Đình Quan Đế: Kiến trúc cổ giữa lòng phố

Đền là nơi thờ Quan Thánh Đế (tức Quan Công), một vị tướng trung thần nước Thục thời Tam Quốc (thế kỷ III sau Công Nguyên). Đền được xây dựng vào năm 1819 và đã trải qua hai lần trùng tu vào đầu và cuối thế kỷ XIX.

Sang đầu thế kỷ XX, đền tiếp tục được cộng đồng người Hoa trùng tu và mở rộng. Tuy nhiên, những người tham gia quá trình trung tu và tôn tạo đều là người Việt Nam, do đó ngoài các chi tiết trang trí của Trung Hoa, đền còn thể hiện được lối kiến trúc truyền thống độc đáo của nước ta, cụ thể là của khu vực đồng bằng sông Hồng, với kết cấu chủ yếu bằng gỗ lim cùng các hoạt tiết được chạm khắc tinh xảo.

Đền Quan Đế gồm một tầng, được xây dựng theo lối chữ Công, ngoài cùng là Nghi môn, tiếp đến là phần sân rộng rãi dẫn tới nhà Tiền tế, Phương đình và Hậu cung nằm trong cùng.

Hiện nay, đền vẫn lưu giữ được nhiều mảng trang trí chạm khắc mang phong cách nghệ thuật đầu thế kỷ XIX. Các phần trang trí của đền tập trung vào tứ linh “Long, Lân, Quy, Phượng”, bên cạnh một số trang trí hình hoa lá và các con thú khác được chạm khắc rất kỹ lưỡng, thể hiện tay nghề khéo léo và tài hoa của các phường thợ đương thời.

Trước khi được tu bổ, đền Quan Đế là nơi ở của 5 hộ dân trong hơn 20 năm. Sau thời gian dài, đền đã xuống cấp nghiêm trọng, mối mọt và ẩm ướt đã làm hư hại nhiều chi tiết kết cấu gỗ, đặc biệt là phần Hậu cung đã sụp đổ hoàn toàn và bị cây cỏ xâm lấn.

Vì thế, chính quyền Thành phố Hà Nội và quận Hoàn Kiếm đã quyết định thực hiện kế hoạch trùng tu, tôn tạo đền thành Trung tâm Thông tin phố cổ Hà Nội, đồng thời di dời các hộ dân sinh sống ra khỏi khu vực nguy hiểm vào tháng 12/2008 và tới tháng 3/2010 thì hoàn thành.

Chủ trương của Thành phố Hà Nội là áp dụng các nguyên tắc bảo tồn, tu bổ di tích lịch sử. Do đó, chuyên gia Việt Nam và các chuyên gia tư vấn của Thành phố Toulouse (Pháp) đã tiến hành phục dựng đền theo lối kiến trúc ban đầu, sử dụng tối đa các phần kiến trúc chưa bị hư hỏng và chỉ thay thế những phần thiếu, hỏng dựa trên tài liệu và căn cứ khoa học.

Sau khi được trùng tu, đền Quan Đế chính thức đi vào hoạt động kể từ tháng 3/2010. Ban ngày, đền mở cửa để tiếp đón khách du lịch nước ngoài. Đặc biệt vào các tối thứ Sáu, Bảy và Chủ nhật hàng tuần, Giáo phường ca trù Thăng Long mở canh hát ngay tại đền để phục vụ du khách.

Đền cũng trở thành nơi cung cấp thông tin cho những ai có nhu cầu tìm hiểu về các nếp sống người dân và các di sản thuộc khu Phố cổ Hà Nội, đồng thời là địa điểm sinh hoạt cộng đồng cho người dân phường sở tại.