Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước: Không cần nhiều, chỉ cần chất

Tỷ lệ vốn nhà nước còn cao

Đại diện Bộ Tài chính cho biết, trong phương án cổ phần hóa (CPH) được cấp có thẩm quyền phê duyệt quý I-2017, vốn điều lệ của 7 doanh nghiệp nhà nước (DNNN) thực hiện CPH là 693,5 tỷ đồng. Trong đó, Nhà nước nắm giữ 328,2 tỷ đồng, bán cho nhà đầu tư chiến lược 265,7 tỷ đồng, còn lại bán cho người lao động và tổ chức công đoàn.

Các DNNN thuộc diện phải thoái vốn đã thực hiện được 3.072 tỷ đồng, thu về 14.236 tỷ đồng, bao gồm cả các khoản đã thực hiện cuối năm 2016. Trong đó, các doanh nghiệp (DN) đã thoái vốn tại 5 lĩnh vực nhạy cảm được 35,8 tỷ đồng, thu về 36,3 tỷ đồng; thoái vốn đầu tư ở DN khác 1.703 tỷ đồng, thu về 2.061 tỷ đồng; Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước đã bán vốn tại 15 DN, với giá trị 1.333 tỷ đồng, thu về 12.139 tỷ đồng.

Để hoàn thiện hành lang pháp lý phục vụ tiến trình CPH, Bộ Tài chính đã xây dựng, trình Chính phủ nghị định thay thế Nghị định số 59/2011/NĐ-CP về CPH và đề án tái cơ cấu DNNN giai đoạn 2016-2020. Song trên thực tế, mặc dù cơ sở pháp lý đã có và việc hướng dẫn cũng được triển khai khá tích cực, nhưng quá trình sắp xếp, CPH, tái cơ cấu DNNN thời gian qua vẫn bộc lộ một số bất cập. Một số bộ, ngành, địa phương, DN chưa chủ động triển khai thực hiện, khiến tiến độ tái cơ cấu DNNN chưa đáp ứng được yêu cầu và kế hoạch đề ra. Tỷ lệ vốn nhà nước ở các công ty cổ phần còn cao do lượng cổ phần chào bán ra công chúng đạt thấp.

Ngoài ra, số lượng DN thuộc diện nhà nước cần nắm giữ cổ phần chi phối còn lớn cũng làm giảm sức hấp dẫn với nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư lớn. Đây là một trong những rào cản của quá trình CPH. Trong khi hiệu quả hoạt động của DNNN chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ, nhiều DN sau khi chuyển đổi sang công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên chưa có sự đổi mới thực chất về quản trị kinh doanh. Tất cả những điều này đã khiến mục tiêu CPH đã đặt ra chưa đạt như mong muốn.

Không bỏ thêm tiền để tái cơ cấu

Ông Đặng Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Cục Tài chính DN (Bộ Tài chính) cho rằng, việc xác định trách nhiệm cá nhân trong thực hiện sắp xếp, CPH, thoái vốn nhà nước tại DN tới đây cần rõ ràng hơn. Bộ trưởng các bộ quản lý ngành, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố, Chủ tịch Hội đồng thành viên các tập đoàn kinh tế phải chịu trách nhiệm hành chính trước Thủ tướng nếu để xảy ra chậm trễ. Đồng thời, các đơn vị cần xử lý nghiêm lãnh đạo, người đại diện phần vốn nhà nước tại DN nếu không nghiêm túc, hoặc thực hiện không có kết quả việc sắp xếp, CPH, thoái vốn nhà nước, nếu để xảy ra thất thoát, thua lỗ vốn và tài sản của Nhà nước phải bồi thường và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Sau khi Thủ tướng ban hành Đề án tái cơ cấu DNNN giai đoạn 2016-2020, các đơn vị cần xây dựng kế hoạch, lộ trình tổ chức triển khai CPH, kịp thời báo cáo các cơ quan chức năng về những vướng mắc, khó khăn phát sinh trong quá trình thực hiện. Với các đơn vị triển khai không đúng tiến độ, hoặc chậm triển khai CPH theo kế hoạch, cần có biện pháp xử lý nghiêm, qua đó bảo đảm tiến độ CPH theo đúng lộ trình.

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển DN vừa diễn ra đầu tháng 4-2017 tại Hà Nội, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng ban Chỉ đạo nhấn mạnh, từ nay tới năm 2020, mục tiêu của Chính phủ là tiếp tục sắp xếp, nâng cao chất lượng hoạt động của DNNN theo hướng thực chất, hiệu quả. Các bộ, ngành phải hoàn thiện văn bản pháp luật, tăng cường thanh tra, giám sát, không để xảy ra thất thoát vốn nhà nước, nhất là không để xảy ra tiêu cực trong thoái vốn, CPH.

Các đơn vị liên quan cần khắc phục những bất cập về hành lang pháp lý, bảo đảm quá trình CPH diễn ra nhanh, khẩn trương, đúng quy định pháp luật; đồng thời kiên quyết xử lý những DN yếu kém theo tinh thần không bỏ thêm tiền để tái cơ cấu DN. Mỗi đơn vị cần xác định rõ trách nhiệm khi thực hiện CPH, xử lý nghiêm người đứng đầu, người đại diện vốn nhà nước tại DN nếu cố tình sai phạm, thực hiện kém, không hiệu quả.