Trí tuệ, bản lĩnh Thủ đô trong thời khắc lịch sử (*)

LTS: Nhân kỷ niệm 40 năm chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không", mới đây, Bộ Quốc phòng, Ban Tuyên giáo TƯ và Thành ủy, UBND TP Hà Nội đã phối hợp tổ chức Hội thảo cấp Nhà nước với tên gọi: "Chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không - Tầm cao trí tuệ và bản lĩnh Việt Nam".

Tại hội thảo, Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội Tưởng Phi Chiến đã có bài tham luận với chủ đề "Đảng bộ và quân dân Thủ đô kiên cường chủ động, sáng tạo, góp phần quyết định chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không", Báo Hànộimới trân trọng giới thiệu đến độc giả.

Sau hàng chục năm tiến hành chiến tranh xâm lược Việt Nam, trước những thất bại không thể cứu vãn về cả chính trị, quân sự và ngoại giao, bị sa lầy cả ở hai miền Nam - Bắc. Tháng 10-1972, Tổng thống Mỹ quyết định tiến hành chiến dịch hủy diệt Hà Nội, nhằm đánh tan tiềm lực kinh tế và quốc phòng của hậu phương lớn miền Bắc, gây sức ép và buộc ta phải khuất phục, chấp nhận các điều khoản do Mỹ đưa ra trên bàn Hội nghị Pari.

Nắm chắc âm mưu thâm độc của đế quốc Mỹ và gánh trên vai trọng trách mà lịch sử giao phó, Hà Nội gấp rút chuyển sang thời đoạn cách mạng mới, với quyết tâm chiến thắng đế quốc Mỹ trong trận đụng đầu lịch sử. Đảng bộ, quân và dân Thủ đô đã kiên cường, chủ động, sáng tạo, vượt qua thử thách hiểm nghèo, lập nên chiến công to lớn, góp phần quyết định vào chiến thắng vĩ đại "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không". Sự kiên cường, chủ động, sáng tạo đó thể hiện ở các vấn đề chủ yếu sau:

1. Tổ chức thực hiện có hiệu quả cao công tác phòng không nhân dân

Công tác phòng không nhân dân được lãnh đạo thành phố coi là một trong những nhân tố quan trọng hàng đầu trong cuộc chiến đấu chống Mỹ. Đặc biệt là trong chiến dịch đánh trả không quân Mỹ vào năm 1972. Là Thủ đô, địa bàn Hà Nội đông dân cư, nơi tập trung dày đặc các cơ quan, nhà máy, xí nghiệp, trường học… của trung ương và thành phố; phải làm tốt công tác phòng không để hạn chế thương vong, thiệt hại về người và của; tạo sự ổn định về đời sống và tinh thần của người dân; đảm bảo cho guồng máy của thành phố và của các bộ, ngành trung ương hoạt động thông suốt trong thời chiến; tăng thêm sức chiến đấu của các lực lượng vũ trang Thủ đô.

Thực hiện chủ trương đó, Hội đồng phòng không nhân dân được củng cố và kiện toàn từ thành phố xuống cấp cơ sở. Thành phố cũng chủ động cùng các cơ quan trung ương, nhanh chóng thống nhất chủ trương, kế hoạch sơ tán người và tài sản của các cơ quan, xí nghiệp, nhà máy, trường học ra khỏi nội thành trong thời gian ngắn. Đón trước việc địch sẽ đánh phá ác liệt nên Đảng bộ và quân dân Thủ đô Hà Nội đã bình tĩnh, chủ động đề ra nhiều biện pháp phòng không sơ tán đạt hiệu quả cao. Từ tháng 4-1972 đến ngày 29-12-1972, số dân đi sơ tán lên tới 547.895 người (chiếm 80% dân số nội thành). Song song với công tác sơ tán nhân dân, việc phân tán tài sản của các cơ quan, viện nghiên cứu, trường đại học; nhà máy, xí nghiệp, các kho hàng hóa… cũng được Thành ủy chỉ đạo các cấp gấp rút thực hiện. Thành phố đã thành "chiến trường" đặc biệt, với hàng nghìn kilômét hào giao thông, 5.600 hầm tập thể, hơn 630.000 hố cá nhân, đảm bảo đủ chỗ trú ẩn cho 90 vạn người. Hệ thống thông tin liên lạc bằng vô tuyến, hữu tuyến, còi báo động toàn nội, ngoại thành được thống nhất theo "lệnh" chính xác của Hội đồng phòng không thành phố, đã có tác dụng rất tốt cho mọi người tránh máy bay, dân quân tự vệ sẵn sàng chiến đấu.

