Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải:Xuất, nhập khẩu hàng hóa "về đích" sớm

Phóng viên Báo Hànộimới đã có cuộc trao đổi với Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải về bức tranh xuất, nhập khẩu năm 2024, cũng như những dự báo về hoạt động này trong năm 2025.

Năm thứ 9 duy trì trạng thái xuất siêu

- Ông có thể cho biết những nét nổi bật trong “bức tranh” xuất nhập khẩu 11 tháng năm 2024?

- 11 tháng năm 2024, xuất, nhập khẩu của Việt Nam đạt được nhiều kết quả tích cực dù tình hình kinh tế thế giới vẫn diễn biến phức tạp. Các yếu tố như xung đột quân sự và bất ổn chính trị tiếp tục ảnh hưởng đến kinh tế toàn cầu nhưng nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, kinh tế Việt Nam duy trì đà tăng trưởng tích cực.

Xuất, nhập khẩu ghi nhận sự phục hồi tích cực so với cùng kỳ năm trước. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, 11 tháng năm 2024, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 715,55 tỷ USD, tăng 15,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, xuất khẩu đạt 369,93 tỷ USD, tăng 14,4%; nhập khẩu đạt 345,62 tỷ USD, tăng 16,4%. Cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 24,31 tỷ USD.

Xuất khẩu các nhóm hàng chủ lực như nông sản, thủy sản và công nghiệp chế biến đều tăng trưởng ấn tượng. Kim ngạch xuất khẩu nhóm nông sản, thủy sản ước đạt 35,46 tỷ USD (tăng 20,6%), trong khi nhóm công nghiệp chế biến ước đạt 312,59 tỷ USD (tăng 13,9%). Xuất khẩu của các doanh nghiệp trong nước đạt 103,38 tỷ USD, tăng 19,4%, vượt qua mức tăng trưởng của khu vực doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (12,2%).

Trong 11 tháng qua, xuất khẩu sang hầu hết các thị trường tăng trưởng tốt, đặc biệt là thị trường có ký kết Hiệp định thương mại tự do với Việt Nam. Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm gần 30% tổng kim ngạch. Các thị trường Trung Quốc, Liên minh châu Âu cũng duy trì mức tăng trưởng khả quan.

- Mức xuất siêu 11 tháng qua đạt tới 24,31 tỷ USD cho thấy những tín hiệu gì, thưa ông?

- Đây là tín hiệu tích cực, phản ánh năng lực cạnh tranh và hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Việc duy trì xuất siêu lớn cho thấy nền kinh tế đang giảm phụ thuộc vào nhập khẩu và tăng cường sản xuất trong nước.

Với kết quả này, có thể chắc chắn rằng 2024 tiếp tục là năm thứ 9 chúng ta duy trì trạng thái xuất siêu. Điều này có ý nghĩa quan trọng, góp phần tích cực trong việc cải thiện cán cân thanh toán, tăng cường dự trữ ngoại hối và góp phần ổn định tỷ giá cũng như các chỉ số kinh tế vĩ mô khác.

- Ông dự báo thế nào về kết quả hoạt động xuất khẩu năm nay của nước ta?

- Xuất khẩu đang trên đà tăng trưởng ổn định, với cán cân thương mại xuất siêu lớn, cùng sự phục hồi mạnh mẽ của các nhóm hàng xuất khẩu chủ lực như điện tử, dệt may và nông sản. Dựa trên những kết quả tích cực đã đạt được 11 tháng qua và việc duy trì tốt xu hướng này, nhiều khả năng xuất khẩu sẽ đạt 377 tỷ USD, tăng 6% so với năm 2023, vượt mức kế hoạch năm đã đề ra.

Tạo nền tảng bền vững cho xuất khẩu

- Xuất, nhập khẩu 11 tháng năm 2024 đạt nhiều kết quả tích cực. Theo ông, kết quả này có được do đâu?

- Theo tôi, xuất, nhập khẩu đạt kết quả tích cực 11 tháng qua trước hết từ việc một số thị trường lớn như Mỹ, Liên minh châu Âu và châu Á tăng trưởng, kéo theo nhu cầu nhập khẩu hàng hóa Việt Nam tăng. Cùng với đó, các doanh nghiệp đã khai thác hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do nhằm tiếp cận thị trường quốc tế với mức thuế ưu đãi và gia tăng khả năng cạnh tranh.

Tiếp đến là công tác đa dạng hóa thị trường và sản phẩm xuất khẩu đang dần phát huy hiệu quả khi Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường mới nổi và tập trung vào nhóm hàng chủ lực như điện tử, nông sản, dệt may. Mặt khác, các doanh nghiệp Việt Nam đã cải thiện, nâng cao năng lực sản xuất, gia tăng giá trị nội địa hóa trong chuỗi cung ứng.

