Tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước: Nhiều vướng mắc cần tháo gỡ

25% doanh nghiệp cổ phần hóa đúng kế hoạch

Báo cáo của Bộ Tài chính cho thấy, trong 9 tháng năm 2017, đã có 34 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa, trong đó có 11/44 (đạt 25%) doanh nghiệp thuộc Danh mục doanh nghiệp nhà nước hoàn thành cổ phần hóa theo kế hoạch năm 2017 của Thủ tướng Chính phủ, như: Tổng công ty Đầu tư và phát triển công nghiệp - Becamex, Tổng công ty Thương mại và xuất nhập khẩu Thanh Lễ, Tổng công ty Sông Đà, Tổng công ty Đầu tư phát triển đô thị và khu công nghiệp (IDICO), Công ty TNHH MTV Dịch vụ truyền hình viễn thông Việt Nam (VTV Broadcom)…

Tổng giá trị thực tế của 34 doanh nghiệp đã được phê duyệt phương án cổ phần hóa là 80.636 tỷ đồng, trong đó giá trị phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp là 20.881 tỷ đồng. Theo phương án cổ phần hóa, vốn điều lệ của 34 đơn vị là 25.873 tỷ đồng, trong đó nhà nước nắm giữ 12.646 tỷ đồng, bán cho nhà đầu tư chiến lược 7.941 tỷ đồng, bán cho người lao động 205 tỷ đồng, tổ chức công đoàn 20 tỷ đồng, còn lại là bán đấu giá công khai.

Các tập đoàn, tổng công ty nhà nước quy mô lớn đã tích cực đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, như Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam, Tổng công ty Lương thực miền Nam (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), các tổng công ty phát điện 1, 2, 3 thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam…

Về thoái vốn, 9 tháng năm 2017, các đơn vị thoái được 3.838 tỷ đồng, thu về 15.998 tỷ đồng. Trong đó, thoái vốn tại 5 lĩnh vực nhạy cảm 105 tỷ đồng, thu về 105 tỷ đồng. Thoái vốn đầu tư ở doanh nghiệp khác 2.210 tỷ đồng, thu về 3.463 tỷ đồng. Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) cũng đã bán vốn tại 28 doanh nghiệp, với giá trị là 1.522 tỷ đồng, thu về 12.428 tỷ đồng (trong đó bao gồm cả số thoái trong năm 2016 của Vinamilk với giá trị sổ sách 783,7 tỷ đồng, thu về 11.286,4 tỷ đồng).

Vẫn còn tư tưởng sợ trách nhiệm

Ông Đặng Quyết Tiến, Phó cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết, trong 9 tháng năm 2017, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước tập trung đẩy mạnh cổ phần hóa, cơ cấu lại doanh nghiệp. Song bên cạnh những kết quả đạt được, việc cổ phần hóa, thoái vốn còn chậm, chưa đạt tiến độ kế hoạch. Nguyên nhân là do một số lãnh đạo doanh nghiệp vẫn còn tư tưởng e ngại, chưa quyết liệt, sợ trách nhiệm trong triển khai cổ phần hóa, thoái vốn.

Cũng theo ông Đặng Quyết Tiến, đối tượng cổ phần hóa, thoái vốn trong giai đoạn này chủ yếu là các doanh nghiệp có quy mô lớn, phạm vi hoạt động rộng, kinh doanh đa ngành nghề, tài chính phức tạp, cần sự tham gia của nhiều nhà đầu tư lớn, có tiềm lực tài chính và năng lực quản trị nên cần có nhiều thời gian chuẩn bị, xử lý, kiểm toán trước khi công bố giá trị doanh nghiệp. Ngoài ra, việc bàn giao các doanh nghiệp đã cổ phần hóa về SCIC còn chậm (hơn 200 doanh nghiệp chưa chuyển giao về SCIC). Đặc biệt, còn xảy ra tình trạng doanh nghiệp đã cổ phần hóa chậm đăng ký giao dịch và niêm yết trên thị trường chứng khoán.

Để bảo đảm nguồn thu từ cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước giai đoạn 2016-2020 là 250.000 tỷ đồng, trong đó năm 2017 là 60.000 tỷ đồng, Cục Tài chính doanh nghiệp đã trình Bộ Tài chính kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Công Thương đẩy nhanh hơn tiến độ bán toàn bộ vốn nhà nước tại Habeco và Sabeco, bảo đảm hoàn thành, chuyển tiền về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp trước ngày 1-12-2017. Đến ngày 30-9-2017, Bộ Công Thương chưa công bố bản cáo bạch thoái vốn nhà nước tại Sabeco hoặc Habeco, Bộ Tài chính trình Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công Thương bàn giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn tại Sabeco và Habeco sang SCIC. Việc chuyển giao sẽ bảo đảm tiến độ thoái vốn nhanh hơn, do SCIC là tổ chức chuyên trách thoái vốn; đồng thời bảo đảm cải cách hành chính, tăng trách nhiệm, theo sát nguyên tắc thị trường, công khai, minh bạch. Ngoài ra, Bộ Tài chính chỉ đạo SCIC bán 3,33% cổ phần của SCIC tại Vinamilk theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ.