Vì sao không bầu Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND, UBND khi kiện toàn bộ máy?

Ý kiến được đưa ra tại phiên thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 trong khuôn khổ kỳ họp thứ chín, Quốc hội khóa XV chiều 7-5.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy (đại biểu Quốc hội thuộc Đoàn Hà Nội) bày tỏ hoàn toàn nhất trí với việc cần sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, những sửa đổi này nhằm phục vụ cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn bộ máy Nhà nước, một nhiệm vụ đang được thực hiện tích cực và đạt hiệu quả cao.

“Từ đầu năm đến nay, Quốc hội đã quyết định chủ trương sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp. Ngày hôm qua (6-5), Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã công bố kế hoạch lấy ý kiến nhân dân, các ngành, các cấp về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp. Dự thảo này đã được công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng, đánh dấu một bước tiến bộ đáng kể”, đại biểu nói.

Điểm khác biệt trong lần lấy ý kiến này là ngoài các hình thức truyền thống, việc lấy ý kiến đã áp dụng nền tảng số thông qua ứng dụng VNeID. “Tính đến nay, đã có hơn 1.300 lượt ý kiến được ghi nhận trên ứng dụng này. Tôi kỳ vọng việc sửa đổi Hiến pháp lần này sẽ tạo nên một đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong toàn hệ thống chính trị, nhận được sự quan tâm và tham gia tích cực của nhân dân”, đại biểu thông tin.

Làm rõ một số điểm đáng chú ý trong nội dung dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp của Quốc hội cho biết, dự thảo không liệt kê cụ thể các loại đơn vị hành chính, mà chỉ nêu rằng đơn vị hành chính bao gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, và đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập. Dự thảo quy định theo hướng này dựa trên rút kinh nghiệm từ Điều 110 của Hiến pháp hiện hành, vốn quy định quá cụ thể, dẫn đến thiếu linh hoạt trong tổ chức đơn vị hành chính. Hơn nữa, cụm từ “đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương” đã được sử dụng tại Hiến pháp, quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ, nên việc sử dụng cụm từ này không phải mới và vẫn phù hợp với các quy định hiện hành.

“Trong quá trình xây dựng và biên tập dự thảo Nghị quyết, một số ý kiến còn băn khoăn về quy định chuyển tiếp liên quan đến việc chỉ định các chức danh thuộc HĐND và UBND tại các đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp. Tôi cho rằng cơ chế chỉ định này phù hợp, bởi nhiệm kỳ của HĐND tại các đơn vị hành chính hiện nay chỉ kéo dài đến đầu năm 2026, thời gian còn lại rất ngắn. Việc sắp xếp đơn vị hành chính lần này diễn ra trên toàn quốc, với quy mô lớn như nhập nhiều tỉnh, thành phố hoặc nhập 5-7 xã thành một xã. Sự thay đổi này khiến các đại biểu HĐND tại các đơn vị trước sắp xếp khó có điều kiện theo dõi, đánh giá chính xác năng lực, trình độ, và khả năng đảm đương công việc của các cán bộ sẽ đảm nhiệm vị trí lãnh đạo tại đơn vị hành chính mới. Vì vậy, chỉ định là giải pháp hợp lý”, đại biểu nói.

Đối với cấp xã, dự thảo quy định Thường trực HĐND cấp tỉnh chỉ định Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Trưởng ban của HĐND cấp xã, cũng như Chủ tịch và Phó Chủ tịch UBND cấp xã. Về nội dung này, đại biểu Nguyễn Phương Thủy cho biết, quy định này còn gây băn khoăn về nguyên tắc quản lý hành chính, bởi theo luật hiện hành, Chủ tịch UBND cấp trên phê chuẩn các chức danh do HĐND cấp xã bầu, còn cấp tỉnh do Thủ tướng Chính phủ phê chuẩn.

“Việc giao Thường trực HĐND cấp tỉnh chỉ định các chức danh cấp xã có thể chưa phù hợp với nguyên tắc quản lý hành chính, mặc dù phù hợp với Kết luận của Bộ Chính trị. Tôi đề nghị các cấp có thẩm quyền cân nhắc điều chỉnh thẩm quyền chỉ định để bảo đảm phù hợp hơn với nguyên tắc quản lý hành chính hiện nay”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp của Quốc hội nói.