Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh: Không chần chừ thêm nữa

Trông chờ nhà trường là chưa đủ...

Từ đầu năm 2019 đến nay, tại một số địa phương đã xảy ra không ít sự việc đau lòng mà nạn nhân là học sinh, đáng chú ý là số sự việc có nạn nhân là nữ và ở độ tuổi còn nhỏ ngày càng có chiều hướng gia tăng: Dư luận đặc biệt chú ý khi những ngày cuối tháng 3-2019, một học sinh nữ ở Hưng Yên bị bạn đánh hội đồng. Sang tháng 4, thêm một số sự việc tương tự xảy ra, như việc nữ sinh bị đánh hội đồng ở Quảng Ninh; nam sinh bị bạn dập đầu vào cửa kính ở Vĩnh Long...

Thống kê từ phía cơ quan công an cho thấy, trong quý I-2019, lực lượng công an đã ghi nhận 310 vụ bạo lực học đường. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trách nhiệm cũng được chỉ ra ở nhiều phía. Nhìn lại những sự việc xảy ra, có thể thấy ngoài việc xem xét trách nhiệm của các bên liên quan, đã đến lúc cả nhà trường, gia đình và xã hội cần chung tay trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh một cách thiết thực và nghiêm túc.

Bà Lê Hòa An, phụ huynh học sinh Trường Tiểu học Tiền Phong, huyện Gia Lâm, cho rằng: Nếu không được trang bị kỹ năng nhận diện những nguy cơ rủi ro, sự việc tương tự như đã xảy ra với bé gái 9 tuổi ở huyện Chương Mỹ khi bị người lạ dụ đi, xâm hại, có lẽ sẽ còn tái diễn.

Ông Bùi Văn Linh, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục chính trị và Công tác học sinh, sinh viên, Bộ Giáo dục và Đào tạo, cho biết: Thời gian qua, Bộ đã ban hành hơn 10 văn bản nhằm chấn chỉnh tình trạng bạo lực, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện và nhiều quy định về việc triển khai giáo dục kỹ năng sống. Tuy nhiên, nếu chỉ trông chờ vào nhà trường thì chưa đủ, việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cần sự hỗ trợ thường xuyên của gia đình và cộng đồng, bắt đầu từ những tình huống xảy ra hằng ngày.

Giảm lý thuyết, tăng vận dụng

Thời gian qua, thành phố Hà Nội đã triển khai nhiều hình thức tuyên truyền, giáo dục kỹ năng phòng, chống xâm hại, kỹ năng ứng phó với nguy cơ rủi ro cho học sinh các cấp học trên địa bàn. Theo ghi nhận chung, nội dung các buổi tuyên truyền, giáo dục kỹ năng với học sinh đã dành nhiều thời gian để học sinh thực hành, nhận diện các tình huống có vấn đề và đưa ra cách xử trí. Đặc biệt, việc tổ chức cho học sinh xây dựng, biểu diễn tiểu phẩm; trả lời câu hỏi trắc nghiệm hoặc sử dụng tranh, ảnh, clip để học sinh xác định các tình huống nguy hiểm là cách làm khiến các em khá hào hứng.

Bà Chử Thị Thúy, Phó Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Đông Anh cho biết: Với đặc điểm vùng nông thôn, gần 50% học sinh tiểu học tự di chuyển hằng ngày từ nhà đến trường, Phòng đã chỉ đạo 29 trường tiểu học trên địa bàn tăng cường lồng ghép nội dung kỹ năng sống vào các tiết học và hoạt động ngoại khóa. Riêng Trường Tiểu học Kim Chung, do thuộc địa bàn có khu công nghiệp, dân số tăng nhanh, nhà trường và phụ huynh học sinh đã tăng cường nhắc nhở, hướng dẫn các em về những nguy cơ rủi ro có thể nảy sinh để học sinh nhận diện, biết cách ứng phó.

Là một trong những đơn vị có quy mô học sinh lớn nhất huyện Đông Anh, vài tuần nay, Trường Tiểu học Uy Nỗ đã dành hai tiết học cuối của buổi chiều thứ năm hằng tuần để giáo viên chủ nhiệm các lớp tổ chức các chuyên đề giáo dục kỹ năng sống. Bà Nguyễn Thị Đào, Hiệu trưởng nhà trường nhận định: Với hơn 1.800 học sinh, việc tổ chức học chuyên đề tại từng lớp đã giúp học sinh dễ chia sẻ những khúc mắc hoặc nguy cơ có thể dẫn đến những mâu thuẫn, va chạm... Qua đó, những vấn đề đặt ra đã được hóa giải kịp thời.

Còn tại Trường Trung học cơ sở Tân Mai, quận Hoàng Mai, học sinh khá háo hức khi phần lớn thời gian của các buổi sinh hoạt dưới cờ hoặc hoạt động ngoại khóa đều dành cho nội dung giáo dục kỹ năng. Khi được hỏi sẽ xử trí thế nào nếu cảm thấy không an toàn khi đang ở trong thang máy với một người lạ, em Nguyễn Thị Hà Vi, lớp 6A8, bày tỏ: "Em sẽ bình tĩnh và bấm nút tầng gần nhất. Đây là điều em đã được bố mẹ dặn, song em rất mong nhà trường dành nhiều thời gian hơn nữa để hướng dẫn về cách ứng phó với các tình huống mất an toàn khác có thể xảy ra".

Bằng sự kiên trì, thẳng thắn của giáo viên trong việc chia sẻ, hướng dẫn kỹ năng phòng tránh xâm hại và ứng phó với những tình huống bạo lực, nhiều học sinh Trường Trung học cơ sở Xuân La, quận Tây Hồ, đã mạnh dạn hơn khi đề cập vấn đề liên quan.

Thạc sĩ Nguyễn Thị Bích Lại, Trung tâm Phát triển kỹ năng sống cho trẻ em và phụ nữ, Hội Khoa học tâm lý - giáo dục Việt Nam - người nhiều lần trực tiếp trò chuyện với học sinh nhận định: "Sự thẳng thắn, không né tránh các vấn đề, tình huống thực tế vốn được cho là nhạy cảm là cách phá vỡ nhanh nhất những rào cản về sự e ngại của học sinh. Khi nhận thức được những nguy cơ mất an toàn, các em sẽ biết cách xử trí hoặc tìm sự hỗ trợ chứ không im lặng như nhiều nạn nhân thời gian qua. Bởi vậy, người lớn đừng né tránh, chần chừ thêm nữa...".