Viết bằng sự hóa thân vào nhân vật

Như nhận xét của nhà văn Thiên Sơn (người đoạt giải thưởng cuộc thi tiểu thuyết của Hội Nhà văn Việt Nam) đồng thời là bạn văn thế hệ 7X với tác giả thì "Bình Nguyên Trang mạnh về trực giác. Cô nắm lấy một vài chi tiết điển hình nhất, rồi từ đó mà vẽ nên thần thái của nhân vật. Độc đáo. Cuốn hút. Tư liệu thực được thể hiện sinh động dựa trên thủ pháp văn học với lối dẫn chuyện khéo léo, khiến mỗi chân dung mang ấn tượng riêng và tràn ngập cảm xúc…".

Dễ thấy sự cảm nhận của Thiên Sơn đã phác họa được "thần thái" trong các bút ký của Bình Nguyên Trang. Nhờ thế nên hơn 30 chân dung mà chị thể hiện qua tập ký này rõ tính chân thực, giàu cảm xúc, như thể đang diễn ra một cuộc trò chuyện trước mắt bạn đọc vậy. Những văn nghệ sĩ nhiều thế hệ, thuộc nhiều lĩnh vực, nhiều cá tính đến với người đọc không phải bằng những hộp thông tin về thành tích, mà là bằng những vỉa tầng buồn vui trong đời sống và nghề nghiệp. Họ, có thể rất nổi tiếng như một Bằng Việt của thi ca nhưng vẫn rất thành thật: "Không quá ồn ào sôi nổi chốn đông người, song Bằng Việt vẫn còn dư sức khỏe và năng lượng để ngồi nhậu với bạn bè từ trưa sang chiều, lan man đủ thứ chuyện đông tây kim cổ. Ông bảo, sướng nhất là đời có nhiều bạn và ngày nào cũng được ngồi "con cà con kê" với bạn". Hay như viết về Trần Đăng Khoa nhưng là nói sâu về "Đảo chìm" với nhiều chi tiết hậu trường ít người biết quanh tác phẩm nổi tiếng này. Như vậy là gián tiếp, nhưng cũng qua đó mà mở một góc nhìn mới mẻ về gương mặt nhà thơ, nhà văn vốn đã quá quen thuộc này. Và nữa, có thể kể đến câu chuyện thi trượt (vì không chép "phao"), rồi phải luyện thi và thi đỗ, mất thêm 4 năm dùi mài để trở thành đạo diễn của NSND Lê Khanh…

Phải nói, một nét rung cảm trong trang viết của Bình Nguyên Trang là khả năng hóa thân vào nhân vật, để nói tiếng nói của họ đồng thời cũng là nói với mình. Không chỉ tìm đến những nhân vật đã có tên tuổi, nhiều trang viết của Bình Nguyên Trang cho thấy sự cất công tìm kiếm những gương mặt có thể còn xa lạ với bạn đọc nhưng tác phẩm của họ thì đã sống trong lòng công chúng… Như người nhạc sĩ quân đội Minh Quang với những ca khúc "Sông Lô chiều cuối năm", "Cây đàn ghi - ta một dây", "Hoa sim biên giới", "Hoa ban"… Bằng con mắt nhà báo, Bình Nguyên Trang "túm" được nhiều "sự tích văn chương" thú vị để kể với bạn đọc, như chuyện nhà thơ, nhà báo Nguyễn Trọng Văn, một người viết khỏe, độc đáo nhưng lại ký quá nhiều bút danh nên… mãi chưa nổi tiếng.

Viết ký, để gây được ấn tượng với độc giả thì điều đầu tiên và sau cùng chính là giọng điệu, cách kể. Bình Nguyên Trang có cả giọng điệu và cách kể vừa tự nhiên, phóng khoáng vừa tinh tế. Mong là chị sẽ còn ghi dấu ấn nhiều hơn nữa với ký chân dung, nhất là chân dung văn nghệ sĩ.