Phát huy xu thế tích cực của quan hệ Việt Nam-Trung Quốc

Là chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sau Đại hội XIX Đảng Cộng sản Trung Quốc, chuyến thăm có ý nghĩa quan trọng đối với quan hệ Việt Nam-Trung Quốc.

Đưa quan hệ hai nước phát triển ổn định, lành mạnh

Chuyến thăm của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình diễn ra trong bối cảnh quan hệ Việt-Trung thời gian qua tiếp tục xu thế phát triển tích cực. Lãnh đạo cấp cao hai nước tiếp xúc, gặp gỡ thường xuyên. Trong các chuyến thăm Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 1-2017), Chủ tịch nước Trần Đại Quang (tháng 5-2017), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (tháng 9-2016), lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước đạt được nhận thức chung quan trọng về việc tiếp tục thúc đẩy quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Trung Quốc phát triển ổn định, lành mạnh.

Việt Nam-Trung Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 18-1-1950. Hai bên duy trì thường xuyên các chuyến thăm và tiếp xúc cấp cao. Lãnh đạo cấp cao Trung Quốc (Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng Quốc vụ viện, Ủy viên trưởng Nhân Đại toàn quốc, Chủ tịch Chính hiệp toàn quốc) đã tiến hành 17 chuyến thăm Việt Nam. Riêng từ năm 2013 đến nay, tất cả lãnh đạo cấp cao Trung Quốc đều đã sang thăm Việt Nam.

Trong đó, chuyến thăm của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tháng 11-2015 là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước Trung Quốc sau 9 năm kể từ chuyến thăm của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào tới Việt Nam tháng 11-2006.

Lãnh đạo cấp cao Việt Nam (Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội) đã tiến hành 40 chuyến thăm Trung Quốc. Riêng từ năm 2011 đến nay, lãnh đạo cấp cao Việt Nam đã tiến hành 11 chuyến thăm và dự các hoạt động quốc tế tại Trung Quốc.

Các cơ chế giao lưu, hợp tác giữa hai Đảng, Chính phủ, Quốc hội và giữa các tổ chức chính trị xã hội, địa phương của hai nước ngày càng được mở rộng. Hai bên tăng cường giao lưu, trao đổi đoàn giữa các ban Đảng, đã tổ chức được 13 cuộc hội thảo về lý luận giữa hai Đảng. Năm 2006, hai bên thành lập cơ chế Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương và đã tiến hành được 10 phiên họp toàn thể để điều phối tổng thể các mặt hợp tác trong quan hệ hai nước.

Các ngành quan trọng như: Ngoại giao, An ninh, Quốc phòng giữa hai bên đã ký và triển khai hiệu quả nhiều cơ chế hợp tác như: Hội nghị cấp Bộ trưởng về hợp tác phòng, chống tội phạm; Đối thoại An ninh chiến lược cấp Thứ trưởng; Đối thoại Chiến lược Quốc phòng Việt-Trung; Giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới.

Thúc đẩy hợp tác toàn diện

Trung Quốc là đối tác thương mại, thị trường du lịch lớn nhất của Việt Nam, nhà đầu tư lớn thứ 8/122 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư trực tiếp vào Việt Nam. Đồng thời, Việt Nam đã trở thành đối tác thương mại, du lịch lớn nhất của Trung Quốc trong ASEAN.

Từ năm 2004 đến nay, Trung Quốc luôn là đối tác thương mại số 1 của Việt Nam, là thị trường nhập khẩu lớn nhất và thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam. Kim ngạch thương mại song phương từ mức 32 triệu USD năm 1991 lên mức 70,5 tỷ USD năm 2016.

Năm 2016, Việt Nam đã trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ 6 của Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong ASEAN. Trong 8 tháng năm 2017, kim ngạch thương mại song phương đạt 55,23 tỷ USD, (tăng 12,4% so với cùng kỳ năm 2016), nhập siêu từ Trung Quốc 17,77 tỷ USD (giảm 5,4% so với cùng kỳ).

Từ năm 2007 đến nay, Trung Quốc luôn là thị trường khách du lịch lớn nhất của Việt Nam. Năm 2016 có 2,7 triệu lượt du khách Trung Quốc sang Việt Nam và khoảng 2,2 triệu lượt du khách Việt Nam sang Trung Quốc, đứng đầu trong số du khách ASEAN đi Trung Quốc. Riêng 8 tháng năm 2017 có hơn 2,65 triệu lượt du khách Trung Quốc đến Việt Nam (tăng 51,4% so với cùng kỳ).

Lũy kế đến tháng 8-2017, Trung Quốc đã đầu tư vào Việt Nam 1.727 dự án với số vốn đăng ký đạt 11,93 tỷ USD. Riêng 8 tháng năm 2017, Trung Quốc là nhà đầu tư lớn thứ 4 vào Việt Nam với tổng số vốn đăng ký đạt trên 1,6 tỷ USD.

Thời gian qua, lãnh đạo hai nước đạt nhận thức chung về việc hai bên tăng cường phối hợp, áp dụng các biện pháp hữu hiệu, cùng nhau thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực kinh tế-thương mại, năng lực sản xuất và đầu tư, cơ sở hạ tầng, tài chính-tiền tệ phát triển ổn định, lành mạnh, bền vững.

