Vấn nạn buôn lậu thuốc lá: Mới xử lý phần “ngọn”

Theo báo cáo của 6 địa phương trọng điểm phía Nam (Long An, An Giang, Đồng Tháp, Tây Ninh, Cần Thơ, TP Hồ Chí Minh) về thực hiện Chỉ thị số 30/CT-TTg, lực lượng chức năng đã phát hiện, bắt giữ và xử lý 15.363 vụ với 11.390.366 bao thuốc lá, khởi tố hình sự 373 vụ/471 đối tượng. Trong đó, cao nhất là Long An với gần 3.800 vụ, tang vật thu được hơn 4 triệu bao thuốc lá; TP Hồ Chí Minh với hơn 3.500 vụ, tang vật thu được hơn 2,4 triệu bao thuốc lá, xử phạt vi phạm hành chính 16,7 tỷ đồng.

Hiện trên các tuyến biên giới, đường sông, vùng biển, hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép thuốc lá lậu vẫn diễn biến phức tạp, nhất là tại các địa bàn trọng điểm như Quảng Ninh, Hải Phòng, Long An, Tây Ninh, An Giang… Phương thức vận chuyển thuốc lá lậu có thay đổi so với trước, thủ đoạn của các đối tượng buôn lậu ngày càng tinh vi hơn như cất giấu thuốc lá điếu trong ca bin, mui, gầm, bình xăng xe; bố trí người theo dõi trước trụ sở cơ quan chống buôn lậu; thuê người dò đường trước khi vận chuyển; dùng xe máy, ghe máy có tốc độ cao để vận chuyển, vận chuyển vào ban đêm, thường xuyên thay đổi thời gian... Đáng báo động, đối tượng buôn lậu sẵn sàng chống trả lực lượng chức năng khi bị phát hiện bắt giữ; hô hào, tập trung đông người nhằm gây áp lực để cướp hàng, tẩu tán tang vật, đánh tháo kẻ bị bắt giữ...

Theo Thượng tướng Phạm Dũng, Thứ trưởng Bộ Công an, hiện có khoảng 1 tỷ bao thuốc lá lậu tràn vào Việt Nam mỗi năm, chiếm 25% thị phần thuốc lá tiêu thụ hiện nay. Trong khi đó tuyến biên giới quá dài, như tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia, mỗi năm lực lượng chức năng chỉ bắt được khoảng 5-6 triệu bao nên tình hình buôn lậu thuốc lá hết sức nghiêm trọng, ảnh hưởng nhiều vấn đề từ thuế, môi trường, an ninh trật tự… Nạn buôn lậu thuốc lá đã khiến mỗi năm Nhà nước thất thu thuế hơn 10.000 tỷ đồng.

Sẽ quy trách nhiệm người đứng đầu

Theo Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, việc xử lý hình sự các đối tượng buôn lậu thuốc lá rất vướng, là nguyên nhân bùng phát vấn nạn. Điển hình, theo quy định tại Bộ luật Hình sự hiện hành thì đối tượng buôn lậu từ 500 bao thuốc trở lên mới phải chịu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, khi chuyển đối tượng buôn lậu 500 bao thuốc sang thì cơ quan tố tụng không thực hiện được bởi đối tượng lại thuộc trường hợp không bị truy cứu theo Luật Đầu tư năm 2014, bởi luật này quy định "Sản phẩm thuốc lá không phải là hàng cấm kinh doanh".

Bên cạnh đó, theo bà Nguyễn Thị Thu, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, một lý do khiến hai tỉnh Long An, Tây Ninh, tình trạng buôn lậu thuốc lá tăng là người dân vùng biên giới nghèo, không có việc làm nên dễ bị dụ dỗ tham gia buôn lậu. Nếu mang trót lọt, thu nhập của họ tăng mạnh so với các hoạt động khác.

Trước thực tế trên, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình cho rằng, lực lượng chức năng mới xử lý phần "ngọn" tức bị xử phạt chủ yếu là những đối tượng vận chuyển thuê chứ chưa đi vào xử lý triệt để tận gốc đầu nậu. Phó Thủ tướng chỉ đạo ngành chức năng phải triệt phá những đường dây buôn lậu, nhất là đối tượng cầm đầu và nếu để xảy ra buôn lậu thì người đứng đầu địa phương, cơ quan chức năng phải chịu trách nhiệm với lãnh đạo tỉnh, thành phố và Ban Chỉ đạo 389 quốc gia.

Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình cũng yêu cầu các bộ, ngành cần đẩy mạnh công tác đấu tranh chống buôn lậu, đẩy nhanh tiến độ điều tra các vụ án buôn lậu, hàng giả, đặc biệt là buôn lậu thuốc lá để đưa ra truy tố, xét xử. Về lâu dài cần cải thiện, nâng cao đời sống, kinh tế cho người dân ở biên giới để không tham gia buôn lậu thuốc lá.