Bác sĩ tại nhà: Để giảm mỡ xấu trong chế độ ăn uống hằng ngày

(Dương Nội, Hà Đông, Hà Nội)

Đáp: Dầu/mỡ là một trong 4 nhóm thực phẩm thiết yếu hằng ngày, chúng là thực phẩm rất giàu năng lượng so với các nhóm thực phẩm khác. Chất béo là dung môi cho các vitamin tan trong dầu: Vitamin A phòng bệnh khô mắt, giúp trẻ phát triển thể lực; vitamin D chống bệnh còi xương; vitamin K giúp chống chảy máu; vitamin E tham gia vào nhiều chức phận trong cơ thể. Trung bình một ngày, mỗi người trưởng thành nên ăn khoảng 25 - 30g dầu, mỡ - tương đương 5 - 6 thìa cà phê.

Thực phẩm chiên/rán thường chứa nhiều mỡ, nhiều muối, cung cấp nhiều năng lượng, đặc biệt là các thực phẩm chế biến sẵn. Vì thế, món ăn chiên/rán không phù hợp với người mắc bệnh mạn tính không lây. Mặt khác, thực phẩm khi chiên/rán ở nhiệt độ cao thường bị mất chất dinh dưỡng, nếu chế biến không đúng cách thì có thể sinh ra độc tố. Thực phẩm chế biến sẵn có nhiều chất béo cũng là nguồn cung cấp năng lượng đáng kể, nếu tiêu thụ quá nhiều thì dễ gây thừa cân béo phì, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Với dầu/mỡ, nếu đun lâu ở nhiệt độ cao, các axit béo không no sẽ bị ôxy hóa, mất tác dụng dinh dưỡng. Mặt khác, các liên kết kép trong cấu trúc của các axit béo này bị bẻ gãy, tạo thành các sản phẩm trung gian như peroxit aldehyt, aldehyt rất có hại đối với cơ thể. Do đó, cần tránh sử dụng lại dầu, mỡ đã qua chiên rán ở nhiệt độ cao.

Mặt khác, quá trình trên cũng xảy ra trong công nghệ thực phẩm chế biến sẵn như thức ăn nhanh (gà rán, khoai tây chiên...), thức ăn chơi (snack, bánh quy, bánh nướng, kẹo...) và là nguồn chất béo có hại cho sức khỏe.

Để giảm mỡ xấu trong chế độ ăn uống hằng ngày, cần chú ý:

Hạn chế ăn thịt mỡ cũng như các loại dầu cọ và dừa. Không dùng các sản phẩm ăn nhanh chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn có nhiều mỡ, nhiều đường. Nên dùng dầu thực vật tự nhiên, còn mới và có chất lượng cao.

Trẻ em khi thừa cân béo phì không nên ăn các loại thịt mỡ, da các loại gia cầm như gà, ngan, vịt.

Người lớn bị thừa cân béo phì không nên kiêng hẳn dầu mỡ vì họ vẫn cần chất béo để giúp hấp thu các vitamin A, D, E, K là những vi chất dinh dưỡng quan trọng đối với sức khỏe.

Dầu, mỡ nên dùng với lượng nhỏ. Nên dùng dầu thực vật (chọn các loại dầu hạt: Dầu hạt cải, hướng dương, đậu nành)...

ThS.BS Nguyễn Văn Tiến
Trung tâm Giáo dục Truyền thông dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng