bộ Y tế tổ chức hội thảo khoa học về tiêu thụ đồ uống có đường với sức khỏe và tác động của chính sách thuế, giá.

WHO đã định nghĩa đồ uống có đường là tất cả các loại đồ uống có chứa đường tự do như đồ uống có ga hoặc không có ga; nước ép, nước pha từ trái cây, rau; chất cô đặc lỏng hoặc dạng bột; nước có hương vị; nước uống tăng lực, tăng cường thể thao; trà uống liền, cà phê uống liền và sữa có hương vị.

Một lon nước ngọt 300 hoặc 330ml cung cấp 30-40g đường. Trong đó, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị, mỗi ngày chỉ nên ăn 25g đường (tương đương 5 thìa cà phê), mức tối đa là 50g/ngày.

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cũng đưa ra khuyến cáo, trẻ từ 2 đến 18 tuổi nên hạn chế lượng đường tiêu thụ thêm xuống dưới 6 muỗng cà phê (25 g) mỗi ngày, tức là dưới 5% tổng năng lượng nạp vào và đồ uống có đường nên được giới hạn không quá 235ml mỗi tuần. Trẻ em dưới 2 tuổi không nên tiêu thụ bất cứ loại thực phẩm hoặc đồ uống nào có thêm đường.

Tuy nhiên, theo bà Trần Thị Trang, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), tiêu thụ đồ uống có đường ở Việt Nam tăng gấp 7 lần trong 15 năm qua, từ mức trung bình 6,6 lít/người năm 2002 lên 46,5 lít/người năm 2017 và năm 2018 là 50,7 lít/người. Riêng năm 2020, sản lượng nước giải khát và nước ngọt có ga đạt khoảng 3,3 tỷ lít và 1,5 tỷ lít. Trung bình một người tiêu thụ khoảng 46,5g đường tự do/ngày, gần bằng mức giới hạn tối đa (50g/ngày) và cao gần gấp đôi so với mức khuyến cáo dưới 25g/ngày của WHO.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho rằng, mức tiêu thụ đồ uống có đường tăng nhanh là yếu tố quan trọng góp phần làm gia tăng tình trạng thừa cân, béo phì ở Việt Nam. Tại nước ta, tỷ lệ thừa cân, béo phì đã tăng gấp 7 lần ở thanh thiếu niên 5-19 tuổi (từ 2,6% năm 2002 lên 19% năm 2020) và tăng gấp đôi ở người lớn (từ 10,9% năm 2002 lên 18,3% năm 2016).

“Thừa cân, béo phì cũng làm tăng các yếu tố nguy cơ của một số bệnh không lây nhiễm, bao gồm: Ung thư, bệnh tim, trẻ hóa độ tuổi mắc nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp, đột quỵ, đái tháo đường týp 2 và tử vong sớm liên quan”, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên dẫn chứng.

Theo Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên, thực trạng trên đã đặt ra yêu cầu bức thiết cần giảm lượng tiêu thụ đồ uống có đường, từ đó góp phần giảm tỷ lệ bệnh tật, tử vong, đặc biệt là bảo vệ sức khỏe trẻ em. Kinh nghiệm quốc tế cũng như kinh nghiệm từ việc phòng, chống tác hại của thuốc lá, rượu, bia cho thấy, để hạn chế tiêu thụ đồ uống có đường thì can thiệp về thuế và giá được chứng minh rất hiệu quả.

WHO cũng khuyến cáo, đánh thuế đối với đồ uống có đường là chính sách quan trọng nhằm giảm mức tiêu thụ, từ đó ngăn ngừa thừa cân, béo phì và tác hại của đồ uống có đường đến sức khỏe.

Hiện, Bộ Tài chính cùng các bộ, ngành liên quan đang xây dựng dự thảo về thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường.

Bộ Y tế đề xuất áp dụng đánh thuế dự trên hàm lượng đường. Cụ thể là sử dụng phương thức đánh thuế theo hàm lượng đường trong 100 ml đồ uống và sẽ quy định ngưỡng, dưới ngưỡng không đánh thuế, trên ngưỡng này thì đánh thuế và đánh theo mức thuế càng nhiều đường càng cao.

Một số sản phẩm dinh dưỡng (sữa, các sản phẩm từ sữa...) có hàm lượng đường thấp được đề xuất chưa áp thuế tiêu thụ đặc biệt.

“Việc áp thuế sẽ giúp giảm tỷ lệ bệnh tật và tử vong, từ đó giảm áp lực lên hệ thống y tế, tiết kiệm cho ngân sách Nhà nước. Giải pháp thuế khiến tăng mức giá bán lẻ ngày càng cao thì lợi ích thu được về là sức khỏe cộng đồng và nguồn thu ngân sách sẽ càng lớn”, bà Trần Thị Trang, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế nhấn mạnh.