Hai bên đã thiết lập Nhóm công tác hợp tác về cơ sở hạ tầng và Nhóm công tác về hợp tác tiền tệ; ký Hiệp định gia hạn và bổ sung Quy hoạch phát triển 5 năm hợp tác kinh tế, thương mại Việt Nam-Trung Quốc giai đoạn 2017-2021; Hiệp định thương mại biên giới sửa đổi và nhiều Bản ghi nhớ hợp tác về cùng xây dựng kế hoạch hợp tác cơ sở hạ tầng, hợp tác năng lực sản xuất, tạo khuôn khổ tiếp tục thúc đẩy hợp tác kinh tế-thương mại giữa hai nước.

Tăng cường quan hệ giữa các địa phương

Chính phủ Trung Quốc cung cấp một số khoản tín dụng ưu đãi, viện trợ không hoàn lại cho Việt Nam, gần đây như viện trợ 1 tỷ nhân dân tệ dùng trong lĩnh vực dân sinh trong giai đoạn 2016-2021, 50 triệu nhân dân tệ cải thiện điều kiện y tế, giáo dục tại một số tỉnh phía Bắc Việt Nam.

Hai bên cũng nhất trí đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực nông nghiệp, nguồn nước, môi trường, khoa học công nghệ, giao thông vận tải, văn hóa, thể thao, giáo dục.

Quan hệ giữa các địa phương được tăng cường với nhiều hình thức thiết thực. Hai bên có trên 30 cặp tỉnh, thành phố thiết lập quan hệ hữu nghị; đã thiết lập và tiến hành 8 phiên họp Ủy ban công tác liên hợp giữa 4 tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Hà Giang với tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc) và 6 phiên họp Nhóm công tác liên hợp giữa 4 tỉnh Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Hà Giang với tỉnh Vân Nam; 6 phiên họp Hội nghị kiểm điểm tình hình hợp tác giữa các bộ, ngành, địa phương Việt Nam với tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc; 7 kỳ họp Hội nghị hợp tác hành lang kinh tế giữa 5 tỉnh, thành phố Côn Minh-Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng-Quảng Ninh; 2 chương trình Gặp gỡ đầu xuân giữa Bí thư 4 tỉnh Việt Nam và Bí thư Quảng Tây, Trung Quốc.

Quan hệ giao lưu, hợp tác giữa các bộ, ngành, địa phương hai nước tiếp tục được đẩy mạnh; hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, du lịch đạt tiến triển mới. Giao lưu nhân dân và thế hệ trẻ hai nước được tăng cường. Hai bên đã tổ chức 3 Liên hoan Thanh niên Việt Nam-Trung Quốc tại Quảng Tây và Hà Nội; Liên hoan hữu nghị nhân dân Việt Nam-Trung Quốc; Diễn đàn nhân dân Việt-Trung, Gặp gỡ hữu nghị thanh niên Việt-Trung.

Tôn trọng lẫn nhau, bình đẳng cùng có lợi

Sau khi bình thường hóa quan hệ, hai bên đã ký Thỏa thuận về các nguyên tắc cơ bản giải quyết các vấn đề biên giới lãnh thổ. Hai nước đã giải quyết được hai trong ba vấn đề khó khăn, tồn tại về biên giới lãnh thổ do lịch sử để lại là hoàn thành phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền và phân định Vịnh Bắc Bộ.

Với việc hoàn thành phân định Vịnh Bắc Bộ, Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên phân định thành công một vùng biển với Trung Quốc. Tuy nhiên, vấn đề Biển Đông vẫn tồn tại và có xu hướng diễn biến ngày càng phức tạp. Năm 2011, trong chuyến thăm Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, hai bên đã ký kết Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam-Trung Quốc, góp phần định hướng cho việc giải quyết vấn đề Biển Đông.

Hai bên duy trì trao đổi về vấn đề Biển Đông trong các cơ chế đàm phán cấp Chính phủ về biên giới lãnh thổ Việt-Trung và 3 Nhóm công tác về khu vực ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ, bàn bạc về hợp tác cùng phát triển trên biển và hợp tác trong lĩnh vực ít nhạy cảm trên biển. Hai bên nhất trí tiếp tục thực hiện toàn diện và hiệu quả “Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông” (DOC), sớm xây dựng “Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông” (COC); kiểm soát tốt bất đồng trên biển, không có hành động làm phức tạp, mở rộng tranh chấp, giữ gìn hòa bình, ổn định ở Biển Đông.

Kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, Việt Nam nhất quán coi trọng phát triển quan hệ ổn định, lâu dài với Trung Quốc trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau, bình đẳng cùng có lợi.

Với mong muốn và thiện chí của cả hai bên, chuyến thăm của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Việt Nam ngay sau Đại hội XIX Đảng Cộng sản Trung Quốc, nhằm phát huy xu thế tích cực, duy trì hoạt động trao đổi đoàn cấp cao, tăng cường quan hệ giữa hai Đảng, hai Nhà nước; thúc đẩy trao đổi chiến lược, gia tăng tin cậy chính trị giữa hai bên.

Chuyến thăm thúc đẩy việc nâng cao hiệu quả hợp tác trên các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư giữa hai nước; bảo vệ lợi ích chính đáng của Việt Nam ở Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế, củng cố nhận thức chung cấp cao về kiểm soát tốt bất đồng, cùng gìn giữ hòa bình, ổn định trên Biển Đông, vì hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển ở khu vực và trên thế giới.