Bài đầu: Vì sao người dân bị lừa?

LTS: Nhiều người dân Hà Nội, nhất là vùng ngoại thành đã tin vào những lời quảng cáo hoặc tham gia các hoạt động được giới thiệu là "miễn phí" nên đã bỏ tiền mua lấy thiệt thòi. Có một đặc điểm chung trong những cuộc bán hàng, vận động này là đều có sự giới thiệu của các đoàn thể, thậm chí có dấu hiệu lợi dụng sự chỉ đạo của chính quyền cơ sở. Sự việc qua đi, người dân mới biết mình là nạn nhân của các trò lừa đảo. Tình trạng này đã xảy ra nhiều năm, ở nhiều nơi, vậy tại sao những chiêu trò này vẫn còn đất sống?

Bài đầu: Vì sao người dân bị lừa?

Hàng trăm người ở thôn Thụy Khuê, xã Sài Sơn (Quốc Oai) cho rằng đã bị lừa với tổng số tiền lên đến hơn 200 triệu đồng, nhưng vẫn phải "ngậm đắng, nuốt cay". Dưới chiêu quảng cáo bán hàng do Việt Nam sản xuất, Công ty cổ phần Thương mại quốc tế Hải Long đã khiến nhiều người dân thật thà vác về nhà những thứ không thể sử dụng vì không biết thực hư sản phẩm thế nào...

Quảng cáo một đằng, bán hàng một nẻo

Ông Vũ Duy Hải, thôn Thụy Khuê, xã Sài Sơn mở đầu câu chuyện với chúng tôi bằng lời than thở: Dân làng tôi ôm "cục tức" hơn hai tháng nay, người dân đã gửi đơn đến Ban công an xã, chính quyền địa phương, nhưng không thấy hồi âm. Giữa chốn thanh thiên bạch nhật, ở chính quê mình mà cả làng vẫn bị lừa nên ai cũng… đau.

Ông Hải cũng như nhiều người dân nơi đây cho biết: Ngày 21-8-2015, người dân thôn Thụy Khuê nhận trực tiếp giấy mời của Công ty cổ phần Thương mại quốc tế Hải Long (Công ty Hải Long). Đồng thời, trên hệ thống đài truyền thanh của thôn cũng thông báo, mời người dân sáng ngày hôm sau đến Nhà văn hóa thôn nghe tư vấn chăm sóc sức khỏe. Thấy đây là vấn đề thiết thực nên đã có khoảng 300 người dân đến Nhà văn hóa. Ông Hải nói: Họ chở một xe ô tô chất đầy chậu nhựa, ai đến dự đều được tặng, người nào đi đủ hai ngày sẽ được 4 chiếc chậu nhựa. Tại Nhà văn hóa thôn, Công ty Hải Long giới thiệu một số loại bệnh và nhấn mạnh đặc biệt đến những "tiên y" đã nghiên cứu, chế tạo ra sản phẩm chữa bách bệnh, vừa phù hợp túi tiền của mọi người, vừa có tác dụng chữa bệnh dài lâu… Sản phẩm mà Công ty Hải Long quảng cáo đến bà con là áo massage, khi mặc sẽ tác động đến một số huyệt đạo làm thuyên giảm bệnh tật, chữa các bệnh về cột sống, tim, thận… Bên cạnh đó, còn một "thần dược" cũng có sức mạnh vô song là máy chiếu tia hồng ngoại, có tác dụng can thiệp đến 45 sự cố về sức khỏe, giúp người sử dụng máy thanh trừng bệnh tật, tăng cường sức đề kháng. Những hàng hóa Công ty Hải Long quảng cáo đều là hàng do Việt Nam sản xuất và hàng liên doanh với nước ngoài.

