Tập trung phát triển nguồn lực con người - Bài cuối: Điểm tựa cho phong trào văn hóa cơ sở

Đầu tư đúng hướng

Tại thời điểm điều chỉnh địa giới hành chính Thủ đô (tháng 8-2008), toàn huyện Đan Phượng chỉ có khoảng 80 nhà văn hóa thôn, làng thì đến nay, con số này đã tăng lên 142 cơ sở, trong đó hầu hết được xây dựng kiên cố, có diện tích và trang thiết bị đạt chuẩn. Ngoài ra, tiêu chí hạng mục nhà văn hóa cấp xã của huyện sẽ “cán đích” sớm với 11/16 xã, thị trấn đã có nhà văn hóa, 3 xã khác đang xây dựng và 2 xã còn lại đã lập dự án xây dựng trong năm 2018...

Trên lộ trình hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của người dân, huyện Quốc Oai đã tạo nên những con số ấn tượng với 99/101 thôn, làng, tổ dân phố có nhà văn hóa (đạt tỷ lệ 98%). Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Quốc Oai Nguyễn Vũ Hán cho biết, nhằm bồi đắp đời sống tinh thần phong phú, giàu bản sắc cho người dân, huyện chú trọng nâng cao chất lượng hoạt động văn hóa, thể thao.

Trong năm 2017, UBND huyện đã hỗ trợ kinh phí đào tạo, cung cấp trang thiết bị hoạt động cho các câu lạc bộ nghệ thuật dân gian: Tuồng thôn Dương Cốc, xã Đồng Quang; hát chèo ở xã Đại Thành; hát dô ở xã Liệp Tuyết; múa rối nước xã Sài Sơn; bảo tồn và phát huy văn hóa cồng chiêng của người Mường ở xã Đông Xuân, Phú Mãn...

Không chỉ có huyện Đan Phượng, Quốc Oai, tốc độ phủ sóng thiết chế văn hóa đã lan tỏa khắp các quận, huyện, thị xã trên địa bàn thành phố. Thống kê của ngành Văn hóa Thủ đô cho thấy, sau 10 năm điều chỉnh địa giới hành chính, Hà Nội đã có 23 thiết chế văn hóa cấp thành phố; 26/30 quận, huyện, thị xã có trung tâm văn hóa, thể thao; 105/584 xã, phường, thị trấn và 3.685/6.461 thôn, tổ dân phố có nhà văn hóa…

Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao Hà Nội Trương Minh Tiến, cùng với việc đầu tư đúng hướng, có hiệu quả nguồn vốn ngân sách nhà nước, thành phố đã có cơ chế, chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư xây dựng công trình văn hóa, thể thao... Nhờ vậy, đã có không ít tập thể, cá nhân đóng góp hàng chục tỷ đồng cho xây dựng thiết chế văn hóa trên địa bàn, từng bước đáp ứng nhu cầu của người dân.

Chú trọng phát triển chiều sâu

Song hành với đầu tư cho cơ sở vật chất, Hà Nội chú trọng phát triển chiều sâu văn hóa và đa dạng hóa các hoạt động. Đề án “Khảo sát, đánh giá và đề xuất mô hình tổ chức và hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao trên địa bàn TP Hà Nội” là một trong những ví dụ tiêu biểu cho những nỗ lực ấy.

Được chọn là nơi thí điểm, sau nhiều tháng tiếp cận những mô hình hấp dẫn, như: Câu lạc bộ di sản và ký ức; câu lạc bộ làm hoa giấy; câu lạc bộ nghệ thuật trình diễn… thôn Đoài (xã Nam Hồng, huyện Đông Anh) người dân như đắm trong làn gió mới của những hoạt động văn hóa, nghệ thuật. Trưởng thôn Đoài Nguyễn Văn Để cho hay, chưa bao giờ người dân địa phương tham gia các hoạt động văn hóa tích cực đến như vậy. Nhà văn hóa được sử dụng hết công suất, người già, trẻ em tích cực tham gia các câu lạc bộ...

Chưa được tiếp cận với dự án tổ chức hoạt động văn hóa, thể thao mới, song nhiều phường thuộc quận Long Biên đã chủ động triển khai Đề án “Nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác Nhà văn hóa tổ dân phố, Trung tâm Văn hóa - Thể thao phường trên địa bàn quận Long Biên giai đoạn 2016-2020” của UBND quận. Từ sự tư vấn, gợi mở của các chuyên viên văn hóa, các phường đã tích cực sáng tạo những hoạt động phù hợp với từng độ tuổi, như: Dạy đàn, hát; chơi bóng chuyền, cầu lông; tập dưỡng sinh, thể dục nhịp điệu, yoga…

Ngoài ra, các huyện Đan Phượng, Thanh Trì… đã xây dựng quy chế riêng, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng nhà văn hóa, khuyến khích các cơ sở huy động nguồn lực xã hội xây dựng, hoàn thiện cơ sở vật chất, tích cực đổi mới các hoạt động văn hóa ở địa phương.

Có thể thấy, sau 10 năm điều chỉnh địa giới hành chính, Thủ đô Hà Nội đã có những bước tiến mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực, trong đó chất lượng đời sống văn hóa, tinh thần với sự hỗ trợ từ hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở được nâng lên rõ rệt là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần sớm có giải pháp khắc phục, như: Tình trạng nhà văn hóa xuống cấp, thiếu trang thiết bị, thiếu kinh phí hoạt động…; mô hình hoạt động đa dạng, hiệu quả chưa nhiều; cán bộ thiếu chuyên môn, nghiệp vụ về công tác văn hóa còn phổ biến…

Trước những hạn chế trên, mới đây, thành phố đã thực hiện Đề án “Hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao từ thành phố tới cơ sở”, trong đó đề ra các nhóm giải pháp như: Hoàn thiện và bổ sung cơ chế, chính sách cho các thiết chế văn hóa, thể thao; xây dựng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho các hoạt động văn hóa, thể thao từ thành phố đến cơ sở; đầu tư, hoàn thiện cơ sở vật chất, định hướng tổ chức hoạt động cho hệ thống thiết chế văn hóa, huy động nguồn kinh phí hoạt động; phát triển mạng lưới quan hệ hợp tác trong nước và quốc tế, tranh thủ nguồn nhân lực, tài lực cho các thiết chế văn hóa cơ sở...

Thành phố cũng xây dựng “Quy chế quản lý, hoạt động của nhà văn hóa - thể thao thôn và tương đương trên địa bàn”; mở rộng phạm vi áp dụng Đề án “Nghiên cứu, khảo sát thực hiện mô hình tổ chức hoạt động mới cho nhà văn hóa thôn”…

Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao Hà Nội Tô Văn Động cho biết, thành phố đã có nhiều giải pháp để nâng cao số lượng nhà văn hóa đạt chuẩn, hướng tới những mô hình đa năng, phục vụ sở thích, nhu cầu đa dạng của người dân… Trong tương lai gần, các nhà văn hóa cơ sở sẽ có chủ nhiệm riêng, có chế độ bồi dưỡng phù hợp. Vì vậy, các địa phương cần tận dụng nguồn nhân lực là sinh viên tốt nghiệp chưa có việc làm, đội ngũ cán bộ hưu trí có trình độ, kinh nghiệm tham gia lĩnh vực văn hóa; nhân rộng các mô hình bổ ích, làm phong phú đời sống tinh thần cho người dân.