Phát động “Hưởng ứng Năm Quốc tế Hóa học 2011 và hướng tới Olympic Hóa học Quốc tế lần thứ 46" tại VN

Đoàn Việt Nam tại cuộc thi Olympic Hóa học Quốc tế
lần thứ 41 tại Anh. (Ảnh internet)

(HNMO)- Bộ GD-ĐT vừa chính thức tổ chức Lễ phát động “Hưởng ứng Năm Quốc tế Hóa học 2011 và hướng tới Olympic Hóa học Quốc tế lần thứ 46 năm 2014" tổ chức tại Việt Nam. Tổng công ty Truyền thông Đa phương tiện VTC là Đơn vị Bảo trợ Thông tin cho các hoạt động này.

IYC 2011 (International Year of Chemistry 2011) là một sáng kiến của IUPAC (Liên hiệp Hóa học Thuần túy và Ứng dụng Quốc tế) và của UNESCO (Tổ chức văn hoá giáo dục, khoa học). Nó liên quan đến cộng đồng hóa học, các học viện, và các tổ chức trên toàn thế giới và dựa vào các sáng kiến cá nhân để tổ chức các hoạt động ở địa phương và khu vực.

Ý tưởng cho một năm quốc tế hóa học lần đầu tiên được thảo luận trong năm 2006, trong cuộc họp tháng tư của Ban Chấp hành IUPAC. Sau cuộc gặp đó, nhiệm vụ của IUPAC phát triển một kế hoạch để bảo đảm tên gọi của UNESCO là một Năm Quốc tế về Hóa học. Đó là dự án (dự án 2007-011-1-050 IUPAC) đã được hoàn tất thành công khi trong tháng tư 2008 và Hội đồng chấp hành UNESCO đã thông qua đề nghị công bố của Liên hiệp quốc năm 2011 như là một Năm Quốc tế về Hóa học (IYC).

Năm Quốc tế về Hóa học 2011 (IYC 2011) là một lễ kỷ niệm trên toàn thế giới về những thành tựu của hóa học và những đóng góp của Hóa học cho hạnh phúc của nhân loại. Với chủ đề thống nhất “Hóa học cuộc sống của chúng ta, tương lai của chúng ta”, IYC 2011 sẽ cung cấp một loạt các hoạt động tương tác, giải trí, và giáo dục cho mọi lứa tuổi. Năm Hóa học nhằm đạt được trên toàn cầu, với những cơ hội cho sự tham gia của cộng đồng ở cấp địa phương, khu vực và quốc gia.

Những mục tiêu của IYC2011 là để tăng sự đánh giá cao của cộng đồng hóa học trong việc đáp ứng nhu cầu của thế giới, khuyến khích sự quan tâm đến hóa học trong giới trẻ và để tạo ra sự sức mạnh cho tương lai sáng tạo của hóa học. Năm 2011 sẽ trùng với kỷ niệm 100 năm giải Nobel được trao cho bà Marie Curie một cơ hội để chào mừng sự đóng góp của phụ nữ đối với khoa học, cũng sẽ là kỷ niệm 100 năm thành lập của Hiệp hội quốc tế về Hóa học, cung cấp một cơ hội để làm nổi bật những lợi ích của sự hợp tác khoa học quốc tế.

IYC 2011 sự kiện sẽ nhấn mạnh rằng hóa học là một khoa học sáng tạo cần thiết cho sự phát triển bền vững cuộc sống của chúng ta. Các hoạt động, chẳng hạn như giảng dạy, triển lãm và thực hành thí nghiệm, tìm hiểu về phương pháp nghiên cứu hóa học là rất quan trọng để giải quyết những vấn đề bức xúc nhất của chúng ta, vấn đề toàn cầu liên quan đến thực phẩm, nước, y tế, năng lượng, giao thông vận tải và nhiều hơn nữa. Năm Quốc tế về Hóa học sẽ giúp tăng cường hợp tác quốc tế phục vụ như là một tâm điểm và các nguồn thông tin cho các hoạt động của xã hội hóa học quốc gia, cơ sở giáo dục, công nghiệp, chính phủ, và các tổ chức phi chính phủ.

Năm Quốc tế Hóa học cho các nhà hóa học một thời điểm để đánh dấu lại những thành tựu quá khứ và nhìn nhận những tiềm tăng phía trước cần chú trọng – nhưng cũng cần cảnh giác để không tự giới hạn trong việc thỏa mãn chính mình. Các nhà hóa học có thể hiểu rất rõ về vai trò quan trọng của ngành họ theo đuổi, về vị thế của nó trong các ngành khoa học khác. Nhưng ảnh hưởng của Năm Quốc tế Hóa học không nên chú trọng ở các nhà hóa học, mà nên chú trọng tới những người không phải (hoặc chưa) là nhà hóa học. Năm Quốc tế Hóa học cho chúng ta một cơ sở để ngành hóa học có thể tương tác với công chúng rộng hơn, nhấn mạnh tầm quan trọng của hóa học trong đời sống thường ngày, và vì sao bộ môn này tối cần thiết cho tương lai của chúng ta.

