Giảm phụ thuộc nguồn nước điều tiết hồ thủy điện

Cục trưởng Cục Thủy lợi (Bộ NN&PTNT) Nguyễn Tùng Phong cho biết, vụ xuân năm 2023, 11 tỉnh, thành phố thuộc khu vực Trung du, Đồng bằng Bắc Bộ có kế hoạch gieo cấy 498.359ha lúa xuân, trong đó, Hà Nội gieo cấy 81.128ha. Thời vụ gieo cấy tập trung trà xuân muộn, từ ngày 10 đến 28-2.

Trên cơ sở khung thời vụ gieo cấy lúa xuân, nguồn nước, hiện trạng công trình lấy nước trên hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình..., Bộ NN&PTNT đề nghị Tập đoàn Điện lực Việt Nam điều tiết nước hồ thủy điện trong hai đợt (đợt 1 từ ngày 6 đến 9-1 và đợt 2 từ ngày 1 đến 8-2) với tổng số 12 ngày. Như vậy, so với những năm trước, vụ xuân năm nay giảm 1 đợt và 4 ngày điều tiết nước hồ thủy điện.

Theo Tập đoàn Điện lực Việt Nam, trong hai đợt điều tiết, các nhà máy thủy điện đã bổ sung 3,62 tỷ mét khối nước cho các sông: Hồng, Đà, Đuống. Tuy nhiên, do tình trạng hạ thấp lòng dẫn nên mực nước sông trong các đợt điều tiết nước hồ thủy điện không đạt kế hoạch. Thực tế trong 6 ngày đầu lấy nước đợt 2, các nhà máy thủy điện: Hòa Bình, Thác Bà, Tuyên Quang đã vận hành tối đa công suất phát điện qua 7/8 tổ máy nhưng mực nước sông Hồng tại Trạm thủy văn Hà Nội (đoạn quận Long Biên) chỉ đạt trung bình 1,64m, thấp hơn kế hoạch của Bộ NN&PTNT từ 0,16m đến 0,26m. Do vậy, nhiều công trình cố định của Hà Nội không đủ điều kiện vận hành lấy nước...

Để sử dụng hiệu quả nguồn nước điều tiết từ hồ thủy điện, cấp đủ nước gieo cấy lúa xuân trong khung thời vụ, Hà Nội đã đầu tư xây dựng nhiều công trình lấy nước sông ở mực nước thấp, như các trạm bơm: Thanh Điềm, Hồng Vân, Quang Lãng...; chỉ đạo lắp đặt nhiều trạm bơm dã chiến: Sơn Đà, Phù Sa, Bá Giang, Ấp Bắc... Lãnh đạo UBND thành phố và Sở NN&PTNT thường xuyên kiểm tra, chỉ đạo các đơn vị, địa phương vận hành tối đa công trình lấy nước tích trữ trong hệ thống, đưa nước lên mặt ruộng, điều tiết nguồn nước hồ Suối Hai thay thế nhiệm vụ tưới của Trạm bơm Trung Hà...

“Nhờ sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của cấp trên và sự chủ động của các tổ chức thủy lợi trong xây dựng phương án lấy nước, nạo vét kênh mương, sửa chữa công trình..., đến ngày 20-2, ngành Nông nghiệp Thủ đô cơ bản hoàn thành công tác lấy nước”, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và phòng, chống thiên tai Hà Nội Đào Quang Khải thông tin.

Để giảm phụ thuộc nguồn nước điều tiết từ hồ thủy điện trong những vụ tới, thành phố đã chỉ đạo các đơn vị liên quan đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng, cải tạo, nâng cấp các trạm bơm: Trung Hà, Sơn Đà, Bá Giang; đồng thời, đề nghị Bộ NN&PTNT chỉ đạo chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ xây dựng công trình thay thế Trạm bơm Phù Sa; có biện pháp khắc phục tình trạng hạ thấp lòng dẫn các sông: Hồng, Đà, Đuống...

Trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, Bộ đã chỉ đạo đại diện chủ đầu tư trong tháng 6 tới đây sẽ khởi công xây dựng Trạm bơm Phù Sa. Bộ cũng vừa báo cáo, đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương tiếp tục quản lý chặt tình trạng khai thác cát trái phép lòng sông thuộc lưu vực sông Hồng - sông Thái Bình để hạn chế hạ thấp, biến đổi lòng dẫn. Các địa phương rà soát, ưu tiên bố trí nguồn vốn để tiếp tục đầu tư, xây dựng công trình lấy nước chủ động, không phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ các hồ thủy điện. Kiến nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm trình Thủ tướng ban hành quyết định sửa đổi quy định về vận hành các hồ chứa thủy điện trên lưu vực sông Hồng trong thời kỳ xả nước gia tăng theo hướng linh hoạt hơn về mực nước yêu cầu và thời gian các đợt xả nước để phù hợp thực tế mực nước hạ du hệ thống sông bị hạ thấp...

Quyết liệt thực hiện những giải pháp nêu trên, Hà Nội và 10 tỉnh, thành phố thuộc khu vực Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ không chỉ chủ động về nguồn nước gieo cấy lúa xuân trong những năm tới mà còn góp phần sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên nước...