Luận đàm thời sự

"Đi trên dây" không dễ

Đại sứ Trần Đức Mậu • 20/10/2023 - 07:41

Từ trước tới nay, chưa có tổng thống Mỹ đương nhiệm nào như ông Joe Biden. Ông nhanh chóng và vội vã đến thăm Israel ngay khi nước này tiến hành chiến tranh với Hamas. Israel luôn là một trong những đồng minh quân sự chiến lược truyền thống của Mỹ ở khu vực Trung Đông và Mỹ luôn là sự bảo đảm an ninh cho Israel. Israel lệ thuộc gần như quyết định vào viện trợ quân sự của Mỹ và hợp tác quân sự với Mỹ.

Ông Joe Biden hành động mau lẹ như vậy, trước hết vì phía Mỹ nhận thức được rằng lần chiến tranh này giữa lực lượng Hamas và Israel có thể gây nguy hại hơn nhiều những lần chiến tranh trước cho Israel và có thể làm thay đổi cơ bản cục diện chính trị an ninh, quan hệ quốc tế ở khu vực Trung Đông, vùng Vịnh.

Phía Mỹ dường như ý thức được rằng diễn biến và kết cục của lần chiến tranh này ảnh hưởng rất mạnh mẽ, sâu rộng, sâu sắc đến chính vai trò và vị thế của Mỹ trong khu vực này. Ông Joe Biden tạo sự khác biệt với những người tiền nhiệm bằng việc thực hiện chuyến đi này vì Israel, vì vai trò và ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực cũng như vì nhu cầu đối nội ở Mỹ.

Ở nước Mỹ, từ lâu nay vốn có lực lượng và tổ chức vận động hành lang cho Israel rất mạnh, mạnh đến mức gần như không có ai mưu cầu hay tham vọng gây dựng công danh sự nghiệp chính trị dám bỏ qua. Ông Joe Biden muốn tái đắc cử tổng thống nên phải tận dụng mọi cơ hội có được để tranh thủ các tổ chức và lực lượng vận động hành lang cho Israel ở Mỹ. Những khi Israel bị tấn công như hiện tại mà Mỹ không thực hiện cam kết bảo đảm an ninh cho Israel thì làm sao Mỹ có thể gây dựng và tăng cường được lòng tin của các quốc gia trong khu vực vào Mỹ?

Nhưng ngay từ đầu, chuyến đi Israel này là một chuyến công du nước ngoài đầy khó khăn của ông Joe Biden. Ông Biden giống như "đi trên dây" bởi phải cân bằng trên nhiều phương diện: Cân bằng giữa tranh thủ lực lượng, tổ chức vận động hành lang cho Israel và không làm phật ý những tổ chức của người Ả rập và ủng hộ thế giới Ả rập ở Mỹ; cân bằng giữa ủng hộ Israel triệt hạ lực lượng Hamas và tránh để bị bên ngoài cảm nhận khích lệ Israel kéo dài chiến tranh, gia tăng mức độ quyết liệt của chiến tranh; cân bằng giữa viện trợ cho Israel tiến hành chiến tranh và bảo đảm an toàn cho dân thường.

Cái khó xử đối với ông Biden là vừa phải thể hiện sự ủng hộ sắt đá của Mỹ cho Israel, lại vừa phải thúc ép Israel tìm kiếm giải pháp chính trị hòa bình cho cuộc chiến tranh với Hamas và cho cuộc xung đột với Palestine.

Ông Joe Biden cần cân bằng nên mới dự định tới Jordan để gặp Tổng thống Ai Cập, Vua Jordani và Tổng thống Palestine. Cân bằng này đã không được gây dựng do bị Vua Jordan từ chối sau khi một bệnh viện ở Gaza bị tấn công. Lần chiến tranh này giữa Hamas và Israel là phép thử về Mỹ có còn năng lực trên thực tế đóng vai trò quyết định trong việc dàn xếp ổn thỏa các vấn đề của khu vực và định hình trật tự chính trị an ninh ở khu vực hay không?

Vụ không kích vào một bệnh viện lớn ở thành phố Gaza làm cho ông Joe Biden thêm khó xử. Câu trả lời cho câu hỏi Israel hay Hamas gây ra vụ việc này sẽ quyết định chiều hướng thể hiện của dư luận quốc tế và thái độ, phản ứng của các nước trong thế giới Ả rập. Israel có thể rất hài lòng về chuyến đi này của ông Joe Biden. Về cơ bản, ông Joe Biden đã ghi điểm về đối nội nhưng lại không xua tan được những quan ngại và thiếu tin tưởng của các quốc gia Ả rập về Mỹ...