Hưởng bảo hiểm xã hội một lần: Cần quy định chặt chẽ, hợp lý hơn

Rút bảo hiểm một lần không được đóng lại

Thống kê gần đây của Ban Thực hiện chính sách, Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam cho biết, hiện có một bộ phận người lao động đã đóng từ 10 đến 15 năm BHXH, sau đó rút sổ BHXH để hưởng chế độ một lần. Bình quân hằng năm có hơn 600.000 người nhận BHXH một lần và có chiều hướng gia tăng. Chỉ tính riêng năm 2017, đã có 660.000 người xin hưởng BHXH một lần, đồng nghĩa với việc chừng đó người lao động không còn cơ hội được hưởng lương hưu và các chế độ an sinh xã hội. Có một thực tế được ghi nhận, không ít người trong số đó có nguyện vọng nộp lại, tiếp tục đóng BHXH để được hưởng lương hưu. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có quy định nào cho những trường hợp như vậy.

Theo Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu, mặc dù có hiện tượng nhiều người rút sổ BHXH để hưởng chế độ một lần và muốn đóng lại, nhưng chính sách BHXH, cả luật pháp từ trước đến nay không cho phép người lao động rút một lần được đóng lại và quy định ở nhiều quốc gia cũng vậy. Vì vậy, người lao động nên có sự tính toán cụ thể để không bị lâm vào trường hợp này. Cũng theo ông Trần Đình Liệu, trong quá trình cải cách BHXH, cơ quan BHXH và cơ quan nhà nước sẽ nghiên cứu đề xuất cùng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Chính phủ xem xét vấn đề nêu trên.

Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Doãn Mậu Diệp khẳng định, không luật pháp nước nào quy định là đóng một lần và rút ra được đóng lại, ngay cả những trường hợp hưởng chế độ 176 trước đây. Để khắc phục tình trạng, trong quá trình sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định của pháp luật về BHXH cũng đã có những quy định nhằm hạn chế và định hướng người lao động trong việc quyết định lựa chọn hình thức bảo lưu thời gian đóng góp để hướng tới chế độ hưu trí lâu dài, tối ưu hóa quyền lợi BHXH. Tuy nhiên, với điều kiện về việc làm, thu nhập còn thiếu sự ổn định, đời sống khó khăn, người lao động gặp nhiều trở ngại khi quyết định bảo lưu và theo đuổi việc đóng góp để nhận được khoản lương hưu hằng tháng, nhất là khi độ tuổi được hưởng lương hưu có xu hướng gia tăng, thời gian đóng góp kéo dài.

Nên khuyến khích người lao động

Để giải quyết thực trạng nêu trên, theo Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Doãn Mậu Diệp, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp mà Nghị quyết 28-NQ/TƯ đã đề cập tới. Các giải pháp kinh tế vĩ mô như tạo sự ổn định về môi trường kinh doanh, việc làm và thu nhập cho người lao động. Đây có thể nói là giải pháp căn cơ nhất để giúp duy trì việc làm, ổn định thu nhập và khả năng đóng góp của người lao động. Cần thực hiện các giải pháp nhằm khuyến khích người lao động khi chấm dứt hợp đồng lao động lựa chọn việc bảo lưu thời gian tham gia BHXH thông qua sửa đổi chính sách theo hướng tăng quyền lợi nếu bảo lưu thời gian, giảm quyền lợi nếu hưởng BHXH một lần.

Chẳng hạn, người lao động nhận BHXH một lần sẽ chỉ được nhận lại phần đóng góp của bản thân, không được nhận phần do cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đóng. Ngoài ra, cần kết hợp thực hiện đồng bộ các giải pháp khác như: Nghiên cứu sửa đổi chính sách bảo hiểm thất nghiệp theo hướng chú trọng các giải pháp phòng ngừa, hỗ trợ doanh nghiệp duy trì sản xuất, bảo đảm việc làm, thay vì chỉ tập trung giải pháp xử lý hậu quả như chi trả trợ cấp thất nghiệp. Một trong các chính sách được tính đến là hỗ trợ một phần tiền lương, hỗ trợ đóng BHXH cho các lao động có nguy cơ bị sa thải, mà sẽ rất khó tìm việc làm ở các doanh nghiệp thực sự khó khăn. Nhờ đó, người lao động vẫn có việc làm, vẫn nằm trong hệ thống BHXH, vẫn làm ra sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ, vẫn đóng góp vào tăng trưởng và năng suất lao động quốc gia. Chính sách này nhiều nước đã thực hiện từ rất lâu.

Nghị quyết cũng nhấn mạnh ở công tác thông tin, tuyên truyền để người lao động được biết và hiểu đầy đủ về những quyền lợi của mình để từ đó quyết định lựa chọn một cách phù hợp. Trong tổ chức thực hiện chính sách cũng cần nâng cao hiệu quả, chất lượng cung cấp dịch vụ BHXH, nhằm củng cố niềm tin, tạo thuận lợi cho người lao động trong tham gia và thụ hưởng chính sách BHXH.