Ngăn ngừa chuyển giá, trốn thuế

Rà soát doanh nghiệp thua lỗ kéo dài

Báo cáo tài chính mới được Công ty Lotte Shopping Hàn Quốc công bố cho thấy, trong 10 năm hoạt động tại Việt Nam, đến hết năm 2016, đơn vị đang vận hành chuỗi 13 siêu thị Lotte Mart tại Việt Nam đã lỗ lũy kế tới 2.000 tỷ đồng. Dù thua lỗ như vậy, nhưng hệ thống siêu thị này vẫn tiếp tục đầu tư địa điểm kinh doanh mới. Dư luận cũng không ít lần lên tiếng về các tập đoàn đa quốc gia hoạt động tại Việt Nam như Coca-Cola Việt Nam, hệ thống siêu thị Big C, Metro… dính nghi án chuyển giá.

Nhận xét về thực trạng này, bà Nguyễn Thị Lan Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh tra thuế, Tổng cục Thuế cho biết, thời gian qua có hiện trạng một số tập đoàn đa quốc gia kinh doanh tại Việt Nam dù báo cáo thua lỗ kéo dài, nhưng vẫn đầu tư mở rộng sản xuất, kinh doanh. Những dấu hiệu về hiện tượng tránh thuế, chuyển giá đã bước đầu được cơ quan thuế xác định. Thống kê của Tổng cục Thuế cũng cho thấy, trong giai đoạn 2010 - 2015, Thanh tra Thuế đã thanh, kiểm tra giá chuyển nhượng với 130 doanh nghiệp, giảm lỗ 2.900 tỷ đồng, tăng thu nhập chịu thuế hơn 3.000 tỷ đồng…

Tại Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF) diễn ra cuối năm 2016, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định, Việt Nam coi doanh nghiệp FDI là một thành phần quan trọng. Bên cạnh việc khẳng định Chính phủ sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để doanh nghiệp FDI đầu tư, mở rộng thị trường, Thủ tướng cũng lưu ý không đón chào các doanh nghiệp chỉ coi Việt Nam là nơi để thực hiện hành vi chuyển giá, trốn tránh trách nhiệm môi trường, đi ngược lại với những giá trị cốt lõi đã cam kết.

Để ngăn ngừa hành vi chuyển giá, trốn thuế gây thất thu ngân sách, Tổng cục Thuế đã yêu cầu Cục Thuế các địa phương làm việc với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Công Thương để rà soát, xác định các thương hiệu bán lẻ trên địa bàn và xác định chủ sở hữu; từ đó phân tích, đánh giá rủi ro về thuế để lựa chọn, bổ sung vào kế hoạch thanh tra của cơ quan thuế. Tổng cục Thuế đang tiến hành thanh tra và sẽ công bố kết quả thanh tra các doanh nghiệp bán lẻ của các tập đoàn đa quốc gia trước ngày 31-7-2017.

Siết chặt quản lý thuế với giao dịch liên kết

Để hạn chế tình trạng chuyển giá gây thất thu thuế, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 20/2017/NĐ-CP, quy định quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết.

Ông Cao Anh Tuấn, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, Nghị định số 20/2017/NĐ-CP ra đời đáp ứng được yêu cầu thực tế trong việc quản lý thuế đối với các giao dịch liên kết. Nghị định đã đánh dấu mốc phát triển quan trọng trong hệ thống quy định pháp luật về giá giao dịch liên kết tại Việt Nam trong suốt 10 năm qua, thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc xây dựng chính sách thuế mang tính nhất quán đối với khung chính sách thuế toàn cầu (BEPS) về tính minh bạch và nỗ lực chống tránh thuế. Được xây dựng trên nguyên tắc bảo đảm phù hợp với thực tế, đơn giản, dễ hiểu, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế, Nghị định 20/2017/NĐ-CP có tính khả thi cao, đáp ứng được yêu cầu cải cách thủ tục hành chính theo tinh thần Nghị quyết 19 của Chính phủ, hướng tới sự đơn giản và minh bạch của Chính phủ, đồng thời góp phần củng cố lòng tin cho cộng đồng doanh nghiệp.

Theo bà Nguyễn Thị Lan Anh, Nghị định 20/2017/NĐ-CP đã đưa ra các nguyên tắc để xác định giá giao dịch liên kết như: Nguyên tắc phân tích, so sánh với các giao dịch độc lập; nguyên tắc xác định đúng bản chất giao dịch liên kết… Các phương pháp cụ thể làm căn cứ xác định giao dịch liên kết gồm: Phương pháp so sánh giá giao dịch độc lập, so sánh tỷ suất lợi nhuận của người nộp thuế với tỷ suất lợi nhuận của các đối tượng so sánh độc lập, phân bổ lợi nhuận.

Bên cạnh đó, Nghị định 20/2017/ NĐ-CP cũng xử lý nghiêm các trường hợp báo lãi không đúng thực tế để trốn thuế, tránh thuế. Trong đó, cơ quan thuế sẽ áp dụng phương pháp ấn định thuế khi phát hiện vi phạm giá giao dịch liên kết tại các trường hợp: Người nộp thuế không kê khai hoặc kê khai không đầy đủ thông tin; người nộp thuế cung cấp không đầy đủ thông tin hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết theo quy định; người nộp thuế sử dụng các thông tin về giao dịch độc lập không trung thực, không đúng thực tế; chứng từ không hợp pháp...

Nhận xét chung về Nghị định 20/2017/NĐ-CP, ông Cao Anh Tuấn cho rằng, văn bản pháp lý này đã được xây dựng theo hướng phù hợp với thông lệ quốc tế và bảo đảm đúng nguyên tắc “ngưỡng an toàn”. Đây là một quy định rất có ý nghĩa thực tiễn trên phương diện cải cách hành chính. Nghị định này cũng phản ánh đúng thực tiễn kinh doanh với sự hợp tác ngày càng phong phú giữa các doanh nghiệp, bảo đảm tính hiệu quả của công tác đấu tranh chống gian lận thuế trong xác định giá chuyển nhượng. Đặc biệt, nghị định đã quy định cụ thể trách nhiệm của các bộ, cơ quan ngang bộ và UBND các tỉnh, thành phố trong công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp tham gia giao dịch liên kết. Điều này đã khiến Bộ Tài chính, hay Tổng cục Thuế không còn đơn độc khi thực hiện thanh tra, chống chuyển giá. Việc siết chặt quản lý thuế với giao dịch liên kết cũng góp phần củng cố thêm lòng tin cho cộng đồng doanh nghiệp trong việc áp dụng và thực thi pháp luật thuế theo hướng công bằng, nghiêm minh.