Venezuela - Colombia: Bước chuyển mới

Sau cuộc họp kín, hai nhà lãnh đạo Nam Mỹ đã nhất trí "tái khởi động quan hệ song phương và tái lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước dựa trên cơ chế đối thoại minh bạch và trực tiếp". Phát biểu sau cuộc gặp, tân Tổng thống Colombia Juan Manuel Santos tuyên bố hai nước sẵn sàng khép lại các tranh cãi và mở ra trang mới trong lịch sử quan hệ song phương, đồng thời nhận định sự kiện này không chỉ đánh dấu việc khôi phục quan hệ ngoại giao mà còn cả lòng tin giữa hai bên.

Kể từ khi Venezuela tuyên bố cắt đứt hoàn toàn quan hệ ngoại giao với Colombia ngày 22-6 thì cuộc gặp trên không chỉ dự báo những bước chuyển mới trong quan hệ giữa hai nước, mà còn xác định nền móng cho sự ổn định chính trị tại khu vực Mỹ Latinh. Mối quan hệ "cơm chẳng lành canh chẳng ngọt" giữa hai nước láng giềng Nam Mỹ Venezuela và Colombia mấy tuần qua đã dậy sóng khi Bogota đưa ra hội nghị bất thường của Tổ chức Các nước châu Mỹ (OAS) "những bằng chứng cáo buộc Caracas đang chứa chấp 1.500 phần tử nổi dậy".

Ngay sau lời tố cáo của Colombia, Venezuela đã tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với nước này và nhanh chóng triển khai quân đội dọc biên giới. Ông Hugo Chavez cũng tố cáo Colombia "theo đuôi" Mỹ, tìm cách gây chiến với Venezuela để tạo cớ cho Mỹ đưa quân vào nước này. Hơn thế, Caracas tuyên bố sẽ ngừng mọi hoạt động xuất khẩu dầu sang Mỹ nếu Bogota phát động cuộc tấn công quân sự với sự hậu thuẫn của Washington.

Thực tế, trong 8 năm cầm quyền của Tổng thống Colombia Alvaro Uribe, quan hệ song phương giữa Bogota với Caracas đặc biệt căng thẳng. Mối quan hệ gai góc dai dẳng 8 năm qua đã gây bất ổn an ninh khu vực, quan hệ thương mại hai nước bị đóng băng. Theo các thống kê, kim ngạch thương mại song phương thiệt hại khoảng 7 tỷ USD. Colombia đã tụt từ vị trí số 2 xuống vị trí số 4 trong danh sách bạn hàng của Venezuela và trao đổi thương mại giữa hai nước giảm 69% so với cùng kỳ năm 2009. Phần thiệt đang rơi về phía Colombia nhiều hơn, đặc biệt là trong bối cảnh nước này đang trong thời kỳ chuyển giao quyền lực và hệ quả là Colombia mất 1% GDP và có tới 42.000 người mất việc làm. Vì lẽ đó, việc chủ động nối lại quan hệ với Venezuela không chỉ xoa dịu những căng thẳng hiện nay mà còn giúp giảm bớt áp lực đối với nền kinh tế Colombia trong giai đoạn tới.

Vì vậy, ngay sau khi nhậm chức, tân Tổng thống Colombia Juan Manuel Santos cho biết một trong những ưu tiên của chính phủ mới là hàn gắn mối quan hệ với nước láng giềng Venezuela. Ông J.M.Santos đã có một loạt động thái nhằm xoa dịu Caracas: chỉ định Ngoại trưởng tương lai là bà Maria Angela Holguin, từng là Đại sứ của Bogota tại Caracas trong giai đoạn đầu cầm quyền của ông Uribe, lúc đó quan hệ giữa Colombia và Venezuela vẫn khá thân thiện; Đại sứ tương lai tại Caracas được chỉ định là Luis Garzon, một thủ lĩnh cánh tả đối lập với ông Uribe. Và ngay sau khi Bogota tuyên bố có "bằng chứng" chống lại Caracas, nhật báo El Tiempo, tờ báo lớn nhất Colombia, thuộc sở hữu của gia đình Santos, đã lên tiếng chỉ trích Tổng thống Uribe phá hoại tiến trình ngoại giao của người kế nhiệm.

Rõ ràng, hàn gắn quan hệ với những người láng giềng chính là phép thử cho chính quyền mới và tân Tổng thống Colombia trong nhiệm kỳ này. Dù chặng đường phía trước còn dài và gian nan nhưng những động thái tích cực trên là cơ sở để mở ra một trang sử mới cho quan hệ hai nước.