Tình báo Mỹ bị Quốc hội điều tra vì bị Nga "qua mặt" tại Syria

Cuộc điều tra do Ủy ban tình báo Thượng và Hạ viện Mỹ cùng tiến hành, để xác định mức độ các cơ quan tính báo Mỹ đã bỏ sót, hoặc đánh giá sai những tín hiệu cảnh báo then chốt về chiến dịch không kích của Nga tại Syria.

Việc phát hiện những “điểm mù” lớn sẽ đánh dấu sự vụ mới nhất trong hàng loạt vụ bỏ lỡ thông tin tình báo của Mỹ những năm gần đây, bao gồm việc Mátxcơva bất ngờ sáp nhập bán đảo Crimea hồi năm ngoái, và hoạt động xây đảo nhân tạo nhanh chóng của Trung Quốc trên Biển Đông.

Mặc dù các cơ quan tình báo Mỹ đã tăng cường hoạt động thu thập tin tức tình báo về Nga kể từ sau cuộc khủng hoảng Ukraine, họ vẫn gặp khó khăn khi không có đủ nguồn lực do phải tập trung cho các nhiệm vụ chống khủng bố tại Trung Đông và khu vực Afghanistan-Pakistan, các quan chức Mỹ đương nhiệm cũng như đã về hưu tiết lộ với Reuters.

Một nguồn tin cấp cao giấu tên quả quyết rằng, đã “không hề ngạc nhiên” và các nghị sỹ “hài lòng” với tin tức tình báo họ nhận được trước khi Nga tiến hành tấn công.

Các cơ quan tình báo đã cẩn thận theo dõi hoạt động tăng cường các thiết bị quân sự và nhân lực của Nga tại Syria những tuần gần đây, khiến Nhà Trắng lên tiếng chỉ trích và yêu cầu Mátxcơva giải thích, người này khẳng định.

Tuy vậy các quan chức tình báo - và cả chính phủ Mỹ - đã hầu như bất ngờ trước tốc độ và sự quyết liệt của Tổng thống Nga Putin trong việc sử dụng sức mạnh không quân, cũng như một danh sách các mục tiêu của Nga bao gồm cả chiến binh đối lập được Mỹ hậu thuẫn tại Syria, các nguồn tin khác cho biết.

“Họ đã thấy một phần trong những điều này diễn ra nhưng không đánh giá đúng mức độ”, một nguồn tin tiết lộ.

Động thái tăng cường can thiệp quân sự đầy bất ngờ của Nga tại Syria đã “đẩy” chiến lược Trung Đông của Tổng thống Obama tới chỗ bị hoài nghi, và phơi bày sự suy giảm trong ảnh hưởng của Mỹ tại khu vực.

Việc thiếu thông tin và phân tích đáng tin cậy có thể tác động tiêu cực hơn nữa tới nỗ lực của ông Obama trong việc đưa ra phản ứng về vấn đề Syria, để giành lại thế chủ động từ người Nga.

Không rõ chính phủ Mỹ lẽ ra đã phản ứng ra sao nếu được cung cấp tin tức tình báo tốt hơn, nhưng cảnh báo sớm về kế hoạch tấn công của Nga có lẽ đã giúp giới chức Mỹ báo trước cho các chiến binh đối lập tại Syria rằng, họ có thể nằm trong tầm ngắm của Nga.

Trong ngày thứ Tư, lực lượng chính phủ Syria được sự yểm trợ của máy bay Nga đã tiến hành chiến dịch tấn công hỗn hợp đầu tiên vào phe đối lập. Cùng lúc đó Nga cho biết các chiến hạm đã phóng một loạt tên lửa hành trình từ phía Biển Caspian.

Bối rối về ý định của Nga

Theo đại sứ Mỹ tại NATO, sự tăng cường lực lượng của Nga hiện bao gồm gia tăng hiện diện của hải quân, các tên lửa tầm xa, và một tiểu đoàn lính được yểm trợ bởi những xe tăng hiện đại nhất của Nga.

Washington tin rằng giờ họ đã hiểu rõ hơn về động cơ của Putin - đó là làm tất cả những gì có thể để hậu thuẫn Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Nhưng Mỹ vẫn chưa thực sự chắc chắn điện Kremlin sẽ còn tiến xa thêm đến đâu trong việc triển khai khác khí tài quân sự hiện đại, các quan chức Mỹ nói.

Sự thiếu rõ ràng này xuất phát một phần từ năng lực hạn chế của các cơ quan tình báo Mỹ trong việc tìm hiểu ông Putin và đội ngũ cố vấn thân cận rất kín đáo đang nghĩ và lập kế hoạch gì.

Trong cuộc gặp căng thẳng với Putin tại Liên Hợp Quốc hồi tuần trước, ông Obama không hề được báo trước về các kế hoạch tấn công của Nga, các trợ lý của ông chủ Nhà Trắng nói. Các cuộc không kích của Nga diễn ra 2 ngày sau đó, bao gồm cả các vị trí có chiến binh do CIA huấn luyện.

“Họ đã không ngờ được tốc độ mà Putin triển khai mọi thứ”, Michael McFaul, cựu đại sứ Mỹ tại Mátxcơva nói. “Ông ấy (Putin) luôn thích sự bất ngờ”.

Giới chức tình báo Mỹ đã theo dõi sát sao và báo cáo các nghị sỹ động thái của Nga mở rộng nhanh chóng hạ tầng tại căn cứ không quân then chốt tại Latakia, cũng như triển khai thiết bị hạng nặng, bao gồm chiến đấu cơ tới Syria, các quan chức Mỹ khẳng định.

“Chúng tôi không phải người đọc suy nghĩ”, một quan chức cấp cao phân bua. “Chúng tôi không biết khi nào Nga sẽ có cuộc xuất kích đầu tiên, nhưng phân tích cho thấy những năng lực quân sự được triển khai tới đó là có lí do”.

Tuy vậy, nhiều quan chức khác khẳng định tình báo Mỹ đã đi sau trong việc đánh giá người Nga có ý định tiến xa và nhanh đến đâu, và nhanh chóng ra sao khi triển khai các chiến dịch của mình.

Thực tế là cho đến tận khi Nhà Trắng họp báo sau khi Nga bắt đầu ném bom, thư ký báo chí Nhà Trắng Josh Earnest vẫn từ chối đưa ra “kết luận chắc chắn” về chiến thuật của Nga.

Một nguồn tin nhận định, ban đầu các chuyên gia Mỹ chỉ nghĩ rằng Nga tăng cường lực lượng có thể nhằm tiến hành một cuộc “diễn tập quân sự chớp nhoáng”, hoặc phô trương lực lượng tạm thời, thay vì chuẩn bị cho các cuộc tấn công quy mô lớn, lâu dài tại Syria.

Một quan chức khác cho biết, sau những rà soát sơ bộ, các điều tra viên của quốc hội tin rằng “thông tin về vấn đề này được luân chuyển chưa đủ nhanh thông qua các kênh” tới các nhà lập pháp.

Một nguồn tin khác cho biết có “độ trễ tới một tuần”, trước khi các cơ quan tình báo bắt đầu cảnh báo đầy đủ về các chiến dịch quân sự sắp diễn ra của Nga.