Bệnh tăng huyết áp và những điều cần biết

Theo TS.BS Phạm Trần Linh - Trưởng phòng Điều trị C5-Viện Tim mạch Việt Nam (Bệnh viện Bạch Mai), tăng huyết áp (THA) là bệnh mãn tính, trong đó áp lực máu hệ thống động mạch tăng cao. Người bị coi là THA khi huyết áp tâm thu lớn hơn hoặc bằng 140mmHg và (hoặc) huyết áp tâm trương lớn hơn hoặc bằng 90mmHg. Đây là bệnh thường gặp và là vấn đề sức khỏe xã hội.

Ở các nước phát triển, tỷ lệ THA ở người lớn là gần 40% dân số và có trên một nửa dân số trên 50 tuổi bị THA. Tại Việt Nam, thống kê từ những năm cuối thập kỷ 80 của thế kỷ trước cho thấy, tỷ lệ THA ở người lớn là khoảng 11%. Tuy nhiên, gần đây tỷ lệ này tăng lên, trong đó tỷ lệ THA ở người trưởng thành là khoảng 25%. Đáng chú ý, số người bị THA có sự trẻ hóa.

Một số yếu tố được coi là nguy cơ của bệnh THA là: Hút thuốc lá, rối loạn lipid máu, đái tháo đường, hơn 60 tuổi, tiền sử gia đình có người thân bị bệnh động mạch vành.

TS.BS Phạm Trần Linh cho biết, THA thường được phân thành THA nguyên phát và THA thứ phát. Đại đa số THA ở người lớn là không có nguyên nhân (THA nguyên phát), chiếm tới hơn 90% trường hợp.

THA thứ phát (THA căn nguyên) cần được chú ý, nhất là trong các trường hợp: Phát hiện ở người dưới 30 tuổi, THA rất khó khống chế bằng thuốc; THA tiến triển nhanh; có biểu hiện bệnh lý ở cơ quan khác mà có thể là nguyên nhân của THA. THA thứ phát chủ yếu do các bệnh về thận (viêm cầu thận cấp, sỏi thận, hẹp động mạch thận); các bệnh nội tiết; các bệnh hệ tim mạch; do lạm dụng một số thuốc như cam thảo, thuốc tránh thai; ngộ độc thai nghén.

Dấu hiệu của THA là không rõ ràng, phần lớn bệnh nhân THA không có triệu chứng rõ ràng. Nhiều người tình cờ khi đi khám sức khoẻ được đo huyết áp mới phát hiện THA, cũng có những người khi bị biến chứng của THA mới phát hiện ra bệnh. Một số dấu hiệu thường gặp của bệnh THA là: đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi, khó thở khi gắng sức, đau tức ngực…

THA rất nguy hiểm nếu không được chữa trị kịp thời. Bệnh có thể gây biến chứng như: suy tim, bệnh lý về mắt, suy thận, bệnh não …

“Đáng chú ý, THA có thể gây biến chứng tức thời như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim cấp. Biến chứng trên không chỉ có thể gây tử vong mà còn để lại di chứng nặng nề, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân và là gánh nặng cho gia đình, xã hội”, chuyên gia này nhấn mạnh.

Về điều trị THA, mục đích của điều trị THA là ngăn ngừa lâu dài các biến chứng do THA gây ra. Bệnh này cần điều trị suốt đời, chỉ tuân thủ chế độ điều trị thích hợp mới giảm được đáng kể các tai biến do THA.

Đặc biệt, khi dùng thuốc điều trị, huyết áp về được giới hạn bình thường thì bệnh nhân vẫn rất cần tuân thủ chế độ điều trị để duy trì huyết áp trong giới hạn cho phép. Một việc nữa cũng hay gặp là bệnh nhân tự mua thuốc hoặc tự sao chép thuốc điều trị của người khác để điều trị cho mình.

“Đây là việc không nên, bệnh nhân cần được các bác sỹ chuyên khoa tư vấn cụ thể, tùy tình trạng bệnh, thể trạng của mỗi bệnh nhân, bệnh kèm theo để có phác đồ điều trị tối ưu. Có loại thuốc điều trị huyết áp rất tốt với người này nhưng lại là chống chỉ định ở người khác”, TS.BS Phạm Trần Linh khuyến cáo.

Bên cạnh đó, việc thay đổi lối sống là phương pháp điều trị bắt buộc dù có kèm theo dùng thuốc hay không. Đó là: Giảm cân nặng nếu thừa cân; hạn chế rượu, bởi nếu dùng quá nhiều rượu sẽ dễ làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não ở bệnh nhân THA, làm tăng trở kháng với thuốc điều trị THA; giảm ăn mặn (lượng muối mỗi ngày là dưới 2,4g Natri/ngày), bảo đảm đầy đủ canxi và magiê, hạn chế ăn các mỡ động vật, các thức ăn giàu cholesterol; bỏ thuốc lá. Một việc nữa là tăng cường luyện tập thể lực, chế độ luyện tập cần đều đặn ít nhất 30-45 phút mỗi ngày vào hầu hết các ngày trong tuần. Tuy nhiên, với những bệnh nhân có triệu chứng hoặc nguy cơ bệnh mạch vành, cần cho bệnh nhân làm các nghiệm pháp gắng sức thể lực trước khi quyết định cho bệnh nhân chế độ tập thể lực.

TS.BS Phạm Trần Linh đưa ra lời khuyên, mỗi người nên khám sức khỏe định kỳ và luôn nhớ số đo huyết áp của chính mình.