Làm tốt công tác sơ tán, phân tán, bảo vệ được tính mạng người dân và tài sản XHCN trong điều kiện khắc nghiệt của chiến tranh, thực sự là một thành công lớn của Đảng bộ và quân dân Thủ đô Hà Nội, không chỉ có tác dụng cho cuộc chiến đấu trước mắt mà còn có ý nghĩa, khi khôi phục sản xuất, đời sống của Thủ đô sau chiến tranh. Ngoài ra, để nhanh chóng khắc phục hậu quả bom đạn, thành phố đã chỉ đạo nhanh nhạy, sát sao công tác cứu thương, cứu hỏa, cứu sập; hạn chế thiệt hại ở mức thấp nhất do địch gây ra, duy trì và củng cố sức chiến đấu của các LLVT Thủ đô, tạo điều kiện cho các LLVT bám trụ trận địa, chiến đấu kiên cường.

2. Tổ chức tốt công tác GTVT, đảm bảo mạch máu giao thông thông suốt

Thủ đô Hà Nội là nơi tập trung đầu mối giao thông đường bộ, đường sông, đường không quốc tế của cả nước và có nhiều tổng kho, tập trung khối lượng hàng hóa khổng lồ để chi viện cho chiến trường miền Nam. Vì vậy, đảm bảo giao thông thông suốt là đảm bảo cho thành phố sống, chiến đấu và chi viện cho chiến trường. Tinh thần đó đã trở thành mệnh lệnh đối với toàn thể cán bộ ngành GTVT cũng như của dân quân tự vệ Hà Nội. Trên mặt trận giao thông vận tải nóng bỏng, Sở GTVT Hà Nội đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị của Bộ GTVT tổ chức tốt việc phân tán hàng hóa ở các tổng kho, duy trì bốc xếp hàng hóa ở cảng sông Hồng. Với tinh thần "Toàn dân làm công tác GTVT", các tổ, đội dân quân tự vệ và công nhân GTVT luôn duy trì đường sá, cầu phà cho xe qua; các nhà ga đầu mối như Đông Anh, Yên Viên, Giáp Bát… vẫn hoạt động liên tục. Dứt trận đánh phá của địch, lực lượng công an bám trụ trên những nút giao thông quan trọng ở Cầu Chui, Đuôi Cá, Ngọc Hồi… đã phân tuyến, phân luồng giao thông. Nhờ đó, vũ khí, đạn dược, lương thực, thực phẩm… vẫn chảy ra tiền tuyến; đồng thời, ngay tại mặt trận Hà Nội, quân dân Thủ đô được đảm bảo hậu cần tại chỗ để vào trận chắc thắng.

3. Xây dựng lưới lửa phòng không của ba thứ quân vững chắc, độc đáo, nhiều tầng, nhiều lớp.

Chống lại cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân chiến lược của đế quốc Mỹ nhằm vào Thủ đô, đòi hỏi Hà Nội phải xây dựng được lưới lửa phòng không nhân dân vững chắc của ba thứ quân với mọi thứ vũ khí, từ thông thường đến hiện đại; phát động toàn dân đánh máy bay địch, bắt giặc lái và phục vụ chiến đấu. Ngay từ đầu năm 1972, Bộ Tư lệnh Thủ đô đã cấp tốc tổ chức và kiện toàn lực lượng dân quân tự vệ. Tổng số dân quân tự vệ phát triển lên đến điểm cao nhất tháng 12-1972 là 54.000 chiến sĩ với trên 500 súng trung liên, đại liên, súng máy cao xạ ở 295 trận địa ở cả nội ngoại thành. Nắm chắc quy luật bay và trục đường bay của địch, ta đã khắc phục địa hình, địa vật chật hẹp và tận dụng nhà cao tầng trong nội thành, bố trí trận địa súng 12 ly 7, 14 ly 5 cả trên nóc nhà cao tầng để đánh máy bay địch ở tầm thấp. Ngoài ra các tổ đội "tay búa tay súng", "tay cày tay súng" được tổ chức rộng rãi khắp làng xã, HTX, nhà máy... Đặc biệt, từ trên 36 đài quan sát, dân quân ngoại thành đã kịp thời thông báo tình hình địch oanh tạc ném bom về các huyện đội. Ba thứ quân được tổ chức chặt chẽ theo một mệnh lệnh chỉ huy thống nhất, đạt hiệu quả cao, tạo thế trận nhiều tầng nhiều lớp, vừa có trọng điểm, vừa có thể cơ động nhanh chóng; vừa đánh địch ở các độ cao khác nhau, vừa có sức chiến đấu liên tục cả ngày lẫn đêm.

Lưới lửa phòng không nhân dân của quân dân Thủ đô là một sáng tạo độc đáo của chiến tranh nhân dân trên địa bàn đô thị Hà Nội. Với ý chí kiên cường, dũng cảm và trí thông minh tuyệt vời của quân và dân Thủ đô, chúng ta đã cải tiến và làm chủ vũ khí, khí tài, làm chủ trận địa. 12 ngày đêm sống và chiến đấu kiên cường, quân và dân Thủ đô đã góp phần to lớn vào chiến công vĩ đại của dân tộc, tô thắm trang sử vàng sáng chói của Thủ đô Hà Nội anh hùng, làm nên chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không" lẫy lừng: bắn rơi 30 máy bay hiện đại Mỹ, trong đó 23 chiếc B52 và 2 chiếc F.111, góp phần cùng quân dân miền Bắc bắn rơi 81 máy bay trong đó có 34 chiếc B52, 5 chiếc F.111, bắt sống nhiều giặc lái; đã làm thất bại thảm hại âm mưu đưa Hà Nội trở về thời kỳ đồ đá của đế quốc Mỹ, giành chiến thắng oanh liệt, buộc Mỹ phải ngồi vào bàn đàm phán ký Hiệp định Pari, chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.

