Nên bỏ khái niệm ”nhà tái định cư”

Nhiều tòa nhà không có hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động, không có hệ thống chữa cháy vách tường, hoặc có thì không vận hành được, nếu xảy ra cháy tại chung cư tái định cư chắc chắn sẽ là thảm họa.

Thực ra, việc thiếu hệ thống chữa cháy chỉ là một trong số nhiều cái thiếu ở chung cư tái định cư. Từ lâu, chất lượng nhà chung cư tái định cư luôn bị kêu ca, phàn nàn, nhưng chưa được xử lý rốt ráo. Thang máy thường xuyên hỏng hóc; tường bong rộp, ngấm nước; sàn, trần lún, nứt, ngấm dột; hành lang, lối thoát hiểm bị bịt kín bởi đồ đạc không sử dụng của các hộ dân… Mức độ dịch vụ vận hành hầu như chỉ dừng ở trông giữ xe. Nguyên nhân, theo các hộ dân, là phía đơn vị quản lý thiếu trách nhiệm; hư hỏng của công trình được người dân phản ánh nhiều lần không được khắc phục. Trong khi, phía đơn vị quản lý lại cho rằng, người dân không có ý thức giữ gìn tài sản chung; kinh phí quản lý - vận hành quá ít, không đủ chi cho các hoạt động, mỗi lần cần sửa chữa phải qua nhiều khâu thủ tục…

Tuy nhiên, về bản chất, khó có thể đòi hỏi nhiều hơn ở nhà tái định cư, bởi một lẽ đơn giản, thường nhà tái định cư có suất đầu tư thấp hơn để bán với giá rẻ hơn nhà ở thương mại. Các khu nhà tái định cư nói chung xây dựng theo cơ chế bao cấp. Chủ đầu tư chỉ xây dựng công trình, rồi bàn giao cho đơn vị khác quản lý nên gần như không có trách nhiệm trong việc bảo đảm chất lượng công trình trong quá trình khai thác. Giá bán nhà thấp nên phí bảo trì thu theo giá bán cũng thấp, không đủ sử dụng. Dự án nhà tái định cư, do chịu sức ép của tiến độ giải phóng mặt bằng, nhiều khi chưa hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật - xã hội đã được đưa vào khai thác…

Nói cách khác, muốn những bất cập của nhà tái định cư được khắc phục triệt để, không còn những chung cư chất lượng thấp, nơm nớp lo sợ thảm họa cháy nổ, phải bỏ khái niệm "nhà tái định cư". Thay vì đầu tư xây dựng, bố trí, bán nhà giá rẻ cho người bị thu hồi đất, nên chăng đưa mức bồi thường sát với thị trường, để người dân tự chọn dự án nhà thương mại tái định cư theo nhu cầu. Thực tế, không ít trường hợp nhận nhà tái định cư rồi bán để hưởng chênh lệch, sau đó mua nhà ở thương mại để sinh sống.