Và cuối cùng, chính là sự quyết liệt của Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương trong việc thực thi các chính sách, tháo gỡ khó khăn về logistics, đẩy mạnh xúc tiến thương mại quốc tế...

- Theo ông những mặt hạn chế cần khắc phục của hoạt động xuất, nhập khẩu là gì?

- Hoạt động xuất, nhập khẩu của Việt Nam hiện vẫn tồn tại một số hạn chế cần khắc phục. Đó là, xuất khẩu vẫn tập trung nhiều vào một số thị trường có kim ngạch lớn nhưng tiềm ẩn rủi ro khi các thị trường này thay đổi chính sách hoặc đối mặt với biến động kinh tế, đòi hỏi Việt Nam phải có chiến lược đa dạng hóa thị trường hiệu quả hơn.

Các chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ đang được đẩy mạnh nhưng ngành điện tử, dệt may, da giày… vẫn phải nhập khẩu nguyên liệu và linh kiện từ nước ngoài. Bên cạnh đó, hạ tầng logistics chưa đồng bộ và chi phí vận chuyển còn cao; nguồn nhân lực trong lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu chưa đủ mạnh. Đặc biệt, yêu cầu sản xuất xanh, truy xuất nguồn gốc từ các thị trường ngày càng tăng cao, trong khi chỉ một số ít doanh nghiệp Việt Nam có sự chuẩn bị.

- Trong thời gian tới, những biến động của tình hình thế giới cùng nhiều quy định khắt khe nêu trên tác động ra sao tới hoạt động xuất, nhập khẩu của nước ta?

- Kinh tế toàn cầu năm 2025 vẫn đối diện với nhiều rủi ro, khó đoán định. Những diễn biến khó lường của xung đột quân sự giữa các quốc gia dẫn tới rủi ro do đứt gãy chuỗi cung ứng, gián đoạn hoạt động vận tải quốc tế. Cuộc chiến chống lạm phát vẫn tiềm ẩn nhiều yếu tố bất định, đặc biệt là chính sách tiền tệ của các quốc gia lớn. Vấn đề dư thừa tại Trung Quốc hiện gia tăng áp lực cạnh tranh trên thị trường. Hoa Kỳ có thể thực hiện các chính sách thu hút đầu tư quay lại Hoa Kỳ hay bảo hộ mạnh mẽ hơn cho sản xuất trong nước bằng việc áp dụng các hàng rào thương mại với hàng nhập khẩu.

Đối với Việt Nam, quy mô nền kinh tế còn khiêm tốn nhưng độ mở lại lớn, khả năng cạnh tranh và sức chống chịu trước các cú sốc từ bên ngoài còn hạn chế... Nhiều doanh nghiệp sẽ đối mặt với chi phí sản xuất tăng do phải đầu tư công nghệ xanh và cải tiến quy trình để đáp ứng các tiêu chuẩn phát triển bền vững. Một số doanh nghiệp có thể mất khách hàng nếu không đáp ứng các tiêu chuẩn mới...

- Về phía Bộ Công Thương sẽ tiếp tục có những giải pháp nào để thúc đẩy hoạt động xuất, nhập khẩu trong thời gian tới, thưa ông?

- Bộ Công Thương tiếp tục thông tin tới các hiệp hội, ngành hàng về những diễn biến của thị trường xuất khẩu để doanh nghiệp điều chỉnh kế hoạch sản xuất cho phù hợp với các thị trường. Bộ sẽ duy trì các hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để cập nhật thông tin thị trường cùng các quy định, tiêu chuẩn... có thể tác động đến hoạt động xuất, nhập khẩu của Việt Nam. Đồng thời, Bộ đẩy mạnh đơn giản hóa thủ tục hành chính, thực hiện thông qua dịch vụ công trực tuyến giúp tạo thuận lợi cho hoạt động xuất, nhập khẩu.

Công tác xúc tiến thương mại tiếp tục đổi mới, kết hợp xúc tiến thương mại truyền thống với hiện đại, gắn với thương mại điện tử, kinh tế số nhằm đa dạng hóa thị trường xuất, nhập khẩu; chú trọng xây dựng thương hiệu, thúc đẩy xuất khẩu bền vững.

Tiếp nữa là Bộ chú trọng triển khai thực hiện Kế hoạch nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025; tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu qua các cửa khẩu biên giới theo hình thức chính ngạch, điều hành, khai thông hiệu quả hoạt động xuất khẩu sang Trung Quốc.

- Trân trọng cảm ơn ông!