Cách mạng công nghiệp lần thứ tư: Lợi thế là nhiệt huyết tuổi trẻ

- Diễn đàn mở đặt ra câu hỏi “Làm thế nào để các doanh nghiệp khởi nghiệp có thể tranh thủ các cơ hội trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”, theo ông, doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam có những cơ hội gì?

- Hiện có nhiều chương trình, dự án hỗ trợ đổi mới sáng tạo, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam như Dự án IPP hợp tác với Chính phủ Phần Lan, Chương trình FIRST do Ngân hàng Thế giới tài trợ, Chương trình BIPP hợp tác với Bỉ và đặc biệt là Đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025 (Đề án 844). Những chương trình này đã góp phần đào tạo rất nhiều chuyên gia (còn gọi là mentor) để tư vấn cho các bạn khởi nghiệp, hoặc đào tạo T&T (trainer and trainer) - giáo viên làm nhiệm vụ đào tạo lại các giáo viên khác, hoặc chương trình đào tạo trực tiếp cho các bạn trẻ có ý tưởng, có kết quả nhưng chưa có nhiều kinh nghiệm về kinh doanh, về marketing cũng như năng lực thuyết trình...

Với Đề án 844 do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, đã triển khai hơn một năm nay. Một trong những nội dung rất quan trọng để phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là thúc đẩy tính kết nối. Những năm gần đây, Bộ đã tổ chức rất nhiều sự kiện kết nối mà trọng tâm là Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia (Techfest Vietnam). Năm 2018, Techfest dự kiến diễn ra vào cuối tháng 11, tại Đà Nẵng. Đây là nơi kết nối phía khởi nghiệp với các nhà đầu tư, các vườn ươm, doanh nghiệp cũng như các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp trên toàn thế giới. Qua các sự kiện này, rất nhiều khởi nghiệp (startup) đã gọi vốn thành công từ nhà đầu tư nước ngoài.

Trong thời gian qua, Việt Nam đã hình thành nhiều vườn ươm doanh nghiệp đổi mới sáng tạo tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Vinh. Bộ Khoa học và Công nghệ cũng tổ chức các sự kiện liên kết hệ sinh thái quy mô vùng nhằm kết nối hoạt động khởi nghiệp giữa các địa phương, nhờ đó, tinh thần khởi nghiệp lan rộng khắp cả nước.

- Theo ông, tại sao chúng ta có nhiều chương trình hỗ trợ đổi mới sáng tạo nhưng hoạt động này vẫn còn gặp khó khăn?

- Khó khăn lớn nhất chính là nhận thức. Các bạn trẻ cần phân biệt sự khác nhau giữa lập nghiệp với khởi nghiệp và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Khái niệm startup tương ứng với khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nghĩa là khởi nghiệp từ những ý tưởng mới, những mô hình mới, hình thức kinh doanh mới, những kết quả khoa học - công nghệ mới để nhanh chóng phát triển doanh nghiệp và cạnh tranh trên toàn cầu. Còn lập nghiệp thông thường, như mở cửa hàng để bán hoặc làm lại một mô hình cũ mà không được nhân rộng hoặc phát triển thì khác hoàn toàn.

Giới trẻ cần thay đổi quan điểm về độ tuổi khởi nghiệp thành công. Ở Israel, độ tuổi trung bình của các startup là 40, tức là để khởi nghiệp thành công, phần lớn họ đã đi làm một thời gian đủ để tích lũy kinh nghiệm. Một vấn đề nữa cũng rất quan trọng đó là các bạn trẻ phải biết “chấp nhận thất bại”. Các nước thành công trong việc phát triển doanh nghiệp đổi mới sáng tạo đã tạo ra được văn hóa chấp nhận thất bại. Sau mỗi thất bại, doanh nghiệp sẽ đánh giá được hướng đi hiện tại và tìm ra con đường tốt hơn cho tương lai.

- Doanh nghiệp rất cần sự hỗ trợ của Chính phủ cũng như các cơ quan quản lý nhà nước. Vậy Bộ Khoa học và Công nghệ đã có những chính sách gì để giúp doanh nghiệp khởi nghiệp phát triển trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0?

- Ở Việt Nam, doanh nghiệp được chia ra làm 4 nhóm. Thứ nhất là nhóm doanh nghiệp dẫn dắt, đi đầu như các tập đoàn lớn (của cả Nhà nước và tư nhân). Nhóm 2 là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (hơn 95%). Nhóm thứ 3 là các doanh nghiệp khoa học và công nghệ, phát triển dựa trên kết quả nghiên cứu khoa học, trong đó có các doanh nghiệp công nghệ cao. Nhóm cuối cùng là các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Trên cơ sở đó, Bộ Khoa học và Công nghệ có các chính sách khác nhau đối với mỗi nhóm.

Chẳng hạn, với doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, đặc biệt là doanh nghiệp nghiên cứu và phát triển các công nghệ mới nhất, Bộ đã hỗ trợ các nhiệm vụ nghiên cứu khoa học để họ thử nghiệm công nghệ; hỗ trợ họ liên kết với các viện nghiên cứu, trường đại học để phát triển, hoàn thiện công nghệ, từ đó ứng dụng vào đời sống.

- Trong khuôn khổ Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh đã nói về mục tiêu “hướng ASEAN thành trung tâm đổi mới sáng tạo”. Ông nhận định thế nào về vai trò của giới trẻ trong việc này?

- Trong khối ASEAN, các nước cần kết nối để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng và phát triển khoa học, công nghệ. Mặc dù đi sau Singapore và Malaysia, Việt Nam có những lợi thế nhất định, đặc biệt là sự nhiệt huyết của các bạn trẻ. Họ sẽ là trung tâm trong việc kết nối ASEAN và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học và công nghệ, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Việc giới trẻ giao lưu với các bạn khác trong ASEAN cũng như trên toàn thế giới sẽ giúp họ thuận lợi hơn khi sang Singapore hay Thái Lan để hình thành các startup của mình hay phối hợp với các bạn trẻ trong ASEAN để hình thành các startup ở nước đó.

- Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!