Vẫn cần nhìn xa

Khách đông, có khi bị “mắng xơi xơi” cũng chưa chắc bỏ đi. Phía kinh doanh, dịch vụ lữ hành, vận chuyển, lưu trú, quán xá dĩ nhiên nở hoa trong lòng. Chỉ có nhà quản lý hoạt động du lịch và những người quan tâm tới mô hình du lịch xanh và mục tiêu phát triển bền vững là chưa dám cười trước sự quá tải ở một số nơi, đặc biệt là những điểm đến du lịch gắn với tên tuổi di sản văn hóa được thế giới biết tới như đô thị cổ Hội An, vịnh Hạ Long...

Cuối tháng 6, gia đình tôi về Hạ Long vài ngày. Thành phố du lịch nổi danh khắp trong và ngoài nước nhưng chưa đến mức quá tải như trước khi xuất hiện dịch Covid-19 - có lẽ bởi lượng du khách quốc tế chưa nhiều, nhưng sự bất tiện thì có thể cảm nhận được một cách rõ ràng, đặc biệt là vào những ngày cuối tuần. Hàng bánh cuốn chả mực, xôi chả mực ở gần phố Rạp Hát, quán bún hải sản “đời mới” ở mạn Cung văn hóa Việt - Nhật nườm nượp khách tìm tới, người ngồi trên tầng 2 muốn nhanh có cái bỏ bụng thì “biết thân biết phận” xuống dưới nhà nhận đồ ăn và tự mang lên. Chủ một chuỗi nhà hàng được đánh giá là “món ăn ngon, giá phải chăng” xác nhận với khách rằng nhà hàng của họ hầu như chỉ phục vụ những đoàn khách đã đặt chỗ trước, chứ không thường xuyên có chỗ cho những ai đến bữa mới tới gọi đồ. Mà không chỉ có hàng quán nhộn nhịp, dịch vụ vận chuyển và những khu căn hộ cho thuê cũng hoạt động hết công suất. Người đi xe khách từ Hà Nội tới kể rằng lái xe tuyến Hải Phòng, Quảng Ninh từ hơn một tháng trước đã phải tăng ca, tăng chuyến. Họ chạy xe nhiều đến mức một ngày phải dùng “mấy cữ” cà phê, “bò húc” cho tỉnh táo.

Nhiều điểm đến hàng đầu Việt Nam đang phải đối diện với sự quá tải bởi lượng khách quá đông, lại thường xuyên cùng dồn tới vào những khung giờ nhất định. Tuy nhiên, những gì đang diễn ra dường như không phải là điểm tới hạn cuối cùng, bởi sắp tới, khi dịch bệnh không còn hoành hành ở quốc gia có lượng khách tới Việt Nam thuộc tốp đầu và kinh tế thế giới tăng trưởng trở lại, chắc chắn sự quá tải ở một số nơi sẽ được đẩy lên một tầm mức khác. Khi đó, vấn đề không chỉ là hạ tầng du lịch và hệ thống dịch vụ không đủ sức đáp ứng nhu cầu, giá dịch vụ và hàng hóa tăng, mà còn là nguy cơ tái hiện nạn “chặt chém”, chèo kéo khách, lừa đảo, ô nhiễm môi trường. Hơn nữa, cần phải tính tới một vấn đề quan trọng hơn, đó là làm sao để giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa khai thác và bảo vệ di sản. Hệ thống hang động ở Phong Nha (Quảng Bình), Hạ Long (Quảng Ninh), đình chùa, đền tháp, nhà cổ ở Hà Nội, Hội An, Mỹ Sơn (Quảng Nam) liệu có được an toàn trước dòng người ùn ùn đổ tới cùng một lúc?

Cuối tuần trước, một lần nữa tỉnh Quảng Ninh lại mời các chuyên gia tư vấn quốc tế tham gia đánh giá về sức tải của vịnh Hạ Long, lấy đó làm căn cứ để cơ quan quản lý xây dựng kế hoạch hành động phù hợp với mục tiêu vừa phát huy giá trị vừa bảo tồn di sản một cách bền vững. Đây là bước đi thể hiện tầm nhìn xa, một cách làm bài bản, khoa học, phù hợp với xu hướng chung của thế giới. Từ cách làm của Quảng Ninh, các tỉnh, thành phố có di sản - điểm đến du lịch nổi bật cần xem xét tiếp thu kinh nghiệm, trên cơ sở đó tiến hành khảo sát, đánh giá cụ thể về sức tải của di sản và đề ra giải pháp phát triển du lịch phù hợp. Chỉ khi xác định được điều đó thì cơ quan quản lý văn hóa và du lịch tại các địa phương mới có cơ sở lập kế hoạch điều tiết lượng khách đến tham quan di sản, xây dựng phương án phát triển bền vững cũng như hạn chế những yếu tố gây hại cho môi trường du lịch. Đó là cách làm thể hiện tầm nhìn của nhà quán lý không chỉ biết mỗi số thu từ di sản mà còn chăm chút cho nguồn tài nguyên du lịch quý giá.