Khép kín “khoảng trời riêng” trong quản lý thuế

Sửa luật để khép kín “khoảng trời riêng” trong quản lý thuế

Là đại biểu đóng góp ý kiến đầu tiên tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Đoàn Nghệ An) tập trung phân tích điểm b, khoản 2 Điều 21.

Điểm này quy định: “Trường hợp cơ quan KTNN không trực tiếp kiểm toán đối với người nộp thuế mà thực hiện kiểm toán tại cơ quan quản lý thuế có nội dung kiến nghị nêu trong báo cáo kiểm toán liên quan đến nghĩa vụ thuế của người nộp thuế thì cơ quan KTNN phải gửi bản trích sao có kiến nghị liên quan đến nghĩa vụ thuế cho người nộp thuế để biết và thực hiện.

Trong quá trình thực hiện kiến nghị của cơ quan KTNN nếu có phát sinh trường hợp người nộp thuế không đồng ý với nghĩa vụ thuế phải nộp theo kiến nghị của cơ quan KTNN thì người nộp thuế có văn bản đề nghị cơ quan quản lý thuế xem xét lại nghĩa vụ thuế phải nộp.

Căn cứ đề nghị của người nộp thuế, cơ quan quản lý thuế thực hiện việc xác định chính xác nghĩa vụ thuế người nộp thuế phải nộp và chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật”.

Theo đại biểu Đoàn Nghệ An, quy định như vậy đã làm vô hiệu kiến nghị kết luận của KTNN, trái với pháp luật. Cụ thể, Điều 118 Hiến pháp năm 2013 đã quy định KTNN là cơ quan do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài sản công.

Quy định này đồng thời trái với các quy định trong Luật KTNN năm 2015. Theo đó, báo cáo KTNN, sau khi được phát hành và công khai, có giá trị bắt buộc phải thực hiện đối với đơn vị được kiểm toán. Nếu không đồng ý với đơn vị kiểm toán, thì đơn vị được kiểm toán thực hiện quyền khiếu nại theo quy định của pháp luật.

Như vậy, cơ quan KTNN phải chịu trách nhiệm đến cùng với kiến nghị và kết luận của mình, chứ không phải là cơ quan quản lý thuế chịu trách nhiệm như trong dự thảo luật.

“Câu hỏi đặt ra là: Ai, cơ quan nào bắt cơ quan quản lý thuế phải chịu trách nhiệm nếu như họ bảo lưu quan điểm của mình?”, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu nêu.

Trên cơ sở đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu lại điểm b, khoản 2 Điều 21 theo hướng: Trong trường hợp cơ quan KTNN thực hiện việc kiểm toán tại cơ quan thuế có nội dung kiến nghị liên quan đến nghĩa vụ người nộp, căn cứ vào kiến nghị của KTNN, cơ quan thuế có trách nhiệm ban hành quyết định xử lý thuế. Nếu không đồng ý kiến nghị kết luận của cơ quan KTNN, cơ quan thuế, người nộp thuế có quyền khiếu nại, khởi kiện báo cáo kiểm toán theo quy định của pháp luật.

Vấn đề này cũng đã được đưa vào dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật KTNN năm 2015.

Tương tự, đại biểu đề nghị sửa điểm b, khoản 2 Điều 22 theo hướng như KTNN. Đại biểu khẳng định: “Có như vậy mới chống được sự khép kín “khoảng trời riêng” trong quá trình thực hiện Luật Quản lý thuế.

Cơ quan thuế cũng có quyền khiếu kiện kết luận kiểm toán 

Giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết sẽ tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu ý kiến các đại biểu liên quan đến quy định tại Điều 21, Điều 22 của dự thảo luật và báo cáo Quốc hội.

Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, Luật KTNN quy định báo cáo kiểm toán có giá trị bắt buộc thực hiện nhưng báo cáo kiểm toán không phải là quyết định hành chính. Trong thực tiễn, khi cơ quan thuế chấp hành kết luận của cơ quan kiểm toán, thanh tra ra quyết định truy thu thuế của người nộp thuế qua kiểm toán tại cơ quan quản lý thuế, đã xảy ra trường hợp khiếu kiện, khiếu nại.

“Người ta kiện là đúng luật, đúng quyền và để bảo đảm quyền lợi của người nộp thuế. Do vậy, chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu vấn đề này, một là sẽ sửa Điều 30 của Luật Tố tụng hành chính hoặc là phải quy định vào Luật Quản lý thuế hoặc Luật KTNN mới có cơ sở để xử lý được”, Bộ trưởng cho biết.

Phản hồi ý kiến của Bộ trưởng Bộ Tài chính, Tổng KTNN Hồ Đức Phớc bày tỏ đồng tình cao với ý kiến phát biểu của các đại biểu liên quan đến điều khoản 2, Điều 21 của dự thảo luật.

Tổng KTNN phân tích, khi KTNN hoặc thanh tra vào thanh tra cơ quan thuế thì cơ quan thuế có trách nhiệm giải trình. Khi kiểm tra một hồ sơ nộp thuế nào đó, cơ quan thuế phải cử cán bộ để làm việc với đoàn thanh tra, kiểm toán; chịu trách nhiệm phối hợp, cung cấp hồ sơ, giải trình và phản biện với đoàn thanh tra, kiểm tra.

Điều đó đồng nghĩa với việc cơ quan thuế đã phối hợp cùng làm việc với cơ quan thanh tra, kiểm toán và với kết luận của cơ quan kiểm toán, thanh tra cơ quan thuế phải thực hiện. Cơ quan thuế phải ra quyết định để người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ nộp thuế.

“Nếu người nộp thuế không đồng ý mà kiện quyết định của cơ quan thuế là hoàn toàn đúng và KTNN cũng chịu trách nhiệm về kết luận của mình đối với cơ quan thuế; cơ quan thuế cũng có quyền đồng ý hoặc khiếu kiện đối với kết luận kiểm toán”, Tổng KTNN nêu rõ.