Haiti bầu ông Joseph Lambert làm quyền Tổng thống, đề nghị Mỹ và Liên hợp quốc cử binh sĩ giúp bảo đảm an ninh

Thượng viện Haiti, cơ quan dân cử duy nhất còn lại của nước này, đã bỏ phiếu bầu ông Joseph Lambert làm nhà lãnh đạo lâm thời của đất nước. Đây là bước đi có lẽ sẽ thách thức trực tiếp quyền Thủ tướng Claude Joseph, người tự xưng là lãnh đạo hiện nay của Haiti và đang nhận được sự ủng hộ của Mỹ cũng như Liên hợp quốc.

Trong một thông cáo, các thượng nghị sĩ Haiti tuyên bố: "Joseph Lambert, người mà nhân dân Haiti đã bầu làm Thượng nghị sĩ, được lựa chọn để giữ cương vị Tổng thống lâm thời của Cộng hòa Haiti cho tới khi Quốc hội hoạt động trở lại vào ngày thứ hai sau ngày thứ hai đầu tiên của tháng 1-2022, cũng như cho tới khi một tổng thống mới được bầu vào ngày 7-2-2022".

Tuy nhiên, quyền Thủ tướng Claude Joseph cáo buộc lực lượng đối lập đang lợi dụng vụ ám sát Tổng thống Moise để thâu tóm quyền lực chính trị, một tuyên bố ám chỉ nhóm các nhà lập pháp ủng hộ ông Joseph Lambert. Theo ông Joseph, trên thực tế, Thượng viện Haiti đã không còn hiệu lực hoạt động do có quá nhiều ghế đang bỏ trống.

Cùng ngày, báo New York Times cho hay, Bộ trưởng phụ trách bầu cử của Haiti Mathias Pierre nói rằng, Chính phủ Haiti đã đề nghị Mỹ triển khai lực lượng đặc nhiệm tới đảo quốc Caribe này để giúp bảo vệ các cơ sở hạ tầng trọng yếu. Động thái được đưa ra trong bối cảnh Chính phủ của Tổng thống Mỹ Joe Biden dành các khoản viện trợ cho Port-au-Prince sau khi Tổng thống Moise bị ám sát đầu tuần này.

Giới chức Haiti đánh giá “những kẻ khủng bố” như nhóm ám sát Tổng thống Moise sẽ tiếp tục là mối đe dọa đối với các tài sản dân sự của nước này, trong đó có nguy cơ tấn công các cơ sở dự trữ dầu mỏ và sân bay. Haiti sẽ đề nghị lính Mỹ bảo vệ các cảng, sân bay và cơ sở năng lượng tại nước này.   

Trả lời phỏng vấn của kênh CNN, Bộ trưởng Mathias Pierre nói rằng, Chính phủ Haiti đề nghị Mỹ triển khai một lực lượng giới hạn khoảng 500 binh sĩ. Trong khi đó, Lầu Năm Góc từ chối bình luận về thông tin nói trên.

Cùng ngày, hãng tin Reuters cho hay, Haiti cũng đã gửi một lá thư tới Liên hợp quốc đề nghị triển khai binh sĩ quốc tế tới “hỗ trợ các nỗ lực của cảnh sát quốc gia Haiti nhằm tái thiết lập an ninh, trật tự công cộng trên toàn bộ lãnh thổ đất nước”. Lá thư đề ngày 7-7, đúng ngày Tổng thống Moise bị sát hại.  

Ngày 8-7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết, nước này đang đáp ứng yêu cầu của Cảnh sát quốc gia Haiti về việc hỗ trợ điều tra vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moise.

Theo ông Price, tình hình trên thực địa đang tiến triển nhanh chóng khi phía Mỹ vẫn thường xuyên liên lạc với các quan chức Haiti, bao gồm cả các cơ quan điều tra để thảo luận về cách thức Washington có thể hỗ trợ trong tương lai. Ông Price cũng cho biết, hiện vẫn chưa rõ cơ quan nào của Mỹ sẽ giúp cảnh sát Haiti điều tra, nhưng có khả năng sẽ thông qua các kênh thực thi pháp luật, bao gồm cả Cục Điều tra liên bang (FBI).

Ông Price nói thêm rằng, Mỹ đang liên hệ chặt chẽ với các quan chức Haiti và đang làm việc với Thủ tướng tạm quyền Claude Joseph. Trong khi đó, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã nói chuyện với ông Joseph hôm thứ tư, bày tỏ sự chia buồn về vụ đột kích dinh thự riêng của Tổng thống Haiti khiến Tổng thống Jovenel Moise thiệt mạng và đệ nhất phu nhân Martine Moise bị thương nặng. Ngày 8-7, cảnh sát Haiti cho biết, có ít nhất 28 đối tượng đã tham gia vụ ám sát Tổng thống nước này Jovenel Moise, trong đó có 26 đối tượng người Colombia, 2 người Mỹ gốc Haiti.

Phát biểu họp báo, Giám đốc Cảnh sát quốc gia Haiti Leon Charles cho biết, lực lượng chức năng đã tiêu diệt 3 đối tượng người Colombia, bắt giữ 15 đối tượng người Colombia và 2 đối tượng người Mỹ gốc Haiti. Cảnh sát vẫn đang đẩy mạnh việc truy bắt 8 nghi phạm khác. Cũng theo ông Charles, cảnh sát cũng đã tìm thấy "vũ khí và tài liệu được những kẻ ám sát sử dụng".

Thủ tướng lâm thời Claude Joseph đã kêu gọi người dân nước này giao nộp những đối tượng bị tình nghi sát hại Tổng thống Jovenel Moise cho cảnh sát và không giam giữ họ. Hàng trăm người dân Haiti đã tập trung và hò hét phía bên ngoài đồn cảnh sát ở thủ đô Port-au-Prince, nơi các nghi phạm đang bị giam giữ, đòi "hỏa thiêu chúng" và trong một hành động quá khích, những người này đã phóng hỏa một chiếc xe mà họ cho là của những kẻ ám sát.