Vì sao người tham gia BHYT giảm?

Nếu tính theo cơ cấu giảm trong tổng số giảm của quý 1/2015 so với năm 2014 thì nhóm ngân sách nhà nước đóng giảm 65,8%, nhóm ngân sách nhà nước hỗ trợ đóng HSSV, cận nghèo giảm 34,2%.

Còn tính theo tỷ lệ tăng/giảm so với năm trước thì nhóm đối tượng người lao động và người sử dụng lao động tăng 0,2%, nhóm BHXH đóng tăng 0,6%, nhóm ngân sách nhà nước đóng giảm 3,8%, nhóm ngân sách nhà nước hỗ trợ đóng HSSV, cận nghèo giảm 3,8%, nhóm hộ gia đình tăng 2,9%.

Bộ Y tế cho rằng, nguyên nhân đầu tiên của việc giảm đối tượng tham gia BHYT là các địa phương thực hiện chương trình giảm nghèo, một số xã không thuộc danh mục các xã khó khăn theo Quyết định số 1049 của Thủ tướng Chính phủ nên không được ngân sách nhà nước mua BHYT, do đó số lượng người tham gia BHYT thuộc đối tượng ngân sách nhà nước hỗ trợ giảm đi. Tương tự như vậy, một số địa phương có số đối tượng cận nghèo tham gia BHYT cũng giảm đi.

Một nguyên nhân khác là, tình hình kinh tế xã hội vẫn khó khăn, nhiều doanh nghiệp cuối năm khi tăng tiến độ sản xuất thì sử dụng lao động nhiều, đến đầu năm 2015 khi vào mùa tết, lễ hội thì cắt giảm lao động do chưa có nhu cầu. Đó là chưa kể nguyên nhân về khó khăn khi bước đầu triển khai BHYT theo hộ gia đình.

Liên quan đến tham gia BHYT theo hộ gia đình, năm 2014, có 7,5 triệu người tham gia BHYT tự nguyện. Theo báo cáo nhanh của BHXH các tỉnh đến 31/3/2015, số đối tượng tham gia BHYT theo hộ gia đình là 7,7 triệu người, tăng 2,9% so với cuối năm 2014.

Trong 46 tỉnh có số đối tượng tham gia BHYT giảm, thì chỉ có 17 tỉnh giảm số đối tượng tham gia theo hộ gia đình, 6 tỉnh giảm trên 10% trong tổng số giảm (An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long,…).

Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu triển khai tham gia BHYT theo hộ gia đình, người dân vẫn còn nhiều băn khoăn, thắc mắc do nhiều hộ gia đình chưa nắm rõ quy định mới. Ngoài ra, người dân muốn tham gia BHYT phải chứng minh tình trạng tham gia BHYT của tất cả các thành viên trong gia đình nên ảnh hưởng đến việc tham gia BHYT.

Bên cạnh đó, công tác thực hiện quy định của pháp luật về cư trú, tạm trú chưa nghiêm túc, còn nhiều hộ gia đình có thành viên đi làm ăn xa hoặc đi nước ngoài không thực hiện khai báo tạm vắng tại nơi cư trú. Do vậy, khi người dân tham gia BHYT theo hộ gia đình khó chứng minh tình trạng tham gia BHYT của tất cả các thành viên trong gia đình nên ảnh hưởng đến việc tham gia BHYT, nhất là với những trường hợp không có nhu cầu mua thẻ BHYT tại nơi cư trú nhưng không có cơ sở loại trừ khỏi diện tham gia BHYT theo hộ gia đình do cơ quan công an không xác nhận tạm vắng.

Việc lập danh sách theo hộ gia đình cũng gặp nhiều khó khăn, do UBND xã, phường chưa xác định được đây là nhiệm vụ bắt buộc UBND xã, phường phải lập, đồng thời hướng dẫn chưa cụ thể cho việc bố trí được cán bộ thực hiện…Mặc dù, BHXH Việt Nam đã có hướng dẫn tạm thời nhưng quá trình triển khai thực hiện vẫn gặp những vướng mắc; công tác tuyên truyền chưa thấm đến tận người dân nên nhiều người chưa hiểu rõ về chính sách BHYT nên còn có ý kiến phản hồi, thắc mắc.

Để thực hiện mục tiêu đạt tỷ lệ 75% dân số tham gia BHYT năm 2015 và giải quyết vướng mắc trên, Bộ Y tế và Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã thống nhất hướng chỉ đạo thực hiện tháo gỡ những vướng mắc trong triển khai BHYT theo hộ gia đình.

Theo đó, các địa phương tập trung triển khai thực hiện Luật BHYT và các văn bản hướng dẫn; tập trung tuyên truyền, vận động tăng tỷ lệ tham gia BHYT theo hộ gia đình; tăng tỷ lệ bao phủ theo các nhóm đối tượng (cận nghèo, nông dân có mức sống trung bình, người lao động trong các doanh nghiệp, học sinh sinh viên); tập trung chỉ đạo, kiểm tra các tỉnh có tỷ lệ tham gia BHYT thấp dưới 60%, nắm thông tin hàng tháng về nhóm tham gia theo hộ gia đình, hộ cận nghèo và lao động trong các khối doanh nghiệp....

Việc nghiên cứu sửa đổi Công văn số 777 ngày 22/3/2015 của BHXH Việt Nam hướng dẫn một số nội dung thu BHYT cũng được đề cập đến theo hướng đơn giản, dễ thực hiện, bỏ quy định hộ gia đình phải xuất trình bằng phô tô giấy tạm vắng, giấy ly hôn…

Một biện pháp nữa là sớm hoàn thiện mẫu lập danh sách và tập huấn cho đại lý, cho người làm công tác lập danh sách BHYT theo hộ gia đình; tổ chức thu BHYT định kỳ 6 tháng hoặc 1 năm; xin ý kiến Thủ tướng việc giao cho trạm y tế xã việc lập danh sách tham gia BHYT theo hộ gia đình.

Cùng với đó, Sở Y tế phối hợp với Bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn cho đối tượng cán bộ xã phường, đại lý BHYT để thống nhất cách hiểu văn bản, thống nhất trong tổ chức thực hiện, kiểm tra, hướng dẫn chi tiết cho người dân nơi mua BHYT, các thủ tục để kê khai, lập danh sách tham gia BHYT theo hộ gia đình.