Luận đàm thời sự

Đảo tên để đổi thời

Đại sứ Trần Đức Mậu • 08/09/2023 - 07:30

Ấn Độ là cụm từ dịch ra tiếng Việt từ tiếng Anh “India”. Từ "India" có gốc từ “Indus” trong tiếng Hy Lạp và từ "Indus" có cội nguồn từ “Sindhu” trong tiếng Phạn và về sau từ Sindhu chuyển thành Hindu. India là tên được thực dân Anh đặt cho vùng Ấn Độ khi đô hộ thuộc địa này suốt hơn 200 năm. Bharat xuất xứ từ “Bharata” trong tiếng Phạn, có cội rễ ở lịch sử thật và cả truyền thuyết cổ xưa ở xứ này.

Từ “India” khiến liên tưởng ngay tới thời quá khứ lịch sử chung giữa Ấn Độ và thực dân Anh. Từ “Bharat” hiện thân cho thời đại và thời kỳ trước khi thực dân Anh thuộc địa hóa Ấn Độ. Điều đầu tiên trong Hiến pháp của Ấn Độ ghi rõ đất nước này có 2 tên gọi là India theo tiếng Anh và Bharat theo tiếng Hindu.

Như thế có nghĩa là cả 2 tên gọi đều có giá trị pháp lý như nhau và đều có thể được đồng thời sử dụng. Trên thực tế đến nay, tên gọi “India” được sử dụng nhiều hơn và được thế giới bên ngoài Ấn Độ biết đến nhiều hơn.

Bây giờ, đảng Bharatiya Janata Party (BJP) cầm quyền và Chính phủ (dân tộc chủ nghĩa Hindu) của Thủ tướng Narendra Modi dường như chủ trương chuyển sử dụng chính thức tên gọi quốc gia từ India sang Bharat. Thiên hạ biết đến chủ ý này khi trên giấy mời của Tổng thống Ấn Độ mời lãnh đạo các nước tới Ấn Độ dịp hội nghị cấp cao thường niên năm nay của nhóm G20 hiện rõ “Tổng thống Bharat” chứ không phải “Tổng thống India” mời, thể hiện lần đầu tiên đảo vị trí của hai tên gọi.

Kể từ khi lên cầm quyền ở Ấn Độ vào năm 2014 đến nay, ông N.Modi và đảng BJP không dấu diếm chủ ý dần xóa bỏ hoàn toàn mọi biểu hiện và biểu tượng của thời thuộc địa Anh ở đất nước này. Xóa bỏ mọi dấu tích hữu hình cũng như vô hình của thời chủ nghĩa thực dân Anh ở Ấn Độ giúp ông N.Modi và đảng BJP đề cao chủ nghĩa Hindu và chơi con bài đề cao lòng tự tôn dân tộc để tranh thủ cử tri thuộc các tầng lớp dân chúng khác nhau, tôn giáo và sắc tộc khác nhau trong xã hội.

Mục tiêu cao xa của ông N.Modi là gây dựng tầm vóc ảnh hưởng và vai trò chính trị thế giới cho Ấn Độ, đưa đất nước này trở thành cường quốc châu lục và thế giới. Trở về với cội nguồn lịch sử xa xưa, tách bạch rõ ràng giữa Bharat và India, đoạn tuyệt với thời kỳ bị thực dân Anh đô hộ là những biểu hiện rõ nét nhất và thuyết phục nhất về “Đất nước Ấn Độ mới” mà ông N.Modi đã nhiều lần xa gần đề cập đến. Đảo đổi quốc hiệu để đổi thời, để mở thời mới và để đón thời mới là thế.

Động thái mới này lại còn diễn ra trong bối cảnh Ấn Độ sắp có cuộc bầu cử quốc hội. Khác với lần bầu cử quốc hội trước, phe đối lập hiện tại đã đoàn kết thống nhất thành một khối với khả năng kỳ phùng địch thủ thật sự với ông N.Modi và đảng BJP. Liên minh phe đối lập lại lấy tên gọi là India. Dùng Bharat để đối phó India là chiêu vận động tranh cử hiểm.

Dịp tổ chức cuộc gặp cấp cao năm nay của nhóm G20 ở thủ đô New Delhi là thời điểm vô cùng thuận lợi về đối nội cũng như đối ngoại cho phía đương quyền chính thức công khai việc đảo đổi quốc hiệu. Làm tại Ấn Độ mà có được hiệu ứng truyền thông quốc tế rất cao và dùng một sự kiện quốc tế lớn có tác động nâng cao vị thế quốc tế cho Ấn Độ để công khai thể hiện chủ ý như thế sẽ kiềm chế tối đa mọi sự phản đối và chống đối.

Mục tiêu và ý chí đã được biểu lộ với việc đảo đổi quốc hiệu. Nhưng chỉ có vậy không thôi thì chưa thể đủ để mở ra thời mới cho đất nước này.