Ngành Giáo dục và Đào tạo hưởng ứng IYC 2011 thông qua việc giáo dục cho học sinh mối liên quan giữa hóa học với đời sống hàng ngày, với sức khỏe con người, với môi trường sống, môi trường hoạt động thường gọi là Hóa học bền vững (hay còn gọi là Hóa học xanh): một khái niệm chỉ ngành hóa học, sinh hóa học và kỹ thuật khuyến khích việc thiết kế các sản phẩm và quá trình giảm thiểu việc sử dụng và tạo ra các chất độc hại, tìm cách giảm thiểu và ngăn ngừa ô nhiễm tại nguồn của nó.

Như một triết lý hóa học, hóa học xanh áp dụng cho hóa hữu cơ, hóa học vô cơ, hóa sinh, hóa phân tích và thậm chí hóa học vật lý. Trọng tâm là giảm thiểu các nguy hiểm và tối đa hóa hiệu quả của sự lựa chọn bất kỳ hóa chất sử dụng.

Giải Nobel Hoá học năm 2005 được trao cho 3 nhà khoa học Robert H. Grubbs và Richard R. Schrock đến từ Mỹ, cùng Yves Chauvin đến từ Pháp, nhờ việc tìm ra cách làm giảm chất thải độc hại khi tạo ra các hoá chất mới, giảm thiểu chất thải độc hại bằng một quá trình sản xuất thông minh hơn. Họ đã phát triển ra phương pháp hoán vị trong quá trình tạo ra các phân tử hữu cơ mới.

Tại lễ phát động, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển đã nhấn mạnh: “Để thực hiện tâm điểm của Đợt hưởng ứng IYC 2011, đông đảo giáo viên và học sinh hãy quan tâm đến môi trường sống: Thực hành trong đời sống, học tập và nghiên cứu khoa học với ý thức giữ sạch môi trường; Trồng nhiều cây xanh giữ sự trong sạch cho môi trường; Tuyên truyền vận động gia đình và mọi thành viên xã hội thực hiện “hóa học xanh”, nhấn mạnh tầm quan trọng của hóa học trong đời sống thường ngày để mọi người thấy “hóa học xanh” cần thiết cho tương lai của chúng ta. Tiến hành nhiều các nghiên cứu khoa học về “hóa học xanh” nhằm giảm thiểu sự ô nhiễm, tăng cường sức khỏe cộng đồng và góp phần tạo môi trường sinh hoạt, học tập xanh, sạch, đẹp…”

Olympic Hóa học Quốc tế (tiếng Anh: International Chemistry Olympiad, viết tắt là IChO) là một kỳ thi học thuật quốc tế hóa học hàng năm dành cho các học sinh trung học phổ thông. Mỗi nước được cử một đội tuyển gồm 4 học sinh. Có 10% học sinh điểm cao nhất đạt Huy chương Vàng, 20% học sinh điểm kế tiếp đạt Huy chương Bạc và 30% học sinh điểm tiếp theo đạt Huy chương Đồng. Đây là một trong các kỳ thi Olympic Khoa học Quốc tế. IChO lần đầu tiên được tổ chức ở Prague, Tiệp Khắc vào năm 1968. Từ đó kỳ thi được tổ chức hàng năm trừ năm 1971. Việt Nam bắt đầu tham dự kỳ thi Olympic Hóa học Quốc tế từ năm 1996, tương đối muộn. Tuy vậy những năm gần đây, đoàn Việt Nam luôn ở nhóm các quốc gia có kết quả thi cao nhất. Tính tới nay học sinh Việt Nam đã giành được 11 Huy chương Vàng, 26 Huy chương Bạc, 21 Huy chương Đồng và 6 Bằng Danh dự trong các kỳ thi Olympic Hóa Quốc tế.

Thủ tướng Nguyễn Tân Dũng đã đồng ý để Bộ GD-ĐT đăng cai kỳ thi IChO lần thứ 46 vào năm 2014.

Để chuẩn bị cho kỳ thi hóa học quốc tế năm 2014, ngày 24/3/2011, Bộ GD-ĐT đã phát động cuộc thi thiết kế logo của cuộc thi. Ngoài hình thức đẹp, thể hiện tính đặc trưng và ý nghĩa khoa học của môn hóa học, bản sắc văn hóa và con người Việt Nam, logo còn phải thể hiện đủ các thông tin chính của kỳ thi bằng tiếng Anh và không trùng lặp với logo của các kỳ thi trước. Tác phẩm dự thi vẽ (hoặc in ra từ bản thiết kế trên máy tính) trên khổ giấy A4; có bản thuyết minh về ý tưởng xây dựng logo gửi về Bộ GD – ĐT trước ngày 25/11/2011. Đối tượng tham dự là học sinh các trường THPT chuyên trên cả nước; sinh viên đang theo học các ngành hóa ở các trường ĐH; sinh viên đang theo học các trường ĐH, CĐ mỹ thuật và một số trường THPT khác do Sở GD-ĐT lựa chọn.

Giải thưởng của cuộc thi thiết kế logo:
- 1 giải nhất trị giá 5 triệu đồng
- 2 giải nhì, mỗi giải trị giá 2 triệu đồng
- 3 giải ba, mỗi giải trị giá 1 triệu đồng
- 5 giải khuyến khích, mỗi giải trị giá 500.000 đồng.
Sau lễ phát động, các lãnh đạo Bộ GD-ĐT và các đại biểu đã tham gia trồng cây lưu niệm tại sân trường Quốc học Huế - đây là hành động thiết thực nhằm góp phần “hóa học xanh” cuộc sống.