Vụ xuân Hà Nội và bài học về giống

Tính đến cuối tháng 5, toàn thành phố đã thu hoạch gần 70% lúa xuân. Theo đánh giá bước đầu của Sở NN&PTNT Hà Nội, về cơ bản năng suất lúa xuân các huyện đều cao hơn so với năm trước. Tuy nhiên, diện tích lúa sử dụng giống BC15 năng suất thấp đã gây thiệt hại cho nông dân tại một số địa phương.

Bước vào triển khai vụ xuân 2013, Hà Nội có nhiều ưu điểm để thực hiện vụ xuân thắng lợi bởi các huyện cơ bản tiến hành dồn điền đổi thửa (DĐĐT). Đây chính là điều kiện thuận lợi để đưa cơ giới hóa vào sản xuất. Ông Nguyễn Văn Doanh, Phó Chủ tịch UBND huyện Chương Mỹ cho biết, việc hoàn thành DĐĐT đã giúp các địa phương quy hoạch tốt hệ thống giao thông, thủy lợi nội đồng nên năng suất trung bình toàn huyện đạt 67,5 tạ/ha.

Không chỉ các huyện, ngay từ cuối vụ đông năm 2012, Sở NN&PTNT Hà Nội đã chỉ đạo phòng nông nghiệp các huyện, các công ty thủy lợi tiến hành triển khai khâu giống, vật tư nông nghiệp, các phương án cung cấp nước, xử lý kịp thời khi có sâu bệnh. Đặc biệt, diện tích áp dụng cơ giới hóa tăng, trong đó diện tích lúa cấy bằng máy đạt 1.100ha, tập trung ở các huyện Phú Xuyên, Thanh Oai, Chương Mỹ... Diện tích gieo sạ đạt 4.774ha, tập trung tại các huyện Ba Vì, Phúc Thọ, Sơn Tây; diện tích lúa thâm canh theo phương thức cải tiến SRI tiếp tục được mở rộng, tổng diện tích ứng dụng khoảng 45.000ha. Đến thời điểm này, các huyện đang gấp rút hoàn thành thu hoạch lúa xuân, năng suất ước đạt 61,25 tạ/ha, sản lượng ước đạt 626.832 tấn.

Tuy nhiên, điều đáng buồn tại vụ xuân năm nay là nông dân một số huyện sử dụng giống lúa BC 15 gây lép hạt, năng suất thấp. Thạch Thất là một trong những huyện sử dụng nhiều giống BC 15 nhất. Theo lãnh đạo Phòng Kinh tế huyện, 42% số diện tích lúa vụ xuân cấy giống BC15 năng suất chỉ đạt 30-70kg/sào, trong khi trước kia giống này cho năng suất 200kg/sào. Theo thống kê của các huyện ngoại thành, vụ xuân 2013 này, diện tích gieo cấy giống lúa BC15 toàn thành phố đạt gần 8.000ha, tập trung ở Thạch Thất (2.000ha), Thanh Oai (1.400ha), Đông Anh (1.200ha), Gia Lâm (1.000ha), Quốc Oai (1.000ha)… Tuy nhiên, diện tích lúa BC15 bị hạt lép, năng suất thấp vào khoảng trên 1.000ha, tập trung tại huyện Thạch Thất, Quốc Oai và rải rác ở một số huyện ngoại thành khác. Riêng các huyện Gia Lâm, Đông Anh, Thanh Oai lại được mùa, năng suất dự kiến 6,2-6,5 tấn/ha. Lý giải vấn đề này, TS Lê Hưng Quốc, Tổng Thư ký Hiệp hội Thương mại giống cây trồng Việt Nam cho rằng, giống BC15 nhạy cảm với thời tiết, không chịu được lạnh. Vì vậy, nếu khi lúa trỗ gặp đúng thời điểm rét sẽ không kết hạt. Ngoài ra, giống lúa BC15 không chịu được đạo ôn, đất chua phèn, tuy nhiên khi tuyên truyền, nhà cung cấp giống đã không nói rõ những hạn chế trên để nông dân biết mà lựa chọn. Đồng quan điểm đó, Giám đốc Trung tâm Phát triển cây trồng Hà Nội Nguyễn Bá Sướng cũng cho rằng, BC15 là giống lúa cho năng suất cao, chất lượng gạo ngon nhưng lại có một số nhược điểm là dễ nhiễm đạo ôn và mẫn cảm với nhiệt độ thấp, chịu rét kém nên thành phố chưa đưa vào cơ cấu giống lúa. Qua theo dõi vụ xuân 2011-2012, giống lúa BC15 bị bệnh đạo ôn lá và đạo ôn cổ bông nên trung tâm đã khuyến cáo không gieo trồng trên địa bàn, nhưng ở nhiều địa phương vẫn đưa vào gieo trồng. Đây cũng là bài học đắt giá cho việc chỉ đạo sản xuất của một số địa phương và người nông dân.