Chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, tạo ra những “khoảng trống” pháp luật

Còn nhiều văn bản có hiệu lực thi hành chậm

Trình bày báo cáo tổng hợp kết quả giám sát, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và lĩnh vực phụ trách theo quy định của pháp luật có liên quan, các cơ quan của Quốc hội đã chủ động đưa vào chương trình công tác hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực phụ trách. Một số Ủy ban coi đây là nhiệm vụ thường xuyên, tiến hành theo kỳ giám sát hoặc định kỳ hằng năm.

Về tính kịp thời, đầy đủ của việc ban hành văn bản, tỷ lệ văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành được ban hành có hiệu lực cùng thời điểm với luật, pháp lệnh, nghị quyết đã tăng lên trong một số lĩnh vực, nhất là lĩnh vực pháp luật, thể hiện sự quyết tâm, nghiêm túc của Chính phủ trong việc khắc phục tình trạng nợ đọng văn bản. Tuy nhiên, trong số các văn bản thuộc phạm vi giám sát, vẫn còn nhiều văn bản có hiệu lực thi hành chậm so với thời điểm có hiệu lực của luật, còn một số nội dung chưa được quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành; một số luật còn nợ nội dung chưa ban hành văn bản quy định chi tiết đã được các Ủy ban của Quốc hội đề cập trong báo cáo kết quả giám sát của các kỳ giám sát trước nhưng đến nay vẫn chưa được khắc phục.

Qua giám sát, các Ủy ban của Quốc hội cũng phát hiện nội dung một số văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu chưa bảo đảm tính hợp pháp, tính thống nhất, chưa phù hợp với quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Cùng với đó, việc chậm ban hành các văn bản quy định chi tiết đã tạo ra những “khoảng trống” pháp luật, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, làm giảm hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước, gây khó khăn, lúng túng trong việc thực thi pháp luật, dẫn đến luật chậm đi vào cuộc sống.

Báo cáo kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ có giải pháp cụ thể, quyết liệt để sớm khắc phục hạn chế, bất cập trên; tăng cường công tác thẩm định, rà soát, hệ thống hóa, kiểm tra gắn với công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật.

Đồng thời, nghiên cứu cơ chế giao trách nhiệm cụ thể cho cơ quan đầu mối trong việc giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tự kiểm tra văn bản do mình ban hành để xử lý kịp thời những nội dung có sai sót, bất cập, không phù hợp, bảo đảm tính toàn diện, khách quan, công khai, minh bạch, đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục; công khai tình hình soạn thảo và nợ ban hành văn bản quy định chi tiết trên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ và của Bộ Tư pháp, thường xuyên có văn bản đôn đốc công tác triển khai thi hành luật, pháp lệnh.

Siết chặt hơn nữa kỷ luật, kỷ cương trong công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật; xác định rõ hơn trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong công tác xây dựng pháp luật, quy định chế tài và thực hiện nghiêm việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, đơn vị liên quan để xảy ra vi phạm, chậm trễ trong việc xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành, công khai đánh giá kết quả thực hiện trên phương tiện thông tin đại chúng.

Nghiên cứu ban hành văn bản hướng dẫn quy trình giám sát

Cho ý kiến về các nội dung trong báo cáo giám sát, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, công tác giám sát cần cụ thể, sâu sát, chỉ giám sát chung chung thì không có hiệu lực, hiệu quả. Trên cơ sở đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội rà soát lại quy định cụ thể nhiệm vụ, phân công trách nhiệm trong công tác giám sát; Tổng Thư ký Quốc hội nghiên cứu ban hành văn bản hướng dẫn quy trình giám sát.

Đề xuất với Chính phủ, đồng chí Vương Đình Huệ đề nghị bổ sung nội dung căn cứ kết quả giám sát nêu trên; kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước, Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan để chỉ đạo khắc phục, xem xét trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và công khai với công luận.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, công tác giám sát phải theo quy trình thống nhất; phải đối thoại, trao đổi với đối tượng giám sát; phải có xử lý hậu giám sát và giám sát lại; qua giám sát, phải tạo chuyển biến tích cực trong bảo đảm kỷ luật, kỷ cương về xây dựng văn bản và tổ chức thực hiện pháp luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu Tổng Thư ký Quốc hội phối hợp với Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội hoàn thành dự thảo báo cáo, trong đó cần rà soát, thống nhất các số liệu. Bên cạnh đó, Văn phòng Quốc hội chủ trì xây dựng văn bản của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về hướng dẫn hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực phụ trách của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; cơ quan thẩm tra là Ủy ban Pháp luật của Quốc hội để bảo đảm tính thống nhất, hiệu lực của quy trình giám sát; tháng 9 hằng năm (từ năm 2022) tổng hợp báo cáo gửi đại biểu Quốc hội vào phiên họp cuối năm.