Nóng bỏng tình trạng tiêu cực trong phân bổ quota dệt may

Tiền, quan hệ bẻ cong cơ chế phân bố quota !

Báo cáo của Bộ trưởng Bộ Thương mại Trương Đình Tuyển tập trung giải trình 2 nội dung chính. Đó là vụ tiêu cực trong phân bổ quota dệt may và trách nhiệm của Bộ trưởng cũng như tình hình lạm phát giá cả năm 2004 và giải pháp khắc phục.

Về vụ tiêu cực, sai phạm trong phân bổ quota dệt may, quy mô và tính chất còn chờ kết luận cơ quan điều tra nhưng nói chung thuộc 2 nhóm chính: cố tình phân phối sai quy định để nhận hối lộ và lạm dụng quyền hạn. Về cá nhân, ông Tuyển khẳng định, mình sẽ chịu trách nhiệm về sai phạm thuộc Bộ mình mặc dù không trực tiếp gây ra. Ông than phiền ngành thương mại gặp rất nhiều khó khăn vào thời điểm tháng 9/2002 khi kinh tế toàn cầu đang có nhiều biến động, Hoa Kỳ áp đặt mức thuế chống bán phá giá cá basa và tôm đối với Việt Nam.

Riêng về dệt may, năm 2003 cũng có nhiều chuyển đổi lớn. Hiệp định dệt may với EU hết hiệu lực, buộc phải đàm phán hết sức gay go và phức tạp với phía bạn trong khi Hoa Kỳ yêu cầu nước ta phải đàm phán hiệp định về hạn ngạch sau 1 năm tự do xuất khẩu thương mại. Từ đó, vấn đề đặt ra là phải phân phối quota rất nhanh, nếu không sẽ gây ra những hiệu ứng tác động dây chuyền tiêu cực. Dệt may là mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn, sử dụng nhiều lao động nên việc tìm ra tiêu chí phân bổ quota hợp lý là cần thiết.

Số doanh nghiệp đăng ký phân bổ là rất lớn, lại trong thời gian ngắn nên việc phân bổ là khó khăn. Trong bối cảnh đó, tỷ lệ xuất khẩu vào Hoa Kỳ là trên 60%, đòi hỏi bộ máy làm việc lớn và căng thẳng. Bộ trưởng yêu cầu rõ ràng phải công bố công khai trên mạng nhưng lại không thể kiểm soát được tình hình. Tháng 4/2004, Bộ ra lệnh kiểm tra khâu phân phối quota để đảm bảo tính minh bạch, công khai. Nhưng do doanh nghiệp tư nhân có tiền, có mối quan hệ nên việc sai phạm trong quota là khó tránh khỏi.

Thái độ của ông Bộ trưởng là nghiêm khắc, không thể sống chung với vi phạm mà cần rút ra bài học từ đó. Đó là chưa tìm ra cơ chế, lập ra tổ giám sát song hành với tổ phân phối trực thuộc Bộ trưởng. Mặt khác, cần nghiêm túc cải cách quy trình hành chính cũ để thích ứng với tình hình mới. Khi vi phạm xảy ra, với khối lượng công việc nhiều như vậy nên các thứ trưởng đều từ chối, không nhận bàn giao công việc của cựu thứ trưởng Mai Văn Dâu. Ông Tuyến một lần nữa khẳng định là riêng cá nhân minh không có bất kỳ một sai phạm nào.

Về tình trạng lạm phát giá cả thời gian qua, theo nhìn nhận của ông Bộ trưởng, 11 tháng qua, chỉ số giá tiêu dùng tăng 8,8%, ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất và đời sống ở những mức độ khác nhau. Mức sống nước ta thấp, cơ cấu tiêu dùng chủ yếu là lương thực và thực phẩm trong khi mức tăng lại tập trung chủ yếu ở hai lĩnh vực này. Đó là các nhóm hàng thực phẩm tăng 16,3%, lương thực 13,1%, phương tiện vận tải 5,5%... Chỉ riêng mặt hàng thực phẩm, nguyên nhân quan trọng là do dịch cúm gà làm chết 24 triệu con gà và từ đó, thịt gà trở nên khan hiêm. Trong khi đó, thịt gà chiếm 17% cơ cấu thực phẩm. Khi giá thịt gà tăng sẽ tăng tới các loại thịt khác. Chính phủ đã chi 270 tỷ để khôi phục đàn gà, góp phần hạn chế mức tăng giá thực phẩm. Quan trọng là Chính phủ phải giải quyết mâu thuẫn, tìm ra điểm cân bằng hợp lý, vừa có lợi cho nông dân, vừa không đẩy tỷ giá tiếp tục lên cao. Thị trường trong nước hiện phụ thuộc vào giá xuất khẩu thị trường thế giới và lượng xuất khẩu.

Ngay sau đó, các đại biểu bắt đầu chất vấn Bộ trưởng:

Đại biểu Nguyễn Văn Tuyết

* Đại biểu Nguyễn Văn Tuyết (Yên Bái): Xin Bộ trưởng cho biết hướng khắc phục việc sử dụng các chợ đầu mối hoạt động không hiệu quả ? Tại sao Bộ trưởng đưa ra nhiều biện pháp như cải cách hành chính, công bố thông tin trên mạng...nhưng hiệu quả không cao ? Trách nhiệm của Bộ trưởng đối với những sai phạm trên cụ thể ra sao ?

Bộ trưởng Trương Đình Tuyến: Bộ đã có báo cáo cụ thể thống kê số lượng chợ đầu mối không hiệu quả. Dù chợ này do địa phương đầu tư nhưng Bộ vẫn phải chịu một phần trách nhiệm. Nhưng ông cũng cho rằng, khả năng khắc phục việc không hiệu quả này hoàn toàn có thể như dự án khác vì chỉ cần tác động, thuyết phục đến tập quán, tâm lý người dân. Bộ cũng đề nghị Thành phố dành cho TCty Dệt may chuyển đổi chợ đầu mối nông sản Bắc Thăng Long thành chợ nguyên liệu. Về trách nhiệm của cá nhân Bộ trưởng, ông cho biết mình đã có báo cáo kiểm điểm gửi Bộ Chính trị và cho rằng nếu Quốc hội kiểm điểm trách nhiệm thì sẵn sàng chịu trách nhiệm.