Ngày thứ nhất diễn thuyết thành công, ngày hôm sau Công ty Hải Long lại tiếp tục thuyết trình những lời có cánh. Kết quả, rất nhiều người dân đã tin vào tác dụng kỳ diệu của những loại máy móc trên, hăm hở vay tiền để mua. Cụ Nguyễn Thị Ngũ, 80 tuổi ở Xóm 6, thôn Thụy Khuê lỉnh kỉnh lôi ra những "thần y" giọng chua xót: Tôi ở một mình, là hộ nghèo lại có nhiều bệnh nên khi Công ty Hải Long quảng cáo, tôi đã đi vay đủ 4,3 triệu đồng để mua máy chiếu tia hồng ngoại và áo massage. Khi mua, tôi còn được công ty tặng đệm hạt nổi bốn mùa và ấm sứ siêu tốc. Mang những thứ này về, hàng xóm giở ra xem chỉ toàn thấy chữ nước ngoài, không rõ là chữ Trung Quốc hay Nhật Bản…, không ghi rõ nơi sản xuất nên tôi không dám sử dụng. Họ nói bán máy chiếu tia hồng ngoại, nhưng thực chất đó là một cái bếp để đun nấu… Không chỉ người già như cụ Ngũ, thậm chí cả người đã từng công tác trong ngành Y tế cũng không ngần ngại bỏ tiền ra mua 2 chiếc áo massage để tặng người thân.

Hàng không rõ nguồn gốc

Khi biết có nhà báo về, nhiều người dân thôn Thụy Khuê đã mang đến cho chúng tôi xem những "thần y" mà họ mua được. Chiếc áo gille massage giá 1.350.000 đồng có hình thức như chiếc áo bình thường, dưới vạt áo hai bên hông có 2 nắp nhựa màu trắng, phần bả vai, dọc sống lưng và hai vạt áo trước có thêm một miếng vải khác màu, áp liền vào thân áo. Áo có chất liệu tương tự như ni lông, ai mua áo sẽ được khuyến mãi thêm ấm sứ siêu tốc. Máy chiếu tia hồng ngoại có giá 2.950.000 đồng, nhưng thực chất là một chiếc bếp, hiện cũng đã có người sử dụng để đun nấu. Người nào mua sản phẩm này sẽ được khuyến mãi "đệm hạt nổi bốn mùa". Đệm hạt nổi có chất liệu hơi xốp, pha nhiều ni lông và các đường chỉ may đan chéo nhau, tạo thành những phần nổi hình trám và như công ty giới thiệu là hàng của Hàn Quốc! Theo thống kê của ông Hải, Công ty Hải Long đã bán được 71 chiếc áo, 56 máy chiếu tia hồng ngoại với tổng số tiền là 261.050.000 đồng. Những người mua cả hai sản phẩm còn được công ty tặng phiếu "khách hàng tích cực" và hứa sẽ đưa họ đi du lịch, chăm sóc sức khỏe…

Những sản phẩm trên được đóng gói trong hộp giấy khá bắt mắt, phần lớn đều in chữ nước ngoài. Tại góc của vỏ hộp có một mẩu giấy nhỏ in chữ Việt về thông tin nhà phân phối, số điện thoại, trang web của Công ty Hải Long… nhưng tuyệt nhiên không ghi nơi sản xuất. Lần theo thông tin đó, chúng tôi tìm đến Công ty Hải Long - đơn vị phân phối những sản phẩm nêu trên tại địa chỉ số 11, Ngách 559/14, phố Kim Ngưu, phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng. Ngôi nhà nằm lẩn khuất trong ngách nhỏ, cửa đóng then cài, không biển hiệu. Một hộ dân liền kề cho biết: Cách đây khoảng hai tháng, công ty giải tán rồi, đi đâu không ai biết. Trên trang web tienichviet.com.vn của Công ty Hải Long cũng giới thiệu sản phẩm ấm siêu tốc, áo chăm sóc sức khỏe tương tự như người dân thôn Thụy Khuê mua với giá 2,2 triệu đồng và đệm nổi bốn mùa giá 5,2 triệu đồng. Tuy nhiên, những sản phẩm này đều không ghi nơi sản xuất, không có thông tin chứng minh chất lượng sản phẩm... Đối chiếu giá tiền của áo massage nêu trên với giá của vật khuyến mãi đi kèm đăng trên trang web thì thấy quà khuyến mãi là đệm hạt nổi bốn mùa và ấm siêu tốc còn có giá bằng và cao hơn chính áo massage? Gọi đến số điện thoại của Công ty Hải Long với đề nghị được mua sản phẩm áo chữa bệnh, một giọng nữ cho biết "công ty đã hết hàng; đây là hàng Việt Nam, sản xuất tại Hải Phòng; còn "máy chiếu tia hồng ngoại" thì không có, công ty chỉ bán bếp hồng ngoại, có tác dụng cho sức khỏe vì… thức ăn được nấu bằng tia hồng ngoại. Công ty không có cửa hàng bán sản phẩm, chỉ giới thiệu và phân phối hàng hóa cho một số đơn vị sản xuất".

