Thuốc lá thế hệ mới: Nguy hiểm khôn lường

Đánh tráo khái niệm

Trên thị trường hiện có các loại thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng, thuốc lá nước, xì gà điện tử, shisha điện tử, trong đó thuốc lá điện tử đang là sản phẩm “hot”. Tuy nhiên, theo Thạc sĩ - bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, thuốc lá điện tử chứa formaldehyde, benzene, nitrosamines, acetaldehyde và các chất gây ung thư khác. Do đó, người hít phải khói thuốc lá điện tử cũng có nguy cơ mắc nhiều bệnh tật, trong đó có bệnh ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, xuất huyết não, ung thư dạ dày...

Hút thuốc lá, dù là loại thuốc lá nào thì cũng có hại cho sức khỏe. Dẫu biết vậy nhưng để bán được hàng, nhiều tổ chức, cá nhân đã đánh tráo khái niệm, tuyên truyền rằng việc hút các loại thuốc lá thế hệ mới không gây hại hoặc ít tác hại hơn so với khi hút thuốc lá thông thường. Cách thức quảng cáo thậm chí gây hiểu lầm rằng các loại thuốc lá thế hệ mới có tác dụng hỗ trợ việc cai thuốc lá truyền thống. 

Thừa nhận thực tế này, ông Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho biết, điều đáng lo ngại là tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đang có dấu hiệu tăng, đặc biệt là ở nhóm học sinh, sinh viên, thanh niên. Hiện có nhiều chiến dịch quảng cáo giới thiệu thuốc lá thế hệ mới với ưu điểm thiết kế "sành điệu", sử dụng tiện lợi, hương vị hấp dẫn... Đặc biệt, các sản phẩm này được bán qua mạng, nhanh chóng tiếp cận người mua, đặc biệt là giới trẻ.

Thuốc lá điện tử sử dụng nhiều hương liệu và hóa chất. Do thuốc lá điện tử có thiết kế mở (phần chứa dung dịch tách rời, có thể tự nạp) nên người sử dụng hoặc cơ sở bán hàng có thể tự ý tăng tỷ lệ nicotine, thậm chí thêm các chất gây nghiện khác mà không bị phát hiện.

Cần kiểm soát chặt

Thống kê của ngành Y tế cho thấy, mỗi năm, thuốc lá là nguyên nhân gây ra 40.000 ca tử vong. Chi phí cho việc hút thuốc lá lên tới hơn 31.000 tỷ đồng. Chi phí cho một số bệnh phổ biến có nguyên nhân từ thuốc lá lên tới hơn 21.000 tỷ đồng/năm. Ngoài thuốc lá thông thường, các loại thuốc lá thế hệ mới cũng góp phần làm gia tăng gánh nặng bệnh tật, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Theo Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá Phan Thị Hải, hiện nay, nhiều quốc gia đã cấm mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử. Do đó, nước ta không nên cho phép thí điểm bất cứ loại thuốc lá mới nào, và cần tăng cường quản lý các sản phẩm thuốc lá có mặt trên thị trường.

Cũng theo bà Phan Thị Hải, Việt Nam hiện không sản xuất thuốc lá điện tử nên việc cho phép nhập khẩu thuốc lá điện tử chỉ làm lợi cho các công ty thuốc lá nước ngoài, gây bất lợi cho nền kinh tế và sức khỏe nhân dân.

Riêng đối với sản phẩm thuốc lá làm nóng, WHO đã công nhận đây là sản phẩm thuốc lá và chịu sự điều chỉnh của Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC). Tuy nhiên, “cần có quy định mang tính đặc biệt hơn như cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh; phải có quy định, quy chuẩn quốc gia cho thuốc lá làm nóng để giới hạn hàm lượng, bảo đảm an toàn cho người sử dụng” - bà Phan Thị Hải nêu ý kiến.

Nhiều ý kiến cho rằng mức thuế và giá thuốc lá ở Việt Nam hiện vẫn còn rất thấp so với các nước trong khu vực (trừ Campuchia) và thế giới. Để hạn chế tiêu dùng và đối tượng tiếp cận sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là học sinh, sinh viên và người có thu nhập thấp, việc tăng thuế đối với thuốc lá là biện pháp quan trọng nhằm góp phần đạt mục tiêu quốc gia về giảm tỷ lệ người hút thuốc lá, giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá.

Theo GS.TS Ngô Quý Châu, Chủ tịch Hội Hô hấp Việt Nam, các cơ quan chức năng nên sớm đưa ra khuyến cáo, cấm hoặc kiểm soát chặt chẽ việc kinh doanh sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Chuyên gia Ngô Quý Châu lo ngại mức độ ảnh hưởng của các sản phẩm này sẽ ngày càng tăng khi toàn bộ tiêu chuẩn Việt Nam về thuốc lá đều mới chỉ được áp dụng cho sản phẩm thuốc lá truyền thống.