Những việc cần làm ngay

Bởi vậy, công tác phòng, chống việc sản xuất, lưu thông, kinh doanh, sử dụng thuốc giả, thuốc kém chất lượng cũng như phát hiện, thu hồi những loại thuốc này là phần việc rất quan trọng. Đây là việc không thể coi nhẹ, ngay cả khi tỷ lệ thuốc giả, thuốc kém chất lượng được đánh giá là rất nhỏ so với tổng số thuốc lưu hành trên thị trường.

Tuy vậy, phát hiện, thu hồi thuốc giả, thuốc kém chất lượng chưa bao giờ là việc dễ dàng, do nhiều nguyên nhân: Đường đi của thuốc khá phức tạp, qua nhiều khâu trung gian nên khi kiểm tra, kiểm nghiệm và phát hiện thuốc giả thì rất khó truy xuất, thu hồi. Mặt khác, do lực lượng thanh tra y tế mỏng, năng lực kiểm nghiệm còn hạn chế nên công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường dược phẩm cũng như xử lý vi phạm, thu hồi thuốc giả, thuốc kém chất lượng gặp nhiều hạn chế. Tương tự, số lượng cơ sở cung ứng thuốc hiện ở mức rất lớn nhưng công tác quản lý hệ thống này, nhất là đối với các nhà thuốc tư nhân, còn bất cập.

Đó là chưa kể sự hạn chế về việc tiếp nhận, phổ biến thông tin liên quan tới thuốc giả, thuốc kém chất lượng. Trong nhiều trường hợp, khoảng thời gian kể từ khi cơ quan quản lý dược phát hiện thuốc giả, thuốc kém chất lượng hoặc cập nhật thông tin quốc tế về loại thuốc cần phải thu hồi đến khi thông tin đó tới được với các cơ sở cung ứng thuốc và người sử dụng là quá dài. Sự chậm trễ dẫn đến hậu quả là một lượng không nhỏ thuốc giả, thuốc kém chất lượng đã được tiêu thụ trên thị trường.

Giải pháp quản lý thuốc chữa bệnh, tăng cường hiệu quả công tác thu hồi thuốc giả, thuốc bị đình chỉ lưu hành được xây dựng trên cơ sở thực tiễn, đặc điểm riêng của mỗi quốc gia. Ở nước ta, về nguyên tắc, giải pháp cần hướng đến là việc khắc phục những hạn chế đã đề cập ở trên, nhưng rất khó "hóa giải" tất cả ngay một lúc. Ví như, lực lượng thanh tra mỏng thì cần có thêm người; năng lực kiểm nghiệm hạn chế thì cần bổ sung máy móc hiện đại, cần thêm chuyên gia…, là những việc rất khó hoàn thiện nhanh chóng trong bối cảnh đất nước còn có nhiều khó khăn.

Song, cũng có những việc có thể sớm thực hiện triệt để, như hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý liên quan và tăng cường trách nhiệm của cơ quan quản lý, chính quyền địa phương cũng như nâng cao ý thức trách nhiệm của người dân trong việc mua, sử dụng thuốc. Bởi vậy, giải pháp hàng đầu là nhanh chóng hoàn thiện hệ thống kết nối dữ liệu tại các cơ sở cung ứng thuốc trên phạm vi toàn quốc, qua đó minh bạch hóa và quản lý tốt hơn đường đi của dược phẩm nói chung, thuốc giả, thuốc kém chất lượng nói riêng.

Đi đôi với đó là nhanh chóng loại bỏ tình trạng bán thuốc, sử dụng thuốc không theo đơn; xóa khoảng trống về danh tính người mua tại các nhà thuốc... Những việc này, nếu làm tốt, sẽ giúp ích rất nhiều cho việc thu hồi thuốc giả, thuốc kém chất lượng và quản lý thị trường dược.

Tại Việt Nam, đa số thuốc giả, thuốc kém chất lượng bị phát hiện khi đã có mặt trên thị trường. Vì thế, trong lúc chờ đợi hoàn chỉnh giải pháp tăng cường năng lực quản lý chất lượng thuốc từ gốc, cần tập trung nâng cao hiệu quả công tác thu hồi thuốc giả, thuốc kém chất lượng - đó là những việc cần làm ngay nhằm hạn chế hậu quả có thể xảy ra.