Tiếng gọi từ trái tim

1. Một sáng đầu đông, tôi đến Đoàn Văn công Bộ đội Biên phòng (phường Văn Quán, quận Hà Đông, Hà Nội) để gặp nhạc sĩ Nguyễn Tuấn Anh, vừa hay anh đang nghe báo cáo tác phẩm của các ca sĩ trẻ. Dáng vẻ cao lớn, “khuôn mặt điện ảnh”, anh chăm chú dõi theo từng động tác của ca sĩ và cuối mỗi tiết mục đều có những nhận xét hết sức chi tiết, tỉ mỉ. Nhạc sĩ Nguyễn Tuấn Anh gây ấn tượng với tôi bằng lời dặn dò các ca sĩ trẻ: “Các em phải biết khán giả của mình là người chiến sĩ biên phòng và dân tộc thiểu số trên tuyến biên giới, vì thế khi hát phải luyến láy ra “chất” của biên cương, của đồng bào vùng biên”. Có lẽ quan niệm “Phải biết khán giả của mình là ai” luôn được anh ghi nhớ nên những ca khúc của anh luôn hướng đến đối tượng khán giả rõ ràng.

 Tuy nhiên, ít ai biết rằng trước khi đến với công việc sáng tác, anh từng là nhạc công chơi đàn keyboard ở Đoàn Nghệ thuật Quân khu 3 (nay là Đoàn Văn công Quân khu 3). Năm 1995, trong chuyến công tác tại Trường Sa, may mắn được ở cùng phòng với Đại tá, nhạc sĩ Doãn Nho và được tác giả Tiến bước dưới quân kỳ động viên: “Cậu thích câu nhạc nào thì cứ ghi vào, sau này xem lại sẽ “bật” ra tứ nhạc”. Sau này, khi về đất liền anh hăm hở bắt tay vào công việc vô cùng thú vị này. Hồi ấy anh rất chăm chú tìm đọc những bài thơ đăng trên tạp chí Văn nghệ Quân đội, thấy đồng điệu với bài thơ nào là phổ nhạc ngay. Nhận thấy niềm đam mê, năng khiếu của cấp dưới, Thiếu tá, nhạc sĩ Lê Cao Long, khi ấy là Đoàn phó, Chỉ huy nghệ thuật Đoàn Nghệ thuật Quân khu 3 đã tạo mọi điều kiện để anh được tập luyện báo cáo trước thủ trưởng Cục Chính trị Quân khu 3, mở ra con đường sáng tác chuyên nghiệp sau này.

2. Nhiều chiến sĩ và người hâm mộ gọi Nguyễn Tuấn Anh là nhạc sĩ của núi rừng biên cương bởi những sáng tác của anh đã “gieo” vào lòng người nghe ý thức bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia. 

Bên cạnh những ca khúc quen thuộc trong lực lượng biên phòng như: Bài ca con đường, Ngày hội biên phòng -Ngày hội toàn dân..., Nguyễn Tuấn Anh còn mạnh dạn sáng tác về chủ đề đối ngoại biên phòng như bài Tiếng hát từ ngã ba Đông Dương. Bài hát này được phổ nhạc từ bài thơ của nhà thơ Phạm Vân Anh (Phó Giám đốc Điện ảnh - Truyền hình Bộ đội Biên phòng) để ca ngợi tình hữu nghị giữa ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia với thông điệp chung tay bảo vệ biên cương để cùng nhau phát triển. “So với các cột mốc biên cương khác thì đây là cột mốc rất đặc biệt, nơi được ví là “một tiếng gà gáy ba nước đều nghe”. Trước đây, nơi này từng là “túi bom” của đế quốc Mỹ nhưng ngày nay đã trở thành Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Bờ Y (tỉnh Kon Tum) rất phát triển. Sau chuyến thực tế sáng tác, tôi thấy đây là một chủ đề rất hay, rất mới trong công tác đối ngoại biên phòng, và rất may là nhà thơ Phạm Vân Anh đã đồng điệu với tôi về suy nghĩ ấy”, nhạc sĩ Nguyễn Tuấn Anh chia sẻ. Ca khúc giàu hình ảnh mang âm hưởng trữ tình sâu lắng này đã mang đến cho anh nhiều thành công như: Giải B - Giải thưởng âm nhạc Hội Nhạc sĩ Việt Nam năm 2017, Giải C - Giải thưởng Văn học nghệ thuật, báo chí về đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng 2014 - 2019 của Bộ Quốc phòng, Huy chương vàng Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quân năm 2018.

 Sáng tác về bộ đội biên phòng nhưng dưới góc nhìn và nét nhạc vui tươi dành cho thiếu nhi là điều mà Nguyễn Tuấn Anh luôn đau đáu và mong muốn được thử sức.

