Nâng cao hiệu quả giám sát lĩnh vực tư pháp

Nỗ lực của mỗi đại biểu

Nhờ có Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND quy định rõ vai trò, nhiệm vụ của Ban Pháp chế HĐND các cấp, nên công tác giám sát khối tư pháp của HĐND cấp quận, huyện, thị xã từ đầu nhiệm kỳ 2016-2021 đến nay đã chuyển biến rõ nét. Ngoài giám sát thông qua xem xét báo cáo công tác của tòa án nhân dân, viện kiểm sát nhân dân và cơ quan thi hành án dân sự cùng cấp, Ban Pháp chế HĐND các địa phương còn giám sát trực tiếp tại các đơn vị. Số lượng và chất lượng, hiệu quả các cuộc giám sát được nâng lên nhiều so với trước.

HĐND huyện Thạch Thất là đơn vị có nhiều chuyển biến trong lĩnh vực giám sát các cơ quan tư pháp. Theo đó, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Thường trực HĐND huyện và Ban Pháp chế HĐND huyện đã tổ chức gần 20 cuộc giám sát lĩnh vực tư pháp trên địa bàn, chú trọng về tình hình giải quyết các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của cử tri; tình hình án dân sự tồn đọng; việc giải quyết tin tố giác tội phạm… Ban Pháp chế HĐND huyện Mê Linh cũng chú trọng giám sát khối tư pháp cùng cấp. Cụ thể là từ năm 2016 đến nay, Ban đã giám sát 12 lượt cơ quan, đơn vị; sau giám sát, nhiều đơn vị có chuyển biến tích cực. Đơn cử như Chi cục Thi hành án dân sự huyện, sau các đợt giám sát, kết quả thúc đẩy thực hiện nhiệm vụ của đơn vị từ 35% (năm 2016), lên hơn 82% hiện nay.

Ban Pháp chế HĐND các quận, huyện như: Cầu Giấy, Hà Đông, Hoàng Mai, Hoài Đức, Thanh Trì… cũng có nhiều đổi mới trong hoạt động giám sát các lĩnh vực tư pháp. Theo Phó Trưởng ban Pháp chế HĐND quận Hà Đông Lương Huệ Minh, giám sát hoạt động tư pháp là nhiệm vụ khó, mang tính chuyên môn sâu, phạm vi giám sát rộng. Trong khi đó, các thành viên Ban Pháp chế HĐND cấp quận, huyện, thị xã đa phần kiêm nhiệm, trình độ, năng lực và lĩnh vực hoạt động khác nhau. Vì thế, để đạt kết quả giám sát chất lượng, đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn của mỗi đại biểu. “Có thời điểm, đại biểu đã phải tham khảo ý kiến của những người nắm giữ các vị trí quản lý, có kinh nghiệm thực tiễn để tiếp cận, nắm bắt thông tin cần thiết nhằm chuẩn bị tốt nội dung giám sát, từ đó có đánh giá, nhận định hoạt động của ngành, lĩnh vực giám sát” - bà Lương Huệ Minh chia sẻ.

Cần thêm các lớp tập huấn chuyên sâu

Trưởng ban Pháp chế HĐND thành phố Nguyễn Hoài Nam cho biết, công tác thẩm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan tư pháp rất khó, nhất là các khâu trong tố tụng hình sự, dân sự đòi hỏi thành viên Ban Pháp chế HĐND phải có trình độ chuyên môn, am hiểu sâu về lĩnh vực tư pháp. Nhưng thực tiễn hiện nay cho thấy, do nhiều đại biểu tham gia HĐND lần đầu; các văn bản pháp luật thuộc lĩnh vực tư pháp được sửa đổi, bổ sung thường xuyên; một số đại biểu không cập nhật thông tin, thiếu kỹ năng, phương pháp, cách thức thẩm tra, giám sát dẫn đến chất lượng giám sát, thẩm tra của HĐND ở một số địa phương chưa cao.

Trưởng ban Pháp chế HĐND huyện Hoài Đức Nguyễn Thanh Tú cho rằng, thông tin của Ban Pháp chế đa phần dựa vào cơ quan chịu sự giám sát cung cấp. Cùng với đó, trình độ chuyên sâu hạn chế, nên thành viên Ban Pháp chế thường ít ý kiến phản biện trong quá trình giám sát, nên khó tránh khỏi việc giám sát hình thức. Mặt khác, các cơ quan chịu sự giám sát nhận thức chưa khách quan, coi giám sát là tìm khuyết điểm, dẫn đến phát sinh tâm lý không cởi mở, báo cáo một số lĩnh vực còn hình thức.

Thực tiễn hoạt động HĐND cấp quận, huyện, thị xã cũng cho thấy, tại các phiên họp HĐND, việc chất vấn đối với lãnh đạo các cơ quan tư pháp còn ít, chưa thường xuyên, chủ yếu mới mang tính sự vụ dư luận quan tâm. Tại các quận, huyện như: Ba Đình, Đống Đa, Ứng Hòa, Phú Xuyên, Mỹ Đức…, số cuộc giám sát chuyên đề chưa nhiều. Việc theo dõi, đôn đốc cơ quan chức năng giải quyết các kiến nghị sau giám sát chưa quyết liệt.

Muốn giám sát tốt các hoạt động thuộc lĩnh vực tư pháp, theo nhiều đại biểu HĐND các quận, huyện, bản thân mỗi đại biểu cần tìm hiểu rõ thông tin qua các kênh. Đồng thời, nghiên cứu các chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của cơ quan chịu sự giám sát, để giám sát kết quả thực hiện. Bên cạnh đó, trong việc lựa chọn, thành viên Ban Pháp chế phải là đại biểu có kiến thức về pháp luật; đã hoặc đang công tác trong các lĩnh vực tư pháp.

Phó Chủ tịch HĐND huyện Phú Xuyên Nguyễn Văn Hội cho biết, Thường trực HĐND thành phố thời gian qua rất quan tâm tổ chức các buổi tọa đàm, trao đổi kinh nghiệm về lĩnh vực này. Tuy nhiên, để thiết thực, hiệu quả hơn, Thường trực HĐND thành phố tiếp tục quan tâm, tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu cho thành viên Ban Pháp chế các địa phương, chứ không dừng lại ở tọa đàm, nhất là phương pháp tiếp cận thông tin; cách đặt câu hỏi; cách bày tỏ quan điểm rõ ràng nếu cơ quan chịu sự giám sát báo cáo chưa đúng, hoặc chưa đủ. Có như vậy, mới tránh được biểu hiện nể nang, né tránh, ngại va chạm trong quá trình giám sát của một số đại biểu hiện nay.