40 năm đã qua, nhưng nhìn lại kỳ tích vĩ đại trong chiến thắng lịch sử "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không", chúng ta vẫn thấy ánh sáng của niềm tin, trí tuệ, bản lĩnh Việt Nam trong thời khắc quyết định của lịch sử. Thực tiễn chiến đấu và chiến thắng của quân dân Thủ đô đã để lại nhiều bài học lịch sử quý giá:

1. Bài học về sự chủ động, nhạy bén, năng động trong công tác lãnh đạo chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, không ngừng nâng cao vai trò tiền phong gương mẫu của đảng viên và sức chiến đấu của các chi bộ, đảng bộ.

Thực tế cho thấy, ở vị trí đầu não của đất nước, trước hoàn cảnh hiểm nghèo đầy khó khăn, thách thức, nếu lãnh đạo thành phố không nhanh nhạy, chủ động mà thụ động trông chờ, ỷ lại ở cấp trên, hoặc không có khả năng tổ chức thực hiện một cách chủ động, sáng tạo, thích ứng với tình thế mới, thì sẽ không đáp ứng yêu cầu mới của cách mạng, không hoàn thành trọng trách mà lịch sử giao phó.

Để phát huy có hiệu quả cao tính chủ động, sáng tạo của quân dân Hà Nội, Đảng bộ đã chú trọng xây dựng được các chi bộ, đảng bộ ở cơ sở thành những hạt nhân đoàn kết mọi lực lượng chiến đấu, phục vụ chiến đấu. Cùng với đội ngũ đảng viên tiền phong, gương mẫu, đã làm cho các chi bộ được củng cố, thống nhất tư tưởng và hành động, trở thành chi bộ "thép" có bản lĩnh kiên cường trong gian lao thử thách, hy sinh. Nhờ có các chi bộ, đảng bộ mạnh nên chúng ta đã có sự chỉ đạo rất tập trung thống nhất và thông suốt; đảng bộ - quân dân một ý chí, một niềm tin, kiên quyết vượt qua mọi khó khăn thử thách hiểm nghèo để chiến thắng kẻ thù. Từ đó, Đảng bộ thành phố đã phát huy và vươn lên tầm cao mới trí sáng tạo, tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng của quần chúng trong cuộc đấu tranh giành độc lập tự do cho Tổ quốc.

2. Bài học về phát huy sức mạnh tổng hợp trong chiến tranh nhân dân.

Chiến tranh là sự thử thách khắc nghiệt nhất sức mạnh của một đất nước. Cuộc chiến đấu chống đế quốc Mỹ xâm lược ngay giữa Thủ đô đã thu hút sự quan tâm theo dõi và sự ủng hộ quý báu của các lực lượng yêu chuộng dân chủ, hòa bình, tiến bộ khắp năm châu. Do đó, để tạo nên sức mạnh tổng hợp, một mặt, chúng ta đã kết hợp chặt chẽ sức mạnh của dân tộc với sức mạnh của thời đại; kết hợp mặt trận quân sự với mặt trận ngoại giao; mặt khác, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Đảng, Quân ủy Trung ương, thế trận chiến tranh nhân dân đã được xây dựng vững chắc; kết hợp sức mạnh của các quân binh chủng tinh nhuệ, được tiếp thu khoa học kỹ thuật tiên tiến, làm chủ khí tài hiện đại với sức mạnh của dân quân tự vệ Hà Nội, mỗi người dân là một chiến sĩ kiên cường, mỗi đường phố, nóc nhà là một pháo đài đánh máy bay Mỹ, tạo nên lưới lửa đan dày, đập tan cuồng vọng định hủy diệt Thủ đô Hà Nội của đế quốc Mỹ.

3. Bài học về sự chủ động phối hợp chặt chẽ giữa Hà Nội với các tỉnh, thành phố trong cả nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Đi tiên phong trong cuộc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của Mỹ, Hà Nội luôn gắn bó chặt chẽ với các tỉnh, thành phố cả nước trong mối quan hệ chặt chẽ, vốn có từ ngàn năm qua, với tinh thần "Hà Nội vì cả nước, cả nước vì Hà Nội". Kỳ tích lớn lao của Đảng bộ, quân và dân Thủ đô trong chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không", không tách rời sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Chính phủ, sự động viên, cổ vũ lớn lao của đồng bào và chiến sĩ cả nước cùng với việc phối hợp, chia lửa tuyệt vời của quân dân, các tỉnh miền Bắc và chiến trường miền Nam.

(*) Đầu đề do Báo Hànộimới đặt.