Nhận diện cơ hội và thách thức

Hệ thống ngân hàng sẽ lành mạnh hơn…

Trong tiến trình hội nhập, Việt Nam đã có quan hệ kinh tế - thương mại với hơn 200 nước, vùng lãnh thổ và các tổ chức trên thế giới. Không chỉ tham gia Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Việt Nam còn là thành viên của các tổ chức quốc tế lớn nhất thế giới như: Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Diễn đàn Hợp tác Á - Âu (ASEM), Diễn đàn Hợp tác Châu Á - Thái Bình Dương (APEC); có mối quan hệ tích cực với các tổ chức tài chính tiền tệ quốc tế: Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF)…

Cùng với các ngành kinh tế khác, ngành Ngân hàng đã chủ động tái cơ cấu để đẩy mạnh hội nhập với các nước trong khu vực và thế giới, tạo niềm tin với nhà đầu tư nước ngoài. Theo đại diện NHNN, hội nhập kinh tế trong lĩnh vực ngân hàng giúp hệ thống ngân hàng tăng tính cạnh tranh, các ngân hàng sẽ hoạt động bền vững, hiệu quả và lành mạnh hơn, từ đó hỗ trợ cho sự phát triển và tăng trưởng kinh tế. Hội nhập cũng tạo động lực thúc đẩy công cuộc đổi mới và cải cách ngân hàng, nhờ đó, các ngân hàng học hỏi kinh nghiệm và nâng cao trình độ công nghệ từ các nước tiên tiến, tạo cơ hội cho các nhà hoạch định chính sách cấp cao gặp gỡ và trao đổi với đối tác quốc tế về các vấn đề tài chính, tiền tệ.

Trải qua thời gian cạnh tranh khốc liệt, các ngân hàng thương mại dần lớn mạnh và sẵn sàng tham gia quá trình hội nhập quốc tế; không ngừng tăng quy mô vốn, đầu tư, nghiên cứu phát triển dịch vụ, tiện ích ngân hàng, đổi mới công nghệ, tăng khả năng quản trị điều hành và quản lý rủi ro. Sau 4 năm tái cơ cấu hệ thống ngân hàng (2011-2015), tổng nguồn vốn điều lệ của các ngân hàng thương mại nhà nước đạt 144.999 tỷ đồng, khối ngân hàng thương mại cổ phần đạt 186.147 tỷ đồng, trong đó có 10 ngân hàng có vốn điều lệ từ 9.000 tỷ đồng đến hơn 40.000 tỷ đồng. Cùng với khoảng 50 ngân hàng thương mại trong nước, hội nhập đã tạo điều kiện cho hệ thống ngân hàng thêm mở rộng, khi có 5 ngân hàng 100% vốn nước ngoài, 49 chi nhánh ngân hàng nước ngoài, 4 ngân hàng liên doanh, 3 công ty cho thuê tài chính 100% vốn nước ngoài, 51 văn phòng đại diện của tổ chức tín dụng nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam…

Không ít "chông gai"

Tuy nhiên, các ngân hàng trong nước cũng sẽ phải đối mặt với nhiều loại rủi ro với mức độ lớn hơn. Việc gia nhập trong bối cảnh luật pháp còn khoảng cách khá xa so với cam kết đã ký khi đàm phán cũng có thể gây ra những hậu quả bất lợi cho ngân hàng và khách hàng trong nước, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của hệ thống.

Theo TS Nguyễn Thị Kim Thanh (Ngân hàng Đầu tư và Phát triển), với ưu thế sẵn có về vốn và công nghệ, cũng như kinh nghiệm quản lý, các ngân hàng nước ngoài sẽ cạnh tranh quyết liệt và gia tăng áp lực mở rộng quy mô, phạm vi hoạt động trên thị trường nội địa. Trong khi đó, là quốc gia mới tham gia hội nhập, chưa có chính sách thống nhất để quản lý hiệu quả hoạt động cạnh tranh, nên các ngân hàng nội địa sẽ gặp khó khăn rất lớn, để vừa giữ thị trường trong nước lại phải mở rộng thị trường ra nước ngoài. Đó là chưa kể, hội nhập sẽ làm tăng các giao dịch vốn và rủi ro hệ thống ngân hàng, trong khi cơ chế quản lý chưa hoàn thiện, nhất là về thanh tra, giám sát. Tỷ lệ nợ xấu trong hệ thống chưa được xử lý triệt để sẽ là nguy cơ cho sự an toàn bền vững. Một thách thức khác là khả năng kiểm soát tiền tệ của ngân hàng trung ương sẽ khó khăn hơn vì khi hội nhập, xu hướng tự do hóa dòng vốn là một tất yếu, mà thực chất là xóa bỏ các hạn chế trong việc chuyển dịch vốn của các nhà đầu tư nước ngoài, nhất là các khoản đầu tư gián tiếp. Việc xóa bỏ các rào cản sẽ khiến ngân hàng đối mặt với rủi ro nếu nhà đầu tư nước ngoài rút vốn…

Câu hỏi đặt ra là hệ thống ngân hàng sẽ cần phải làm những gì để ứng phó với những khó khăn trong tiến trình hội nhập? Hầu hết các đại biểu tại hội thảo cho rằng, đối với NHNN, cần tiếp tục hoàn thiện phương thức điều hành chính sách tiền tệ phù hợp với điều kiện nới lỏng dần các hạn chế về giao dịch vốn, trong đó cần có chính sách tỷ giá linh hoạt hơn. Thời gian tới, hoạt động tài chính tiền tệ sẽ phức tạp hơn, đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ để hạn chế rủi ro, đầu cơ, rửa tiền, gây ra những bất ổn trên thị trường. Đồng thời, hoàn thiện cơ chế chính sách, đặc biệt là chính sách an toàn hoạt động ngân hàng, áp dụng chuẩn mực quốc tế trong thanh tra, giám sát ngân hàng. Tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho các tổ chức tín dụng hoạt động, thành lập những tập đoàn tài chính lớn, với hoạt động ngân hàng là trụ cột để có thể cạnh tranh với các tổ chức nước ngoài.