Phương thức điều trị miễn dịch - triển vọng lớn trong điều trị ung thư

Sự ra đời của phương thức điều trị miễn dịch

Năm 1990, giáo sư người Mỹ James P.Allison lần đầu tiên phân lập thành công CTLA-4, một loại protein hoạt động như điểm kiểm soát trong hệ miễn dịch. Tiếp đó, ông và cộng sự đã tạo ra được một loại kháng thể đơn dòng ức chế CTLA-4 và chứng minh được tác dụng sinh học của phương pháp ức chế điểm kiểm soát miễn dịch CTLA-4 trong điều trị ung thư. Hai năm sau, giáo sư Tasuku Honjo người Nhật Bản đã tìm ra điểm kiểm soát thứ hai (PD-1). Đây chính là các phát hiện giúp hai nhà khoa học được trao giải Nobel Y học 2018.

Năm 2011, lần đầu tiên Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt thuốc ức chế các điểm kiểm soát miễn dịch điều trị ung thư hắc tố giai đoạn muộn. Loại thuốc này đã giúp kéo dài thời gian sống của bệnh nhân theo năm, trong khi trước đây tuổi thọ của bệnh nhân mắc bệnh này giai đoạn muộn chỉ tính bằng tháng.

Sau đó, FDA đã mở rộng chỉ định sử dụng thuốc cho bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn muộn. Đến nay, các thuốc ức chế các điểm kiểm soát miễn dịch như Nivolumab, Ipilimumab, Pembrolizumab... đã được chỉ định để điều trị nhiều bệnh như ung thư hắc tố, ung thư phổi, ung thư biểu mô đường niệu, ung thư dạ dày, u lympho, ung thư gan tại nhiều quốc gia trên thế giới.

Triển vọng lớn trong điều trị ung thư

Ths Phạm Tuấn Anh - Phó Trưởng khoa Điều trị theo yêu cầu, Bệnh viện K cho biết, các loại thuốc điều trị ung thư ra đời từ công trình nghiên cứu đạt giải Nobel Y học 2018 đã được Bộ Y tế cho lưu hành, sử dụng ở Việt Nam từ cuối năm 2017. Cách đây 4 năm, Bệnh viện K đã tham gia thử nghiệm đa lâm sàng quốc tế với 4 loại thuốc điều trị ung thư bằng phương pháp miễn dịch.

Từ cuối năm 2017, Bệnh viện K chính thức điều trị cho hàng chục bệnh nhân bằng liệu pháp này. Ngoài bệnh viện K, hiện nay, một số bệnh viện như Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Ung bướu TP Hồ Chí Minh, Bệnh viện Bình Dân TP Hồ Chí Minh... đều đã áp dụng phương thức miễn dịch để điều trị bệnh nhân ung thư.

Thuốc miễn dịch được chỉ định cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối như phổi, hắc tố melanoma tiến triển, đầu mặt cổ, thận tiết niệu… Các bác sĩ bệnh viện K đánh giá, quá trình điều trị cho bệnh nhân cho thấy, thuốc có hiệu quả ưu việt đối với bệnh nhân ung thư phổi. Thời gian tới, các y bác sĩ sẽ tiếp tục mở rộng nghiên cứu để áp dụng thuốc miễn dịch để điều trị ung thư gan, thận, dạ dày, đại tràng, cổ tử cung, buồng trứng...

Theo TS Lê Văn Quảng, Phó Giám đốc Bệnh viện K, liệu pháp điều trị miễn dịch không phải là phương thức chữa khỏi ung thư giai đoạn di căn mà chỉ tiêu diệt phần nào và ức chế, kìm hãm sự phát triển của tế bào ung thư nhằm kéo dài thời gian sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư. Để điều trị hiệu quả bệnh ung thư cần phối hợp nhiều mô thức và toàn diện bởi không một phương thức đơn lẻ nào có thể mang lại thành công.

“Liệu pháp miễn dịch được các nghiên cứu chứng minh tốt hơn so với hóa trị liệu đối với những bệnh nhân phù hợp. Trên thế giới, việc kết hợp hóa trị liệu với thuốc miễn dịch mang lại hiệu quả rất cao”, ông Quảng cho biết.

Bởi vậy, phương thức điều trị miễn dịch ra đời không đồng nghĩa với việc những phương pháp điều trị truyền thống như có nghĩa những phương pháp trước đây như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị,... không còn hiệu quả. Tùy bệnh trạng mỗi bệnh nhân và mỗi giai đoạn bệnh, bác sĩ sẽ có những chỉ định phù hợp và phối hợp nhiều phương pháp để mang lại hiệu quả điều trị tốt nhất.