Con nuôi đồn biên phòng là thành công đầu tiên của anh trong thử nghiệm này. Anh kể rằng ở vùng biên giới, những cháu nhỏ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, bơ vơ, không nơi nương tựa rất dễ sa ngã nên thường được bộ đội biên phòng nhận về nuôi. Bài hát Con nuôi đồn biên phòng ra đời với mong muốn giúp các em nhận thấy ý nghĩa của ngôi nhà mới là đồn biên phòng, người cha mới là các chú bộ đội biên phòng. Ca khúc nói lên niềm tự hào của các cháu khi làm con nuôi của bộ đội biên phòng, đồng thời cũng góp thêm tiếng nói cổ vũ những người đồng đội đang trực tiếp nuôi dạy các em nhỏ trên mọi miền biên cương của Tổ quốc.

Cũng là một ca khúc dành cho thiếu nhi được lực lượng Bộ đội Biên phòng yêu thích trong thời gian qua là Em cùng bố chống Corona, được anh sáng tác trong những ngày “cách ly xã hội”. Ca khúc ngay sau đó đã được anh và ê kíp dựng thành MV đặc sắc như một lời tri ân cán bộ, chiến sĩ biên phòng đang ngày đêm chốt chặn tại các đường mòn, lối mở trên toàn tuyến biên giới, đối đầu với hiểm nguy để ngăn chặn những người nhập cảnh trái phép, góp phần bảo vệ sự an toàn cho cả xã hội trong bối cảnh dịch Covid-19 có diễn biến phức tạp.

3. Trong lịch sử 61 năm xây dựng và trưởng thành, Đoàn Văn công Bộ đội Biên phòng đã có 22 nghệ sĩ được phong danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (4), Nghệ sĩ ưu tú (18) và Nguyễn Tuấn Anh là một trong số đó. Đây là phần thưởng xứng đáng cho quá trình hoạt động nghệ thuật biểu diễn bền bỉ, tâm huyết của người nghệ sĩ thành Nam. Từ năm 2001, khi là cán bộ của Đoàn Văn công Bộ đội Biên phòng, ngoài công việc sáng tác, anh đã phát huy tốt khả năng trong vai trò chỉ huy dàn nhạc, tổng đạo diễn nhiều chương trình ca múa nhạc phục vụ nhiệm vụ đối ngoại quan trọng của Đảng, Nhà nước và Quân đội như: Giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc, Gặp mặt tùy viên quân sự các nước nhân dịp Tết cổ truyền dân tộc...

 Theo anh, trong thời đại mới, nhu cầu của người chiến sĩ được nâng lên, đòi hỏi những người làm công tác nghệ thuật trong quân đội phải không ngừng đổi mới, sáng tạo, tìm tòi để tạo ra những “món ăn tinh thần” giàu chất lượng nghệ thuật. Anh quả quyết, chất lượng nghệ thuật được nâng lên nhưng phải gần gũi, bám sát thực tế, phù hợp với phong tục, tập quán và “gu” thưởng thức của khán giả. “Là chiến sĩ văn hóa của lực lượng Bộ đội Biên phòng nhưng đồng thời cũng là hội viên của Hội Nhạc sĩ Việt Nam, tôi luôn khuyến khích, động viên các nhạc sĩ đồng nghiệp sáng tác về chủ đề biên cương và người chiến sĩ biên phòng. Bên cạnh việc cập nhật thông tin, gợi ý về đề tài, tôi còn mời các nhạc sĩ lên biên giới, xin chỉ thị cấp trên để phát động một cuộc vận động sáng tác nhằm làm giàu thêm kho bài hát về lực lượng này”, nhạc sĩ Nguyễn Tuấn Anh chia sẻ.

Nhạc sĩ Nguyễn Tuấn Anh luôn quan niệm, để một tác phẩm có được chỗ đứng trong đời sống âm nhạc, trước hết tác phẩm ấy phải phản ánh hơi thở của cuộc sống. Quả thực, gần 20 năm gắn bó với Đoàn Văn công Bộ đội Biên phòng đã cho anh có nhiều trải nghiệm thực tế để rồi hình ảnh biên giới, người chiến sĩ biên phòng và đồng bào các dân tộc trên khắp các miền biên cương, hải đảo luôn đi vào sáng tác của anh một cách tự nhiên, gần gũi và chân thực.

Thượng tá, nhạc sĩ, Nghệ sĩ Ưu tú Nguyễn Tuấn Anh sinh năm 1973 tại Nam Định. Anh tham gia hoạt động nghệ thuật từ năm 1994 trong vai trò Đội trưởng Đội nhạc của Đoàn Nghệ thuật Quân khu 3. Năm 2001, khi công tác tại Đoàn Văn công Bộ đội Biên phòng, anh đã đảm nhiệm vai trò chỉ huy dàn nhạc, diễn viên, Phó Đoàn trưởng và Đoàn trưởng Đoàn Văn công Bộ đội Biên phòng.