Chính quyền sở tại... rút kinh nghiệm!

Nói về việc nhiều người dân quê mình bị lừa, ông Hải cho biết: Vì được UBND xã cho phép tổ chức ở Nhà văn hóa thôn, khi tổ chức có cả công an viên đến giữ an ninh trật tự nên người dân yên tâm về tính hợp pháp của Công ty Hải Long. Khi biết mình bị lừa, chúng tôi hỏi cán bộ xã, hỏi trưởng thôn, nhưng không ai biết họ ở đâu, đây là vấn đề thuận mua, vừa bán nên chính quyền không can thiệp.

Về việc này, ông Nguyễn Nho Thắng, Trưởng thôn Thụy Khuê cho biết: Công ty Hải Long có giấy giới thiệu ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó phòng Kinh doanh đến xã Sài Sơn để "tri ân khách hàng". Tôi chỉ đối chiếu chứng minh thư nhân dân của ông Tuấn Anh với giấy giới thiệu và đồng ý cho mượn trụ sở Nhà văn hóa thôn để họ bán hàng; cán bộ thôn không đọc giấy mời trên loa truyền thanh và tôi không yêu cầu công ty xuất trình các loại giấy phép, giấy kiểm định chất lượng… vì tin UBND xã đã kiểm chứng mới giới thiệu về thôn. Còn ông Đỗ Văn Tâm, Chủ tịch UBND xã Sài Sơn cho biết: Chưa hề nhận được thông tin về việc này. Tuy nhiên, đây là việc phải rút kinh nghiệm, vì không kiểm tra kỹ nên vô tình đã tiếp tay cho các đối tượng lừa đảo. Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Thắm, Trưởng phòng Kinh tế huyện Quốc Oai khẳng định: Trước đây có rất nhiều doanh nghiệp đến liên hệ, đề nghị phòng giới thiệu về các xã bán hàng cho người dân. Nhưng thực tế có nhiều hiện tượng tiêu cực nên hiện nay chúng tôi không giới thiệu bất cứ doanh nghiệp nào về các địa phương để bán hàng.

Thực tế là, nếu không có sự giới thiệu của chính quyền địa phương thì lòng tin của người dân đặt vào Công ty Hải Long sẽ khác. Song, vì tin tưởng chính quyền sở tại nên người dân mới đổ xô đi mua những thứ... trên trời! Với những chứng cứ đang lưu giữ ở Thụy Khuê, cơ quan chức năng thừa điều kiện để xác minh có hay không việc Công ty Hải Long bán hàng không đúng như quảng cáo? Những sản phẩm Công ty Hải Long bán có xuất xứ từ đâu, "giấy thông hành" của những sản phẩm này được ai chứng nhận… Không lẽ, cơ quan chức năng lại làm ngơ trước những hiện tượng tiêu cực này?