Kiên quyết nhưng không cứng nhắc

Mới rà soát một phần

Việc Bộ GD-ĐT ra thông báo dừng tuyển sinh 207 ngành đào tạo vào cuối tháng 1 vừa qua đã khiến dư luận và lãnh đạo nhiều trường ĐH ngỡ ngàng. Theo đó, từ năm 2014, có 71 cơ sở đào tạo ĐH có ngành bị dừng tuyển sinh vì không đáp ứng được tiêu chí có đội ngũ giảng viên cơ hữu đảm nhận giảng dạy tối thiểu 70% khối lượng của chương trình đào tạo, trong đó có ít nhất 1 giảng viên có trình độ tiến sĩ và 3 giảng viên có trình độ thạc sĩ đúng ngành đăng ký.

Dù gây ngỡ ngàng, song thông báo nói trên không quá bất ngờ bởi trước đó Bộ GD-ĐT đã có những động thái mạnh mẽ về vấn đề liên quan. Năm 2012, Bộ GD-ĐT thu hồi quyết định đào tạo tiến sĩ 57 chuyên ngành thuộc 27 trường ĐH, viện, học viện vì đã không khắc phục được tình trạng thiếu giảng viên. Tiếp đó, sau khi rà soát các chuyên ngành đào tạo thạc sĩ, Bộ đã thông báo dừng tuyển sinh đối với 161 chuyên ngành không đủ giảng viên cơ hữu. Đó là chưa kể các quy định hạn chế chỉ tiêu hệ vừa làm vừa học, siết chặt hoạt động liên kết đào tạo, đào tạo liên thông.

Với các ngành đào tạo ĐH, Bộ GD-ĐT khẳng định các trường đã có quãng thời gian 3 năm để chuẩn bị, củng cố đội ngũ giảng viên, nên việc xử lý kiên quyết như trên là phù hợp. Tuy nhiên, thông báo dừng tuyển sinh đối với các ngành đào tạo ĐH có tác động mạnh hơn tới dư luận so với việc dừng tuyển sinh đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ, bởi số lượng các ngành, các trường chịu ảnh hưởng khá lớn, đồng thời, diện thí sinh chịu ảnh hưởng cũng rộng hơn.

Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH Bùi Anh Tuấn cho biết, năm vừa qua, Bộ GD-ĐT chưa rà soát các trường CĐ mà mới chỉ tiến hành với hệ ĐH và hệ CĐ được đào tạo trong các trường ĐH. Bộ cũng mới chỉ đưa ra cảnh báo cho các ngành CĐ chứ chưa công bố dừng tuyển sinh trong đợt này. Song, có thể thấy trước một viễn cảnh khó khăn của các ngành CĐ qua lời khẳng định của ông Bùi Anh Tuấn: Trường ĐH đào tạo hệ CĐ thì cũng phải có đội ngũ giảng viên riêng chứ không thể lấy đội ngũ đào tạo bậc ĐH để bảo đảm cho hệ CĐ. Năm nay, Bộ GD-ĐT sẽ tiến hành rà soát tiếp đối với các trường CĐ.

Liệu có cứng nhắc?

Trước sự quyết liệt của Bộ GD-ĐT, một số trường có nhiều ngành phải dừng tuyển sinh đã lên tiếng. Đại diện một số trường cho rằng, có sự nhầm lẫn trong báo cáo của trường về đội ngũ giảng viên nên Bộ không nắm được số liệu chính xác, dẫn đến quyết định xử lý chưa phù hợp. Có trường không đồng ý với quyết định của Bộ vì cho rằng, trước đó, trường đã đạt tiêu chí về giảng viên nên mới được cấp phép mở ngành đào tạo. Với những ý phản hồi này, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga cho rằng, sau một thời gian đi vào đào tạo, đội ngũ giảng viên có thể biến động như nghỉ hưu, chuyển công tác nên các trường thay thế bằng các giảng viên thỉnh giảng. Các trường không liên tục phát triển, bổ sung đội ngũ giảng viên trong quá trình tuyển sinh, đào tạo thì rất dễ rơi vào tình trạng thiếu điều kiện bảo đảm chất lượng khi có sự biến động về giảng viên. Bộ cũng đưa ra cảnh báo đối với một số trường hợp: Một giảng viên có thể đồng thời đăng ký là giảng viên cơ hữu của nhiều cơ sở đào tạo, các cơ sở mượn tên tuổi giảng viên của trường khác để đưa vào danh sách của mình. Hiện nay, khi Bộ GD-ĐT có thể kiểm soát được danh sách, số liệu giảng viên cơ hữu của tất cả các trường thì sự nhập nhằng này không thể tiếp diễn nữa. Từ đó, các cơ sở thiếu giảng viên không tránh khỏi bị xử lý.

Đáng chú ý, Vụ trưởng Bùi Anh Tuấn cho biết, những ngành bị dừng tuyển sinh lẽ ra không chỉ dừng ở con số 207 bởi Bộ đã lưu ý tới nhiều trường hợp đặc thù trong quá trình xử lý thông tin. Trên thực tế, Bộ GD-ĐT cũng đã thông báo danh sách những ngành chưa đáp ứng điều kiện giảng viên nhưng thuộc diện đặc biệt, sẽ được xử lý riêng, đó là 47 ngành thuộc 10 cơ sở đào tạo ở khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên và Tây Nam bộ; 70 ngành thuộc nhóm ngành ngoại ngữ, nghệ thuật...

Tuy nhiên, nhiều ngành năng khiếu đã không được xếp vào nhóm ưu tiên này. Đó là 15 ngành của Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh, các ngành sư phạm mỹ thuật và thanh nhạc của Trường ĐH Sài Gòn. Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP Hồ Chí Minh cũng khẳng định không cần giảng viên phải có trình độ tiến sĩ để đào tạo ngành công nghệ may. Lãnh đạo các trường có đào tạo các ngành năng khiếu, đặc thù đều cho rằng, quy định phải có ít nhất 1 giảng viên có trình độ tiến sĩ và 3 giảng viên có trình độ thạc sĩ là quá cứng nhắc, không phù hợp với nhiều ngành đào tạo. Để tránh sự thiếu linh hoạt có thể dẫn tới những quyết định gây thiệt thòi cho nhiều trường, việc phân tầng, xếp hạng các trường chính là giải pháp được nhiều chuyên gia đề cập.

Thứ trưởng Bùi Văn Ga cũng cho biết, sau khi có các tiêu chí phân tầng, xếp hạng ĐH, một mặt, các điều kiện tối thiểu để mở ngành của các trường thuộc các tầng khác nhau sẽ được xem xét riêng; mặt khác, lực lượng giảng viên sẽ là căn cứ quan trọng cho việc đánh giá, xếp hạng các cơ sở giáo dục ĐH.